Τη ΚΔ’ του αυτού μηνός (Σεπτεμβρίου), μνείαν ποιούμεν της Ευρέσεως της Αγίας Εικόνος της Υπεραγίας Θεοτόκου, της επονομαζομένης Γοργοπηγής, εν τη νησίδι Πρώτη της Τριφυλίας.
Γοργοπηγή Δέσποινα την Σην Εικόνα,
Δώρον ως ένθεον ημίν εδωρήσω.
Η νήσος Πρώτη της Μεσσηνίας
Η Πρώτη είναι νησίδα του Ιονίου Πελάγους και βρίσκεται στα ανοιχτά της κωμόπολης των Γαργαλιάνων της Μεσσηνίας. Έχει έκταση 3 τ.χλμ. και σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει πραγματικό πληθυσμό 4 κατοίκους. Ανήκει στον δήμο Γαργαλιάνων. Η νήσος Πρώτη, υπαγόμενη παλαιότερα στην Επαρχία και σήμερα περιοχή Τριφυλίας, βρίσκεται σε απόσταση 2 περίπου ναυτικών μιλίων ή 3.702 μέτρων απέναντι από το λιμενικό καταφύγιο της Μαραθόπολης, επίνειου της πόλης των Γαργαλιάνων Μεσσηνίας.
Το όνομα της νήσου Πρώτης ή Πρωτής, πιθανόν να οφείλεται στο θαλασσινό θεό Πρωτέα, γιο του Ποσειδώνα. Κατά άλλους, σύμφωνα και με τον Ηλείο ιστορικό Γεώργιο Παπανδρέου, (σχετ.: «Η νήσος πρώτη -΄Εν τω νυν νομώ Τριφυλλίας», σελ. 238-241, Αρμονία, Τόμ. 3, Αρ. 5 (Πύργος 1902), το όνομα πιθανόν να προέρχεται «διότι πρώτη οράται υπό των μακρόθεν προς την Πελοπόννησον πλεόντων, κατά άλλους δε διότι είναι πλωτή πέριξ, ως έχουσα πανταχόθεν βαθέα ύδατα, κατά διαλεκτικήν εναλλαγήν των συμφώνων λ και ρ».
Η νήσος Πρώτη μνημονεύεται από τον Θουκυδίδη γιατί εκεί «ερήμου ούσης», το 424 π.Χ. στάθμευσε προσωρινά, λόγω τρικυμίας, ο αθηναϊκός στόλος (αθηναϊκή μοίρα) του Δημοσθένη, επανακάμπτοντας από την Ζάκυνθο και συνεχίζοντας προς την Πύλο, όπου πλησίον αυτής, στη νήσο Σφακτηρία, πολιόρκησε τους συγκεντρωμένους εκεί Σπαρτιάτες (Θουκυδίδη Δ΄ 13). Αναφορές για αυτήν υπάρχουν και από το Στράβωνα και άλλους αρχαίους συγγραφείς.
Σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις, αποτελούσε στο παρελθόν καταφύγιο ναυτικών, πιθανόν δε ακόμα κατά διάφορες εποχές και λημέρι Πειρατών, Κουρσάρων Σαρακηνών που έκρυβαν εκεί και τους θησαυρούς τους (Μαρτίνης Δ. Θ., «Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος – Η τριφυλιακή νήσος Πρώτη», Τόμ. 13, Αρ. 13 (1934), σελ. 185 – 200). Πάντως σήμερα το νησάκι αυτό έχει σπουδαία αρχαιολογική σημασία: Σ’ αυτό σώζονται ερείπια ακροπόλεως μυκηναϊκής ή προκλασικής εποχής με τείχος και κυκλοτερή πυργίσκο, καθώς και ευχές για καλό κατευόδιο των πλοίων που είναι σκαλισμένες στους βράχους.
Τοποθεσίες
Ανατολικά του νησιού, το μήκος του οποίου είναι περί τα 3 τ. χλμ. και θυμίζει μισοβυθισμένο κροκόδειλο ή γενικά ερπετό, υπάρχει μια μοναδικού κάλλους αμμουδιά, που ονομάζεται αμμουδιά της Βουρλιάς, η οποία βρίσκεται μέσα σε ένα ήσυχο όρμο με πεντακάθαρα νερά. Αν κάποιος αποφασίσει να επισκεφτεί την Βουρλιά με δικό του σκάφος, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός στην είσοδο του όρμου, γιατί βρίσκεται εκεί ένα βυθισμένο σκάφος με κάποια σημεία του να είναι πολύ κοντά στην επιφάνεια ή και να διακρίνονται ελάχιστα. Βορειότερα από την Βουρλιά ο επισκέπτης συναντά έναν ακόμη ήσυχο όρμο που χρησιμεύει σαν λιμανάκι για τους επισκέπτες της Πρώτης και ειδικότερα των επισκεπτών της Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Γοργοπηγής, το οποίο διακρίνεται από την πλαγιά του λόφου.
