Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΙΩΝΑΣ (21 Σεπτεμβρίου)
Σήμερα η εκκλησία μας εορτάζει και τιμά την ιερή μνήμη του αγίου προφήτη Ιωνά. Ο προφήτης Ιωνάς είναι ο έκτος στη σειρά από τους λεγόμενους ελάσσονες, δηλαδή μικρούς , προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Δώδεκα είναι οι μικροί προφήτες, με τη σειρά είναι: ο Ωσηέ, ο Αμώς, και ο Μιχαίας, ο Ιωήλ, ο Αβδιού και ο Ιωνάς, ο Ναούμ, ο Αββακούμ και ο Σοφονίας, ο Αγγαίος, ο Ζαχαρίας και ο Μαλαχίας. Και οι μεγάλοι προφήτες είναι˙ ο Ησαΐας, ο Ιερεμίας, ο Ιεζεκιήλ και ο Δανιήλ. Οι μικροί και οι μεγάλοι προφήτες έζησαν όλοι μέσα σε 400 χρόνια, από το 800 ως το 400 πριν από το Χριστό. Το κήρυγμα των προφητών ήταν η αφύπνιση του λαού και η επιστροφή του από την ειδωλολατρία στον αληθινό Θεό. Όλοι οι προφήτες προμηνάνε τον ερχομό του Ιησού Χριστού.
Ο προφήτης Ιωνάς ήταν από ένα χωριό κοντά στη Ναζαρέτ, την πατρίδα του Ιησού Χριστού. Προφήτεψε στα 790 με 770. Η προφητεία του Ιωνά, ένα βιβλίο σε τέσσερα κεφάλαια, διαβάζεται ολόκληρη το Μεγάλο Σάββατο το πρωί στη θεία Λειτουργία. Στο πρώτο κεφάλαιο της προφητείας του Ιωνά διαβάζουμε ότι ο Θεός στέλνει τον Ιωνά να κηρύξει μετάνοια στη Νινεβή, αλλά ο Ιωνάς φεύγει μακριά στην Θαρσείς, που ήταν μια πόλη στην Ισπανία, στην άκρη δηλαδή του τότε γνωστού κόσμου. Η Νινεβή ήταν η πρωτεύουσα της ασσυριακής αυτοκρατορίας, που για 300 χρόνια, από το 900 ως το 600 πριν από το Χριστό, ήταν η μεγάλη εχθρική δύναμη, που διαρκώς απειλούσε και κατέστρεφε το βασίλειο του Ισραήλ.
Στο δεύτερο κεφάλαιο της προφητείας ή του βιβλίου του Ιωνά διαβάζουμε την προσευχή του προφήτη μέσα στην κοιλία του κήτους, όταν οι ναύτες του πλοίου, για να πάψει η τρικυμία, έριξαν τον Ιωνά στη θάλασσα κι ένα ψάρι τον κατάπιε. Η προσευχή του Ιωνά είναι ένας ύμνος, σαν τους ψαλμούς του Ψαλτηρίου, που βέβαια τους ήξερε ο προφήτης. Η προσευχή του προφήτη Ιωνά είναι η Έκτη Ωδή στην ακολουθία του Όρθρου. Στην Έκτη Ωδή των Κανόνων κάθε εορτής, ακούμε τις λέξεις και ανακαλύπτουμε τα νοήματα της προσευχής του προφήτη Ιωνά˙ «Εβόησα εν θλίψει μου προς τον οικτίρμονα Θεόν και επηκουσέ μου εξ άδου κατωτάτου…», «οι φυλασσόμενοι μάταια και ψευδή, έλεον αυτοίς εγκατέλιπον».
Στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου ή της προφητείας του Ιωνά, διαβάζουμε για τη μετάνοια της Νινεβή. Όταν ύστερα από τρεις μέρες βγήκε ζωντανός από την κοιλία του κήτους, ο Ιωνάς πήρε πάλι εντολή από το Θεό˙ «Ανάστηθι και πορεύθητι εις Νινεβή την πόλιν την μεγάλην και κήρυξον εν αυτή κατά το κήρυγμα το έμπροσθεν, ο εγώ ελάλησα προς σε». Ο Ιωνάς αυτή τη φορά συμμορφώθηκε με την εντολή του Θεού: πήγε και κήρυξε και είπε˙ «Έτι τρεις ημέραι και Νινεβή καταστραφήσεται». Και οι άνθρωποι φοβήθηκαν˙ μετανόησαν και νήστεψαν, ο βασιλιάς, ο λαός κι ακόμα και τα κτήνη. Ύστερα απ’ αυτό, βλέποντας τη μετάνοια των ανθρώπων, μετανόησε κι ο Θεός και δεν καταστράφηκε η Νινεβή.
Πάει να πει πως είναι μεγάλη η δύναμη της μετανοίας και της νηστείας.
Στο τέταρτο κεφάλαιο του βιβλίου του Ιωνά, διαβάζουμε για τη λύπη και την απογοήτευση του προφήτη. Πάει να δικαιολογήσει τον εαυτό του, που δεν υπήκουσε την πρώτη φορά˙ «Γι’ αυτό, λέγει, σηκώθηκα κι έφυγα, γιατί το ξέρω πως είσαι πονόψυχος κι αλλάζεις γνώμη, όταν μετανοούν οι άνθρωποι. Πάρε λοιπόν την ψυχή μου, γιατί καλύτερα να πεθάνω παρά να ζω». Ο Θεός έδωσε τότε ένα καλό μάθημα στον Προφήτη, που πήγε κι έμεινε σε μια καλύβα έξω από την πόλη˙ φύτρωσε εκεί μια κολοκυθιά, που ανέβηκε και τον σκίαζε από τον ήλιο. Κι ήταν χαρούμενος ο Προφήτης, με ένα πρωινό η κολοκυθιά ξεράθηκε κι ο Ιωνάς έπεσε πάλι σε λύπη μεγάλη. Τότε ο Θεός του είπε˙ «Λυπήθηκες για μια κολοκυθιά, που δεν την φύτεψες εσύ και δεν την πότισες, κι εγώ δεν έπρεπε να λυπηθώ για μια πόλη στην οποία μένουν πολλές χιλιάδες άνθρωποι;».
Δεν θα πρέπει να παραλείψουμε τα λόγια του Ιησού Χριστού στο Ευαγγέλιο για τον προφήτη Ιωνά˙ «Ώσπερ γαρ εγένετο Ιωνάς ο Προφήτης εν τη κοιλία του κήτους τρεις ημέρας και τρεις νύκτας, ούτως έσται και ο υιός του ανθρώπου εν τη καρδία της γης τρεις ημέρας και τρεις νύκτας». Πάει να πει πως η ιστορία του Ιωνά είναι προφητική προτύπωση της τριήμερης ταφής και ανάστασης του Κυρίου. Γι’ αυτό και η εκκλησία ψάλλει τη Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ στον Επιτάφιο˙ «Συνεσχέθη, άλλ’ ου κατεσχέθη στέρνοις κητώοις Ιωνάς…». Δηλαδή μέσα στην κοιλία του κήτους που τον κατάπιε, ο προφήτης Ιωνάς δεν διαλύθηκε. Έτσι έγινε και με τον Κύριο˙ έμεινε στον τάφο, ανέγγιχτος από τη φθορά και «ακήρατος». Αμήν.
Από το βιβλίο:
ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Λ. ΨΑΡΙΑΝΟΥ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΡΒΙΩΝ ΚΑΙ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΜΨΥΧΟΙ
(Εξαπλά β’)
ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ ΑΓΙΟΛΟΓΙΚΑ
Η/Υ επιμέλεια, Σοφίας Μερκούρη.
Το βιβλίο του προφήτου Ιωνά στην πρωτότυπη και στην Νεοελληνική του μορφή.rar
Ακολουθία εις τιμήν και μνήμην του ενδόξου και δικαίου Ιωνά του προφήτου.rar
Παράβαλε και:
Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου – λόγος για την μετάνοια των Νινευιτών.
21 Σεπτεμβρίου, μνήμη και του Νέου Ιερομάρτυρος Πλάτωνος Αιβαζίδου, πρωτοσυγκέλου Αμασείας: ιστορικά στοιχεία, Ασματική ακολουθία.
