«ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑΡΡΕΩ»…
ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΩΔΟΣ ΕΝΟΣ ροκ τραγουδιού που το ακούω συχνά στο ραδιόφωνο. ΄Εμαθα ότι το έχει γράψει ένα συνθέτης με το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο ΄Ασημος. Διάσημος στους κύκλους των Εξαρχείων και γενικότερα στην νεολαία. Είναι ένα τραγούδι τραχύ, σαρκαστικό, που μιλάει για μια κατάρρευση στα έξω και στα μέσα της ψυχής. Σαν κάποιος να διαπιστώνει ότι ούτε έξω ούτε μέσα πάμε καλά. Ομολογώ ότι μου έκαναν εντύπωση οι στίχοι του και το καταρρακτώδες μέλος που εκπηγάζει από αυτούς κατακρουνίζοντας με διάθεση βλάσφημων μέτρων την ακοή. Ωστόσο οι στίχοι σε προκαλούν να τους προσέξεις, γιατί κάτω από την επιθετική τους γελοιογραφία, ελλοχεύει ένας διαστρεβλωμένος απαρηγόρητος καρυωτακισμός, που σε ωθεί στην διάγνωση ότι το πρόσωπο που μας μιλάει, όσο και να το κρύβει, ετοιμάζεται να υπερβεί το όριο της απόγνωσης. Πριν από κάμποσο καιρό, αλλά σχετικώς πρόσφατα, διάβασα στις εφημερίδες ότι βρέθηκε στο σπίτι του κρεμασμένος ο Άσημος. Δεν έμαθα λεπτομέρειες. Κάτι μόνο κόλλυβα ήχων άκουσα από τους κολλυβιστές της επικαιρότητας στα F.M. Ήταν νέος, νομίζω. Και οπωσδήποτε κάτι συμβαίνει με τους νέους. Μήπως: ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΝ;
Τι συμβαίνει με τους νέους; Τι συμβαίνει με όλους μας; μου έλεγε η Ηρώ Λάμπρου, όταν τύχαινε να συναντηθούμε, θεατές και οι δύο μας, σε κάποια παράσταση αρχαίου δράματος. Τι θα γίνει με όλους αυτούς που βάλθηκαν να τα γκρεμίσουν όλα, έξω τους και μέσα τους; Αυτοκτονούμε ως έθνος, υποβαθμιζόμαστε ως λαός; Πες μου. ΄Ενιωθε, όπως όλοι εμείς οι δάσκαλοι του παλιού καιρού, συνυπεύθυνη, συνένοχη, συναυτουργός, αν και ήταν η Ηρώ, φύση αθώα, από κούνια πνευματική, ήθος ευαίσθητο και δραστήριο, σκεύος λαμπρής παιδείας. ΄Εφυγε από την ζωή αναπάντητη, θυμίζοντας τους ξεχασμένους απλοϊκοφανείς στίχους:
΄Ωσπου με μια χούφτα χώμα,
θα μας κλείσουνε το στόμα.
Είναι απάντηση αυτό; Υποβαθμιζόμαστε, άραγε, Ηρώ, ή πριν από την πρόκληση του 1992 -τι στυγνή στον ρεαλισμό της η λέξη πρόκληση!- μήπως κατά το προκλητικό τραγουδάκι: ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ -ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΜΕ;
Αν το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα, ο Απρίλης ταιριάζει στον Καρυωτάκη. Και ο T.S. ELIOT θεωρεί τον Απρίλιο ως τον πιο αδυσώπητο μήνα, που ανθίζει πασχαλιές μεσ από την νεκρή γη. Η όπως λέει ο Ελύτης αναστάσιμα οι νεκροί, άνθη της αύριον. Το αναγνωρίσιμο, δικό μας Γλυκύ ΄Εαρ, που πεθαίνει και ανασταίνεται. Και κοντά σ αυτά το αισιόδοξο βυζαντινό τραγούδι: Ιδού το έαρ το γλυκύ πάλιν επανατέλλει ζωήν, υγείαν και χαράν και την ευημερίαν και νίκην θεοδώρητον κατά των πολεμίων.