Το μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου της Γοργοπηγής
Βόρεια της αμμουδιάς Βουρλιά, βρίσκεται το ανδρώο μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της Γοργοπηγής. Το όνομα του το πήρε από την ομώνυμη εικόνα του 1832 που βρέθηκε το πρωϊνό της 24-ης Σεπτεμβρίου του 1984, στα βράχια, στο μικρό λιμανάκι του νησιού. Στην εικόνα αυτή αναφέρεται το όνομα Παναγία η Γοργοπηγή και αναγράφεται η χρονολογία 1832. Στο σημείο της ευρέσεως, σήμερα υπάρχει ένα μικρό εκκλησάκι. Η δίκλιτη εκκλησία του μοναστηριού είναι αφιερωμένη στην ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Στεφάνου και στην απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Το μοναστήρι εορτάζει στις 23 Αυγούστου και στις 24 Σεπτεμβρίου, ημέρα ευρέσεως της Ιεράς Εικόνος, με πλήθος επισκεπτών να έρχονται για να τιμήσουν την ημέρα που βρέθηκε η εικόνα.
Τις ημέρες αυτές οι πιστοί μπορούν να επισκεφτούν τη νήσο Πρώτη με καΐκια, που δρομολογούνται από την Μαραθόπολη. Συνήθως στη μεταφορά αυτή συμμετέχουν και τα πλοιάρια που, τον υπόλοιπο καιρό, εξυπηρετούν τη μεταφορά επισκεπτών από το λιμάνι της Πύλου στην νήσο Σφακτηρία. Η Μονή τις ημέρες του εορτασμού προσφέρει στους επισκέπτες γεύμα με ψάρια της περιοχής. Διαθέτει μικρό ξενώνα, φιλοξενεί προσκυνητές, αλλά και όσους αποκλειστούν στο Νησί από την κακοκαιρία. Η Ιερά Εικονα, από τότε που βρέθηκε, φυλάσσεται πια στον Ναό της Μεταμόρφωσης σε κρύπτη καθώς το 1986 επιχείρησαν να την κλέψουν.
Περιβάλλον και φύση της Πρώτης
Στο νησάκι μπορεί επίσης κανείς να δει μισογκρεμισμένα σήμερα ασκητάρια, γεγονός που μαρτυρά ότι ο τόπος αυτός λειτούργησε ως χώρος περισυλλογής και απομόνωσης για ανθρώπους που ήθελαν να βρεθούν μόνοι μακριά από την κοσμική ζωή. Εκτός του μοναστηριού δεν υπάρχουν σπίτια η ξενοδοχεία. Οι ακτές της νήσου Πρώτης είναι απότομες και βραχώδεις, χωρίς όμως να λείπουν μερικοί υπήνεμοι όρμοι που προσφέρουν ασφαλές αγκυροβόλιο, οι οποίοι και στο παρελθόν είχαν χρησιμοποιηθεί σαν πρόχειρα αγκυροβόλια. Πυκνή βλάστηση καλύπτει το έδαφός της κυρίως από σκίνους, κουτσουπιές, γκορτσιές και αγριελιές.
Πηγές
Από ιστορικά αρχεία:
Γεωρ. Παπανδρέου, «Η νήσος Πρώτη (Εν τω νυν νομώ Τριφυλλίας)», Αρμονία, Τόμ. 3, Αρ. 5 (1902). Από την Ψηφιακή βιβλιοθήκη: Πλειάς – ελληνικά περιοδικά 19ου αιώνα, Πανεπιστημίου Πατρών. Συλλογή: Αρμονία Δημιουργός: Γεωρ. Παπανδρέου Εκδότης: Αρμονία[1]και [2]
Μαρτίνης Δ. Θ., «Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος – Η τριφυλιακή νήσος Πρώτη», Τόμ. 13, Αρ. 13 (1934)[3]και [4]
Επίσης από διάφορες πηγές τουρισμού.
Η/Υ ΠΗΓΗ:
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Παράβαλε και:
24 Σεπτεμβρίου, Σύναξις προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου της Μυρτιδιωτίσσης: ιστορικό-θαύματα, Ασματική Ακολουθία, Παρακλητικός Κανών, Χαιρετισμοί, λιτανευτικός κανών.
Του Οσίου Πατρός ημών Φωτίου του Μεγάλου – εγκώμιον εις την Αγίαν Πρωτομάρτυρα Θέκλαν.
24 Σεπτεμβρίου, Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, ένας παγκόσμιος άγιος.
