(Ματθ. κ, 20-28. Μάρκ. ι, 35-45).
Τον πλησίασε τότε η μητέρα των γιών του Ζεβεδαίου με τους γιους της και τον προσκύνησε, ζητώντας του μια χάρη. «Τί θέλεις;» τη ρώτησε. Εκείνη του λέει: «Πες να καθίσουν αυτοί οι δύο γιοί μου στη βασιλεία σου ένας στα δεξιά σου κι ένας στ’ αριστερά σου».1
Ο Ιησούς αποκρίθηκε: «Δεν ξέρετε τι ζητάτε.2 Μπορείτε να πιείτε το ποτήρι του πάθους που θα πιω εγώ ή να βαφτιστείτε με το βάπτισμα με το οποίο θα βαφτιστώ εγώ;» Του λένε: «Μπορούμε».
Τους απαντάει: «Το ποτήρι μου θα το πιείτε, και με το βάπτισμα των παθημάτων μου με το οποίο θα βαφτιστώ εγώ θα βαφτιστείτε. Το να καθίσετε όμως στα δεξιά μου και στ’ αριστερά μου δεν μπορώ να σας το δώσω εγώ, αλλά θα δοθεί σ’ εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί από τον Πατέρα μου».
Όταν το άκουσαν αυτό οι υπόλοιποι δέκα μαθητές, αγανάκτησαν με τους δύο αδερφούς. Τότε ο Ιησούς τους κάλεσε και τους είπε: «Ξέρετε ότι οι ηγέτες των εθνών ασκούν απόλυτη εξουσία πάνω τους και οι άρχοντες τα καταδυναστεύουν. Σ’ εσάς όμως δεν πρέπει να συμβαίνει αυτό, αλλά όποιος θέλει να γίνει μεγάλος ανάμεσά σας, πρέπει να γίνει υπηρέτης σας˙ κι όποιος από σας θέλει να είναι πρώτος, πρέπει να γίνει δούλος σας.3 Όπως κι ο Υιός του Ανθρώπου δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να προσφέρει τη ζωή του λύτρο για όλους».4
ΣΧΟΛΙΑ
1 «Τι θέλεις;» τη ρώτησε. Εκείνη του λέει: «Πες να καθίσουν αυτοί οι δύο γιοί μου στη βασιλεία σου ένας στα δεξιά σου κι ένας στ’ αριστερά σου».
Εάν κανείς συνέκρινε εκείνα τα οποία εζήτουν οι μαθηταί προς τα υψηλά ιδανικά, εις τα οποία τους εκάλει ο Χριστός, θα έβλεπε την άβυσσον, η οποία εχώριζε την στιγμήν εκείνην την σκέψιν των μαθητών από την σκέψιν του Χριστού. Θα έλθη όμως η ώρα του φωτισμού του Παναγίου Πνεύματος, οπότε η σκέψις των μαθητών θα γίνη σκέψις Χριστού, οπότε θ’ αποκτήσουν νουν Χριστού, θα σκέπτωνται, θα αισθάνωνται και θα ενεργούν όπως ο Χριστός, θα έλθη η ώρα που απόστολοι πλέον, κηρύττοντες το Ευαγγέλιον εις απομεμακρυσμένας χώρας, θα ενθυμούνται το επεισόδιον της ομαδικής εκρήξεως της φιλοδοξίας των και θα καλύπτουν το πρόσωπόν των εξ αισχύνης, διότι τόση μωρία υπήρχεν εν τη καρδία των, ώστε να ζητούν ίνα δια του Ιησού καταλάβουν θρόνους επιγείους.
