(Ματθ. δ, 12. Ιδ, 3-4 Μάρκ. α, 14. στ, 17-18. Λουκ. γ, 19-20)
Εκείνο τον καιρό, άκουσε ο τετράρχης Ηρώδης για τον Ιησού και είπε στους δούλους του; «Αυτός είναι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, που αναστήθηκε από τους νεκρούς και γι’ αυτό κάνει θαύματα».
Ο Ηρώδης είχε πιάσει τον Ιωάννη, τον είδε δέσει και τον είχε ρίξει στη φυλακή εξαιτίας της Ηρωδιάδας, της γυναίκας του αδελφού του, του Φιλίππου. Επειδή ο Ιωάννης κατηγορούσε τον Ηρώδη τον τετράρχη γιατί είχε για γυναίκα τη γυναίκα του αδελφού τυο, την Ηρωδιάδα, καθώς και για πολλές άλλες φαύλες πράξεις, ο Ηρώδης πρόσθεσε σ’ όλες αυτές και τούτο: έκλεισε τον Ιωάννη στη φυλακή. Ο Ιωάννης δηλαδή έλεγε στον Ηρώδη: «Δεν σου επιτρέπεται να έχεις τη γυναίκα του αδερφού σου».54
Η Ηρωδιάδα λοιπόν μισούσε τον Ιωάννη και ήθελε να τον σκοτώσει, αλλά δεν μπορούσε, γιατί ο Ηρώδης τον φοβόταν. Ήξερε πως ο Ιωάννης ήταν δίκαιος κι άγιος άνθρωπος, και γι’ αυτό έκανε πολλά απ’ αυτά που έλεγε, και τον άκουγε ευχαρίστως.
Τελικά η Ηρωδιάδα βρήκε την ευκαιρία, όταν ο Ηρώδης για τα γενέθλιά του κάλεσε σε δείπνο τους πολιτικούς και στρατιωτικούς άρχοντες και τους επισήμους της Γαλιλαίας. Τότε μπήκε στην αίθουσα η θυγατέρα της Ηρωδιάδας και χόρεψε. Τόσο άρεσε στον Ηρώδη και στους καλεσμένους, που ο βασιλιάς είπε στο κορίτσι: «Ζήτησέ μου ό,τι θέλεις, και θα σου το δώσω». Της έκανε μάλιστα και όρκο: «Ο,τιδήποτε μου ζητήσεις θα σου το δώσω, μέχρι και το μισό μου βασίλειο». Αυτή πήγε και ρώτησε τη μητέρα της: «Τι να ζητήσω;» Και εκείνη της απάντησε: «Το κεφάλι του Ιωάννη του Βαπτιστή». Ήρθε αμέσως βιαστικά στο βασιλιά και του είπε: «Θέλω τώρα αμέσως να μου δώσεις το κεφάλι του Ιωάννη του Βαπτιστή μέσα σ’ ένα πιάτο». Ο βασιλιάς στενοχωρήθηκε: εξαιτίας όμως του όρκου που είχε δώσει μπροστά στους καλεσμένους, δεν θέλησε να της το αρνηθεί. Έστειλε τότε αμέσως έναν στρατιώτη της φρουράς με τη διαταγή να φέρει το κεφάλι του Ιωάννη. Εκείνος πήγε και τον αποκεφάλισε στη φυλακή. Έφερε το κεφάλι του σ’ ένα πιάτο και το έδωσε στο κορίτσι,
και το κορίτσι το πήγε στη μάνα της.
Ο Ηρώδης είχε πιάσει τον Ιωάννη, τον είχε δέσει και τον είχε ρίξει στη φυλακή, εξαιτίας της Ηρωδιάδας, της γυναίκας του αδελφού του, του Φιλίππου. Γιατί, ο Ιωάννης του έλεγε: «Δεν σου επιτρέπεται να την έχεις αυτή για γυναίκα».55 Όταν το έμαθαν οι μαθητές του Ιωάννη, ήρθαν και πήραν το σώμα του και το έβαλαν σε μνήμα.
ΣΧΟΛΙΑ
(54) « Ο Ιωάννης δηλαδή έλεγε στον Ηρώδη: «Δεν σου επιτρέπεται να έχεις τη γυναίκα του αδερφού σου».