Μήπως όλα αυτά έχουν γίνει ψέματα, πρωταπριλιάτικες άπατες; Μήπως το έθιμο της Πρωταπριλιάς δεν χαρακτηρίζει την ώρα μας; Μήπως μια συνεχής Πρωταπριλιά δεν είναι σύμπας ο δημόσιος και ο ιδιωτικός μας βίος; Πριν από λίγες μέρες ο πρωταπριλιάτικος Τύπος μας και τα μαζικά μέσα ακολούθησαν και τυπικώς το έθιμο της εξαπάτησης την 1ην Απριλίου. Λοιπόν, ομολογώ την αφέλεια μου. Δεν πρόσεξα την ημερομηνία και πίστεψα όλα τα χαριτωμένα ψεύδη που δημοσίευσαν οι εφημερίδες. Από τους γάμους του κ. Τρίτση έως την δολοφονία διευθυντή εφημερίδας. Τα πίστεψα όλα. Αλλά γιατί όχι; Απείχαν από την πραγματικότητα; Ήταν τερατώδη; Κάθε άλλο. Οι πλαστές ειδήσεις ήταν σύμφωνες με το εικός και αναγκαίο του Αριστοτέλη. Όλα τα έχουμε υποστεί και συνεπώς όλα μας φαίνονται πιθανά και πραγματοποιήσιμα. Όμως το μόνο που θεώρησα πρωταπριλιάτικο αστείο ήταν η δήλωση του κ. Θεοδωράκη για τον Αττίλα της Κύπρου και για την καταπίεση των μουσουλμάνων της Θράκης! Αυτό δεν το πίστεψα -και εξακολουθώ να μη το πιστεύω- ακόμα κι όταν πέρασε η
Πρωταπριλιά, αρνούμενος ότι ένας σπουδαιότατος ΄Ελληνας μουσικοσυνθέτης θέλησε σώνει και καλά να επαληθεύσει το νόημα του παλαμικού στίχου, εθνικών οπριλομάηδων ξοδια, επιχειρώντας ένα πρελούδιο στο μοιραίο ευρωπαϊκό μας Τουρκοπάσχα. Αρνούμενος να δεχθώ ότι ενσυνειδήτως πια διακηρύσσουμε ότι:
ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΜΕ
Δεν μπορεί να πιστέψει κανείς ότι ένας μουσικός που έχει προσφέρει τόσα πλούσια δώρα στην φωνή μας και στην ελληνική της ταυτότητα, εννοεί αυτά που είπε, βγάζοντας τέτοιο κακότυπο έπος από το έρκος των οδόντων του. Ούτε μπορεί να δεχθεί κανείς μια στιγμιαία αμβλύνοια, που χάρισε τα πιο αναπάντεχα διπλωματικά επιχειρήματα στην ανθρωποφάγο βουλιμία του τούρκικου σωβινισμού. Κι ακόμα απορρίπτει κανείς με βδελυγμία την συκοφαντική δυσφήμιση ότι τάχα οι θαυμάσιοι δίσκοι του ΄Ελληνα συνθέτη θα κάνουν τώρα χρυσές δουλειές στην αναπαλαιούμενη συστηματικώς από το NATO Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οπωσδήποτε κάτι άλλο συμβαίνει που ίσως να μη το ξέρουμε και ίσως να το μάθουμε. Είθε να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Αν όμως δεν συμβαίνει το κάτι άλλο, το κάτι απόρρητο, που να εξηγεί και τις δηλώσεις και αυτές τις αιφνιδιαστικές επιτροπές της ελληνοτουρκικής φιλίας (!), τότε η μόνη ασφαλής ερμηνεία είναι ότι ο καλλιτέχνης που στο παρελθόν έχει διαφημίσει το όνομα της Ελλάδας, έχει το σθένος και την παρρησία να εκστασιάζεται.