Ναι! Δίδει θρόνους ο Χριστός. Άλλ’ άλλου είδους είνε οι θρόνοι αυτοί. Και ο Χριστός εκάθισεν επί θρόνου υψηλού και επηρμένου και εγένετο ορατός από εκατομμύρια λαού. Θρόνος του ο Σταυρός! Αυτός είνε ο ένδοξος θρόνος του ιδικού μας βασιλέως. Αν δε ως θρόνον θεωρήσωμεν τον Σταυρόν του Κυρίου, τότε οι λόγοι Του ότι, τις θα καθήση εκ δεξιών μου και τις εξ αριστερών «ουκ έστιν εμόν δούναι, άλλ’ οις ητοίμασται», φωτίζονται από το φως που εκπέμπει η ημέρα της Σταυρώσεως του Κυρίου. Διότι βλέπομεν εκ δεξιών και εξ ευωνύμων δύο ληστάς να σταυρώνωνται. Αυτοί ήσαν οι σύντροφοί του εν τη ώρα εκείνη του μαρτυρίου του Υιού του Ανθρώπου.
Αλλά και άλλο νόημα περικλείει η περί θρόνων αίτησις των μαθητών και η απάντησις του Κυρίου, θρόνος του Κυρίου επί γης λογιστέος ο Σταυρός. Άλλ’ εν ουρανώ άλλος θρόνος, ο θρόνος της Θεότητος, θρόνος απρόσιτος. Όχι άνθρωποι, άγιοι και απόστολοι, άλλ’ ούτε άγγελοι και αρχάγγελοι δύνανται να πλησιάσουν. Άβατος εκείνος ο θρόνος, λέγει ο ιερός Χρυσόστομος. Άλλ’ εν τοιαύτη περιπτώσει το δεξιά και αριστερά του θρόνου εκείνου πώς πρέπει να νοηθή; Εν σχετική πάντοτε εννοία. Ότι θα υπάρχουν, δηλαδή άνθρωποι, οι οποίοι δια τους κόπους και μόχθους και τα μαρτύριά των θα υπερβαίνουν εις αγάπην και αυταπάρνησιν τους λοιπούς ανθρώπους και αυτοί θα καταλάβουν εξαιρέτους θέσεις εν τη Βασιλεία των ουρανών, θα λάμψουν εν τω νοητώ στερεώματι ως αστέρες πρώτου μεγέθους. Ως δε αντιλαμβάνεταί τις, αι θέσεις αύται δεν θα δοθούν χαριστικώς. Όχι. Εκεί, εν τη Βασιλεία των ουρανών, εν τη ιδεώδει πολιτεία του Θεού, δεν υπάρχει προσωποληψία. Δεν υπάρχει ευνοιοκρατία, καθ’ ην εις φίλους και συγγενείς, ασχέτως προσωπικής αξίας, οι
βασιλείς του κόσμου δίδουν τας υψίστας θέσεις. Εκεί επικρατεί απόλυτος δικαιοσύνη. Αι διακεκριμέναι εκεί θέσεις ανήκουν εις τους εκλεκτούς. Όπως παρατηρεί μέγας της Εκκλησίας πατήρ, «ο θρόνος είνε των πόνων έπαθλον» δεν είνε επιθυμίας δώρον. Είνε δικαιοσύνης βραβείον, δεν είνε αιτήσεως χάρισμα.
(Αρχιερεύς, Αυγουστίνος Καντιώτης).
2 Ο Ιησούς αποκρίθηκε: «Δεν ξέρετε τι ζητάτε.
«Ουκ οίδατε τι αιτείσθε», απαντά ο Χριστός. Δεν γνωρίζετε τι ζητείτε. Το ποτήριον που πρόκειται να πίω, δύνασθε να πίητε και σεις, ή το βάπτισμα που πρόκειται να βαπτισθώ, δύνασθε να βαπτισθήτε; (Ο Χριστός ποτήριον ωνόμαζε την πικρίαν των θλίψεων, με τας οποίας θα εποτίζετο μετ’ ολίγον, βάπτισμα δε την θυσίαν Του, το Αίμά Του, μέσα εις το οποίον θα εβαπτίζετο). Οι δύο μαθηταί χωρίς να εννοήσουν την βαθυτέραν σημασίαν των λόγων τούτων περί ποτηρίου και βαπτίσματος, εκ του πόθου, ίνα οπωσδήποτε επιτύχουν εκείνο που εζήτουν, απαντούν:
-Δυνάμεθα.