Εδώ πρέπει να τοποθετήσωμεν το γεγονός, προ της αναχωρήσεως του Κυρίου εις την Γαλιλαίαν ή το πολύ βραδύτερον μετά την αμέσως ερχομένην συζήτησιν Ιησού και Σαμαρείτιδος την φυλάκισιν του Προδρόμου.
Ο λόγος της φυλακίσεως του Προδρόμου ήτο ο εξής˙ Γνωρίζομεν, ότι ο Πρόδρομος βαπτίζων εν τω Ιορδάνη ποταμώ ήλεγχε προς μετάνοιαν πάντας μικρούς και μεγάλους. Μεταξύ των μεγάλων ήτο και ο υιός του Ηρώδου του Μεγάλου, του σφαγέως των νηπίων, ο Ηρώδης ο Αντύπας, τετράρχης διοικητής της Γαλιλαίας και Περαίας. Ο Ηρώδης ούτος είχε κάμει το εξής: Ο Αριστόβουλος, ο Φίλιππος και ο Ηρώδης ο Αντύπας ήσαν υιοί του Ηρώδου του Μεγάλου. Ο Αριστόβουλος είχε κόρην την Ηρωδιάδα, την οποίαν λαμβάνει ο Φίλιππος ως γυναίκα του. Ο Φίλιππος ούτος στερηθείς πάσης πολιτικής διοικήσεως δια της διαθήκης του πατρός του και έχων τα μέσα της ζωής ιδιώτευε μετά της γυναικός του εν Ρώμη. Ο Ηρώδης ο Αντύπας μετέβη κάποτε εις Ρώμην δια υπηρεσιακάς υποθέσεις. Εκεί ο αδελφός του Φίλιππος εφιλοξένησε πλουσίως τον αφιχθέντα αδελφόν του. Αντί ευχαριστίας ο Ηρώδης παραπλανά και λαμβάνει ως γυναίκα του την σύζυγον του αδελφού του την Ηρωδιάδα, η οποία είχε κόρην την Σαλώμην, αφού απέπεμψε την ιδικήν του γυναίκα. Επομένως ο Ηρώδης ούτος
παρηνόμει, διότι έκαμε σύζυγόν του την Ηρωδιάδα, η οποία ήτο ανεψιά του και νύμφη του, καθ’ ήν εποχήν έζη ο αδελφός του και είχε κόρην την Σαλώμην.
Ταύτα αντέκειντο ρητώς εις τον νόμον (Λευϊτ. 18, 10) και δια τούτο ο Πρόδρομος ελέγχει αυτόν και ο Ηρώδης αποφασίζει την σύλληψιν και φυλάκισίν του και όπως ρητώς λέγουσιν ο Ματθαίος και Μάρκος, «Αυτός ο Ηρώδης αποστείλας» στρατιώτας «εκράτησε» συνέλαβε απέθετο» και τον εφυλάκισε, «δια Ηρωδιάδα την γυναίκαν Φιλίππου του αδελφού αυτού» διότι ταύτην «εγάμησεν» ενυμφεύθη. «Έλεγεν ο Ιωάννης τω Ηρώδη, ότι ουκ έξεστίν σοι έχειν την γυναίκα του αδελφού σου» δεν επιτρέπεται να έχης την γυναίκα του αδελφού σου, ως γυναίκα σου. Πλην αυτού ο Ηρώδης ελέγχετο «περί πάντων ων εποίησε πονηρών» και δια άλλας παρανομίας του, όπως λέγει ο Λουκάς. Ως συμπλήρωμα όλων των άλλων κακιών προσθέτει και την σύλληψιν και φυλάκισιν του Προδρόμου. Εξ αφορμής της αδίκου φυλακίσεως του Προδρόμου δυνάμεθα να ομιλήσωμεν περί των περιορισμών, των πειρασμών του Προδρόμου και ημών.
(Αρχιμανδρίτης, Ιωήλ Γιαννακόπουλος.)
(55) Τα τρία είδη περιορισμών του Προδρόμου. «Ο Ηρώδης είχε πιάσει τον Ιωάννη, τον είχε δέσει και τον είχε ρίξει στη φυλακή».
Τρία είδη βασάνων υπέστη ο Πρόδρομος, σωματικά και ψυχικά α) με την θέλησίν του β) παρά την θέλησίν του γ) με την θέλησιν του Θεού και των εχθρών του.