Η έκσταση στην τέχνη είναι ένδειξη δημιουργικής μανίας. Όμως στην διπλωματία η έκσταση μπορεί εύκολα να μεταγλωττισθεί ως πολιτική σχιζοφρένεια. Αν είναι βάσιμο κάτι τέτοιο, τότε ισχύει στην εντέλεια ο σοφόκλειος στίχος: λόγου τ άνοια και φρενών ερινύς. Και δεν πρέπει βέβαια η ανησυχία κάθε ΄Ελληνα πολίτη να εκλαμβάνεται ως… πετροπόλεμος, όπως έσπευσε με αισθηματική βιασύνη να δηλώσει ο κ. Δεληπέτρος, επίλεκτο μέλος της επιτροπής της άσπονδου ελληνοτουρκικής φιλίας. Κάτι τέτοιες βιασύνες επικροτούν την υποψία ότι γλείφουμε το βουτηγμένο στο αίμα της Κύπρου χέρι λέγοντας: σφάξε με, αγάμου, ν αγιάσω, ομολογώντας ότι
ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΜΕ
Προετοιμάσαμε και γιορτάζουμε σήμερα το Τουρκο-πάσχα μας. Το προετοιμάσαμε με επισκέψεις και οντεπι-σκέψεις και με σωρεία εκδηλώσεων. Πολλή ειρήνη έπεσε, πολύ Νταβός. Και αναρωτιέται με το δίκιο του ο απλός ΄Ελληνας, αυτός ο κάλαθος των άχρηστων όλων των πολιτικών απορριμμάτων: Τι μεσολάβησε άραγε από πέρυσι που ο διάλογος με τους Τούρκους, εθεωρείτο περίπου ως εθνική προδοσία; Και δικαίως, εφ όσον οι φίλοι μας με τον τσαμπουκά τους, που λέει η γλώσσα του χουλιγκανισμού, και με τις ισχυρές πλάτες συμμάχων, κατέχουν ελληνικά εδάφη, αγνοούν αγνοούμενους, προετοιμάζονται με την γνωστή τους σύνεση για άμεση η έμμεση γενοκτονία, διεκδικούν το Αιγαίο, μιλούν για την Θράκη. Τι καινούργιο μεσολάβησε; ΄Εγινε σοσιαλισμός στην Τουρκία και δεν το πήραμε είδηση (σαν τον σοσιαλισμό του Ετσεβίτ, που εξαπέλυσε τον Αττίλα); Τι μεσολάβησε ώστε να νομιμοποιήσουμε με τέτοια αισιοδοξία την διαπραγματευτική δύναμη μιας χούντας, που εξωραΐζει την βιτρίνα της και έχει στα μπουντρούμια τους αντιπάλους της; Υπήρξε καμιά ένδειξη,
έστω στοιχειώδης, ότι θα αποχωρήσουν τα στρατεύματα κατοχής από την Κύπρο και οι έποικοι;
Είθε να συμβαίνει κάτι τέτοιο και να μη το ξέρω. Είμαι και εγώ ένας ανώνυμος πολίτης από τους πολυάριθμους που σκέφτονται έτσι. Και λέω: είθε να συμβαίνουν πράγματα που η ταπεινότητα μου αγνοεί και τότε να ομολογήσω το ήμαρτον. Είθε οι διαχειριζόμενοι τις τύχες του Ελληνισμού να ξέρουν πράγματα που εμείς αγνοούμε. Με τον Ελληνισμό όμως εννοώ πρώτα τους Κύπριους και ύστερα την ελλαδική πολιτεία. Γιατί η Ιστορία μ έχει διδάξει ότι μόνο έξω από το ελλαδικό κέντρο πάλλει και παλεύει ο Ελληνισμός. Κι αυτό συμβαίνει στην Κύπρο. Και αρχίζω να αμφιβάλλω