-Το ποτήριον που πίνω θα πίετε και σεις, απαντά ο Κύριος. Και το βάπτισμα που βαπτίζομαι θα βαπτισθήτε. Αλλά το να καθίσετε εκ δεξιών μου και εξ αριστερών μου, αυτό δεν εξαρτάται από εμέ. Αυτό ανήκει εις εκείνους, δια τους οποίους έχει ετοιμασθή από τον Πατέρα μου.
Οι άλλοι μαθηταί που ακούουν τον διάλογον αυτόν, αντιλαμβάνονται ότι οι δύο ζητούν τας πρώτας θέσεις εν τη βασιλεία του Ιησού. Αγανακτούν. Η κενοδοξία σείει και τας ιδικάς των καρδίας. Και η αγάπη των μαθητών κλονίζεται. Και τα κατώτερα αισθήματα της ζηλοτυπίας και του φθόνου αρχίζουν ν’ αναπτύσσωνται. Ο δε Κύριος βλέπων ότι η φοβερά της φιλοδοξίας νόσος είχε προσβάλει και τους δώδεκα, τους καλεί όλους, και ως άριστος ιατρός, όστις δεν κάμνει μόνον την διάγνωσιν της νόσου, αλλά και τα αποτελεσματικά φάρμακα παρασκευάζει, ο Κύριος κατασκευάζει και προσφέρει σωτήριον φάρμακον εις τας ασθενούσας ψυχάς των μαθητών του. Το σωτήριον φάρμακον είνε τα λόγια που είπε (Ιδέ Ματθ. 20, 25-28). Το νόημά των˙
Γνωρίζετε, ώ μαθηταί μου, κατά ποίον τρόπον εις τα κοσμικά βασίλεια οι άρχοντες κατορθώνουν ν’ ανέρχωνται εις τους θρόνους των και να κρατούν την εξουσίαν; Τα όπλα των είνε η βία,η κατάπνιξις της ελευθερίας, η μεταχείρισις των ανθρώπων ως μιας αγέλης κτηνών, που την διευθύνει ο αγελάρχης όπως θέλει. Άλλ’ εις το ιδικόν μου βασίλειον, που δια της σταυρικής μου θυσίας ιδρύεται μετ’ ολίγον, πολύ διάφορος είνε η κατάστασις. Εκεί τυραννία. Εδώ ελευθερία. Εκεί εγωισμός άκρατος. Εδώ αγάπη απεριόριστος. Εκεί ιδιοτέλεια εις τον υπέρτατον βαθμόν. Εδώ αυταπάρνησις απόλυτος. Εκεί δόγμα ζωής˙ «Ο θάνατός σου ζωή μου». Εδώ θεμελιώδης αρχή της ιδικής μου πολιτείας το αντίθετον δόγμα˙ θυσία εκούσιος, προσφορά των υλικών αγαθών και αυτής της ζωής υπέρ του άλλου.
Ιδού ο κανών προς τον οποίον δια της διδασκαλίας μου και δια του ιδίου παραδείγματός μου σας καλώ όλους να συμμορφωθήτε˙ «Ος εάν θέλη εν υμίν είναι πρώτος, έσται υμών δούλος˙ ώσπερ ο υιός του ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών».
(Αρχιερεύς, Αυγουστίνος Καντιώτης).
3 Το πρωτείον κι όποιος από σας θέλει να είναι πρώτος, πρέπει να γίνει δούλος σας.