Σωματικά βάσανα με την θέλησίν του είναι η ασκητική του ζωή. Είναι ηλικίας κάτω των 7 ετών, ότε αφίνει γονείς ευσεβείς και μεταβαίνει εις την έρημον, όπου η ασκητική του ζωή, εις την ενδυμασίαν και τροφήν – τρίχας καμήλου ενεδύετο και μέλι άγριον έτρωγε – το άστεγον και αι καιρικαί μεταβολαί ήσαν πολύ καταθλιπτικά δια μίαν μικράν ηλικίαν, η οποία είχεν ανάγκην της οικιακής πατρικής και μητρικής στοργής. Η αγριότης της μονώσεως εν τη ερήμω, η εγκατάλειψις υπ’ αυτού των ευσεβών γονέων του πόσον θα έθλιβον την ψυχήν του! Ο Πρόδρομος παρ’ όλον τον ζήλον του, δεν δυνάμεθα να φαντασθώμεν, ότι ήτο άνευ αγώνων εν τη ερήμω αγωνιζόμενος κατά των σωματικών και ψυχικών πειρασμών.
Αλλά το μεγαλύτερον ψυχικόν βάσανον ήτο κάποιο άλλο, το οποίον παρεχωρήθη εις αυτόν απ’ ευθείας υπό του Θεού. Ήτο η απομάκρυνσίς του από τον Χριστόν. Είκοσι τρία δηλαδή ολόκληρα έτη ευρίσκετο ο Πρόδρομος εν τη ερήμω της Ιουδαίας, ο δε Χριστός εν Ναζαρέτ και δεν είδον ο ένας τον άλλον. Ηγάπα τόσον πολύ ο Πρόδρομος τον Χριστόν, ώστε 6 μηνών εν τη κοιλία της μητρός «εσκίρτησεν εν αγαλλιάσει», όταν επεσκεφθη η Θεοτόκος την μητέρα του την Ελισάβετ. Πόσον θα ήθελεν να έβλεπεν ο Πρόδρομος τον Χριστόν, αφού η απόστασις ερήμου Ιουδαίας και Ναζαρέτ ήτο πορεία τριών ημερών! Ο Πρόδρομος υπέμεινεν την μόνωσιν ταύτην εν τη ερήμω μακράν του Χριστού, ίνα, όπως λέγει ο Χρυσόστομος «μη είπωσιν οι συκοφάνται, ότι τα κατά το βάπτισμα συμβάντα υπερφυσικά γεγονότα, ήσαν εκ των προτέρων σκηνοθετημένα» υπό του Προδρόμου και του Χριστού μας. Μετά ταύτα, ο Πρόδρομος διέρχεται ένα στάδιον δόξης βαπτίζων εν τω Ιορδάνη ποταμώ, διότι προς αυτόν συνέρρεον πολλοί, όπως ίδομεν.
(Αρχιμανδρίτης, Ιωήλ Γιαννακόπουλος.)
Από το βιβλίο: «Ιησούς Χριστός: Βίος, Διδασκαλία, Θαύματα», Α’ τόμος, του Ιερομονάχου Κοσμά του Δοχειαρίτου.
Ιερόν Δοχειαρίτικον Κελλίον, Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Αγιον Ορος 2011.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
29 Αυγούστου – Η Αποτομή της κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου: Υμνολογική εκλογή.
Αγίου Ρωμανού του μελωδού – Κοντάκιον Εις την Αποτομήν του Προδρόμου.
Εγκώμιον εις την Αποτομήν της Κεφαλής του τιμίου Προδρόμου – Οσίου Θεοδώρου του Στουδίτου.
Λόγος εις τον πάνσεπτον του Χριστού Πρόδρομον και Βαπτιστήν Ιωάννην – του Οσίου Πατρός ημών Γρηγορίου του Παλαμά.
Αγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος – Φώτη Κόντογλου (και αρχείο mp3).
Συνοπτική αφήγιση για την Αγία Δεξιά του Τιμίου Προδρόμου.
Το Γράμμα του νόμου – π. Δημητρίου Μπόκου.
Λόγος στην αποτομή της κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου – Οσίου Ανδρέου Κρήτης.