αν συμβαίνει το ίδιο εδώ . Εδώ, πολύ φοβούμαι, ότι το εθνικό κέντρο πάμε να το μετατρέψουμε σε κοιμητήριο της ιθαγενείας μας. Να με συμπαθάει ο αναγνώστης, αν του φαίνεται ότι κάνω λαθρεμπόριο πολιτικής. Δεν είμαι ούτε επιθυμώ να είμαι πολιτικός ανήρ. Είμαι όμως πολίτης. Και ξέρω ότι η πολιτική είναι η μεγάλη τέχνη να μετατρέψεις την σκέψη σε πράξη και το επιθυμητό σε εφικτό. Και για έναν γραφιά το μόνο εφικτό στις δυνατότητες του είναι να εξορκίζει τον θάνατο,
που περιέχει η απειλή ότι ως σύνολο και ως άτομα:
ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑ-ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΜΕ
Υστερόγραφο: ΄Εκανα κουβέντα για το σύνολο. Θα επανέλθω στην ατομική κατάρρευση. Στην Ι.Χ. κατάρρευση. Με αφορμή ένα τραγικό συμβάν. Βρέθηκε πριν από μια εβδομάδα νεκρός στο σπίτι του ο ηθοποιός Δημήτρης Μαλαβέτας. Ήταν ξαπλωμένος στην κλίνη του και κρατούσε έναν Σταυρό στο μέρος της καρδιάς. ΄Ηθελε την μεσιτεία του Σταυρού, για να λειτουργηθεί. ΄Ηθελε από καιρό να συναντηθεί και την πέτυχε τελικά την συνάντηση με την άλλη ζωή. Τον είχα συναντήσει πρόσφατα, εντελώς τυχαία. Η κατάρρευση ήταν γραμμένη στην όψη του. Θυμήθηκα τον Ψαλμό: Ωσεί χόρτος αι ημέραι αύτου- ωσεί άνθος του αγρού- ούτως εξανθήσει. Όταν πήγα στην κηδεία την Μεγάλη Δευτέρα θυμήθηκα πάλι τον Ψαλμό: Εταλαιπώρησα και κατεκάμφθην έως τέλους. Ποιος ήταν άραγε ο λόγος του θανάτου του; Ο μέσα ή ο έξω λόγος; Η μέσα ή η έξω κατάρρευση; Το ίδιο κάνει. Ζούμε ως άτομα το σύνολο μας. Κατευοδώσαμε την μικρή ιδιωτική εβδομάδα των παθών του Δημήτρη Μαλαβέτα με την αναστάσιμη ευδοκία του Σταύρου.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 9 Απριλίου 1988
Από το βιβλίο: «Καταρρέω», του μακαριστού Τάσου Λιγνάδη. Επιλογή επιφυλλίδων. Εκδόσεις Ακρίτας,Αθήνα, Ιούλιος του 1989.
Σημείωμα:
Ο Δημήτρης Μαλαβέτας (Αθήνα, 13 Ιανουαρίου 1939 – 1 Απριλίου 1988), ήταν Έλληνας ηθοποιός και σκηνοθέτης. Φοίτησε στο Αμερικανικό Κολλέγιο Αθηνών και κατόπιν στη σχολή του Βασιλικού Βρετανικού Θεάτρου. Εργάστηκε στο Εθνικό Θέατρο αρκετά χρόνια, γυρίζοντας παράλληλα όλο τον κόσμο. Αφού αποχώρησε από το Εθνικό Θέατρο, εργάστηκε ως ηθοποιός και σκηνοθέτης, σε διαφόρους θιάσους. Βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του στο Παγκράτι και μετά αποδείχτηκε οτι αυτοκτόνησε. Κηδεύτηκε με παρουσία πολύ κόσμου στο κοιμητήριο του Βύρωνα.