Αν και ο Χριστός ως Θεός εγνώριζεν εις ποίους εν τω ουρανώ κατά λόγον δικαιοσύνης θα δοθούν πρώται θέσεις, εν τούτοις δι’ ασαφείας καλύπτει τον λόγον, και τούτο πράττει σκοπίμως, ίνα μη δοθή αφορμή και ανάψη το επάρατον περί των πρωτείων πυρ. Και δυστυχώς το επάρατον τούτο πυρ, η φοβερά περί πρωτείων φιλονεικία ανήφθη εν τη Εκκλησία του Χριστού και προεκάλεσε και προκαλεί αφάνταστον φθοράν εις το πνευματικόν έργον της Εκκλησίας.
Ανοίξατε, εάν αγαπάτε, την Εκκλησιαστικήν Ιστορίαν, ίδετε το πυρ τούτο οποίας φλόγας κολάσεως εξέπεμψε, και φρίξατε. Και εν μεν τη ημετέρα Ανατολική Εκκλησία βλέπετε οποίας πολλάκις σκληράς πάλης εγένοντο και γίνονται αντικείμενα θρόνοι Πατριαρχών, Αρχιεπισκόπων, και μεγάλων και πλουσίων Μητροπόλεων. Πέριξ αυτών αντιχριστιανικός λυσσώδης διεξάγεται αγών, κατά τον οποίον όλα τα άνομα μέσα μεταχειρίζονται οι εν Χριστώ τιτλοφορούμενοι αδελφοί προς κατατρόπωσιν των άλλων εν Χριστώ αδελφών. Και πάντων τούτων των διαμαχομένων αθλιέστερος είνε ο νικητής, ο λαβών ως έπαθλον του επαισχύντου αγώνος τον θρόνον. Άλλ’ εκεί, όπου βλέπει τις όλην την φρικαλεότητα, που προκαλεί η περί πρωτείων εν τη Εκκλησία έρις, είνε η Δυτική Εκκλησία. Εκεί ένας άνθρωπος ηθέλησε να υπερβή όλους τους επισκόπους, όλους τους Μητροπολίτας, όλους τους Πατριάρχας, όλας τας Τοπικάς και Οικουμενικάς Συνόδους και ν’ αναγνωρισθή και ανακηρυχθή υπέρτατος κριτής της οικουμένης όλης. Και κατόπιν αγώνων σκληρών και μαχών και πολέμων εναντίον
εκκλησιαστικών και πολιτικών αρχόντων, κατώρθωσεν εν μέσω του σκότους και της βαρβαρότητος των λαών της Δύσεως να νικήση όλους και ν’ αναγνωρισθή υπεράνω πάντων. Αυτός είνε ο Πάπας. Ο θρόνος του υπέρκειται πάντων. Και προβάλλων ιταμώς ενώπιον αρχιερέων, ηγεμόνων και βασιλέων τον πόδα, αξιοί να ασπάζωνται την ποντιφικήν εμβάδα του. Και αλλοίμονον εις εκείνον, όστις δεν αναγνωρίζει την υπερτάτην του εξουσίαν. Είνε έτοιμος να εκσφενδονίση κατ’ αυτού τους κεραυνούς της οργής του…
Το πρωτείον του Πάπα αποτελεί εν από τα σπουδαιότερα εμπόδια της ενώσεως των δύο Εκκλησιών, Ανατολικής και Δυτικής. Δικαίως δε ένας εκ των σπουδαιοτέρων θεολόγων της νεωτέρας Ελλάδος, παρατηρών οποίαν φθοράν προξενεί εις την Εκκλησίαν το υπερφίαλον αξίωμα του Πάπα, πλήρης αγανακτήσεως αναφωνεί «Ώ! Της αντιχρίστου και βεβήλου διαθέσεως και γνώμης τινών λεγομένων διαδόχων των Αποστόλων!». Κύριε! Πού αι αρχαίαι ημέραι;…
Δυστυχώς! Ενώ κατά τους χρόνους των διωγμών η αρχιερωσύνη ήτο, κατά τους λόγους του Χριστού, διακονία ψυχών, υπερτάτη θυσία και σταυρός καθημερινός, κατά τους μετέπειτα αιώνας εις την Εκκλησίαν εισώρμησε το κοσμικόν φρόνημα, και η πνευματική εξουσία των επισκόπων μετεβλήθη εις κοσμικήν εξουσίαν με όλα τα γνωρίσματα των αρχόντων των εθνών, τους οποίους τόσον ήλεγξε και κατεδίκασεν ο Χριστός
(Αρχιερεύς, Αυγουστίνος Καντιώτης).
4 Όπως κι ο Υιός του Ανθρώπου δεν ήρθε για να τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να προσφέρει τη ζωή του λύτρο για όλους».
Διότι και εγώ, λέγει, δεν ήλθον εις τον κόσμον τούτον, ίνα υπηρετηθώ υπό των ανθρώπων, άλλ’ ίνα υπηρετήσω τα περί της σωτηρίας αυτών˙ όχι μόνον δε ήλθον ίνα υπηρετήσω, αλλά και ίνα αποθάνω, και δια του θανάτου μου λυτρώσω από της δουλείας του διαβόλου το ανθρώπινον γένος. Και υπηρέτησε μεν ο Θεάνθρωπος τους ανθρώπους, διδάσκων αυτούς της θεογνωσίας και αρετής τα μαθήματα, διώκων απ’ αυτών τα δαιμόνια, ιατρεύων τα πάθη, και θεραπεύων τας ασθενείας αυτών˙ διηκόνησε δε τους ανθρώπους, και ότε ως δούλος εζώσθη το λέντιον, και ένιψε τους πόδας των ιδίων μαθητών (Ιωάν. ιγ’, 4)˙ έδωκε δε την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών, διότι προσέφερεν εαυτόν, επάνω εις το ξύλον του σταυρού, ιλαστήριον θυσίαν προς την θεότητα, δια της οποίας εξηγόρασεν ημάς εκ της τυραννίας του εχθρού ημών˙ «Αντί πολλών» δε είπε, και όχι αντί πάντων, αν και προς χάριν πάντων των ανθρώπων απέθανεν, επειδή ο θάνατος αυτού δεν έσωσε πάντας, αλλά πολλούς, αυτούς δηλαδή, οι οποίοι επίστευσαν εις αυτόν, και εφύλαξαν τας αγίας εντολάς αυτού.
(Αρχιερεύς, Νικηφόρος Θεοτόκης).
Από το βιβλίο: «Ιησούς Χριστός: Βίος, Διδασκαλία, Θαύματα», Β’ τόμος, του Ιερομονάχου Κοσμά του Δοχειαρίτου.
Ιερόν Δοχειαρίτικον Κελλίον, Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Αγιον Ορος 2011.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
Κυριακή Ε. των Νηστειών: η Ευαγγελική Περικοπή της Θ. Λ., Ομιλία Βασιλείου επισκ. Σελευκείας, εις το, ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα.
Κυριακή Ε. των νηστειών, μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας – υμνολογική εκλογή.
Κυριακή Ε των νηστειών: το Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θ. Λ., η φωτιά, λόγος του αειμνήστου Μητροπ. Νικαίας Γεωργίου Παυλίδου.
Λόγος εις την Ε’ Κυριακή των Νηστειών, περί του φόβου του Θεού – Αγίου Λουκά Αρχιεπισκ. Κριμαίας.
Του Οσίου πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά – ομιλία ΙΓ’, εις την πέμπτην Κυριακήν των νηστειών.
Λόγος εις την Οσίαν Μαρίαν την Αιγυπτίαν.
Βίος της Οσίας Μητρός ημών Μαρίας της Αιγυπτίας – Οσίου Πατρός ημών Σωφρονίου, Πατριάρχου Ιεροσολύμων.
07 Απριλίου – πέμπτη Κυριακή των νηστειών, μνήμη του Οσίου πατρός ημών Σάββα του εν Καλύμνω: Βίος, Ακολουθία.
Η οσία πόρνη, το θαύμα της μετάνοιας – Μοναχού Μωυσέως του αγιορείτου.
