11 Νοεμβρίου, Μνήμη του Αγίου Μεγαλομάρτύρος Μηνά του εν Κοτυαίω: Βίος, Ακολουθία, Παρακλητικός Κανών.

Τή ΙΑ’ του αυτού μηνός Νοεμβρίου, Μνήμη του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Μηνά του εν τω Κοτυαείω.

Αίγυπτος όντως, ειτέκοι, τίκτει μέγα.
Τμηθείς αληθές τούτο Μηνάς δεικνύει.
Μηνάς ενδεκάτη έτλη ξίφος γηθόσυνος κήρ.

11 Νοεμβρίου, μνήμη του αγίου μεγαλομάρτυρος Μηνά του εν Κοτυαίω μαρτυρήσαντος: Της Σοφίας Ελευθερίου –Γκαρή

Κοτύαιον ή Κοτυάιον κατά το αρχαίον, σημερινή Κιουτάχεια∙ μια από τις πανάρχαιες πόλεις της Κεντρικής Μ. Ασίας. Ιδρύθηκε από τον Κότυο, βασιλιά των Φρυγών, τον 8ο π.Χ. αιώνα. Κατά τον Σουΐδα ήταν η πατρίδα του Αισώπου.

Αξίωσε η χάρη του Θεού τούτη τη μικρασιατική πόλη να γίνει ο τόπος του μαρτυρίου ενός από τους μεγαλομάρτυρες της Χριστιανοσύνης, του Αγίου Μηνά του Θαυματουργού.

Γεννήθηκε ο Άγιος στο Νίκιον, σημερινό Κάιρο της Αιγύπτου, γύρω στο 250 μ.Χ. Όταν έφθασε στην ανδρική ηλικία, κατατάχθηκε εθελοντής στο ρωμαϊκό στρατό, στο τάγμα το επονομαζόμενο Ρουταλιανό. Αυτοκράτορας τότε της Δύσης και της Αιγύπτου ήταν ο Μαξιμιανός. Κάποτε τον πήρε κι επήγε να φυλάγει το κάστρο της Κιουτάχειας. Ο Μηνάς όμως λιποτάκτησε, μη αντέχοντας τη διαταγή του αυτοκράτορα που έλεγε ότι οι στρατιώτες ήταν υποχρεωμένοι να πιάνουν τους Χριστιανούς και να τους βασανίζουν. Πέταξε την στρατιωτική του στολή κι αποσύρθηκε σ’ ένα βουνό έξω από την πόλη. Εκεί έμεινε για πολλά χρόνια σαν ασκητής, περιμένοντας την ευκαιρία να κάμει ομολογία πίστης. Κατ’ εντολή του Θεού μια μέρα που στο Κοτύαιο γίνονταν ειδωλολατρικές γιορτές με αγώνες, ιπποδρομίες, χορούς και ξεφαντώματα, κατέβηκε στην πόλη και μπροστά σε πλήθος κόσμου, άρχισε να μιλά για τον Χριστό!

Τούτο εξαγρίωσε τον τότε ηγεμόνα της πόλης Πύρρο, ο οποίος διέταξε την φυλάκιση του πενηντάχρονου τότε ασκητή. Ακολούθησαν μαρτύρια, με τελικό τον αποκεφαλισμό του αγίου κάτω από ένα βράχο έξω και ανατολικά της πόλης . Ήταν 11 Νοεμβρίου του 296 μ.Χ. Τούτος ο βράχος αποτελούσε επί αιώνες, μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, το ιερό προσκύνημα των ομογενών του Ελληνορθόδοξου πληθυσμού της Κιουτάχειας.

Κάθε Τρίτη πήγαιναν οι Χριστιανοί στο βράχο και άναβαν κεριά. «Όταν περνούσαμε για να πάμε στο ύψωμα, οι Τουρκόγυφτοι μας πετροβολούσαν. Κάποτε όμως λέγεται, ο ίδιος ο Άγιος τους φανερώθηκε, και τους φόβισε∙ ‘θα σας κάψω όλους αν ξαναπειράξετε τους Χριστιανούς’. Έτσι μας άφησαν ήσυχους.» αφηγείται ο Θεοδόσης Κοτσάγας.

Τη Δευτέρα του Θωμά επίσης κάθε χρόνο η κοινότητα ξεχυνόταν προς τον ιερό βράχο για προσκύνημα. Για να φθάσουν εκεί, έπρεπε να περάσουν από τη μουσουλμανική συνοικία, την αγορά, την αρμένικη συνοικία, και στη συνέχεια άλλη αγορά, το χώρο των δικαστηρίων και των στρατώνων δηλ. μια απόσταση περίπου 4 χιλ/τρα. Είχαν μαζί τους και τα απαραίτητα για το γεύμα εφόδια. Μετά την ιεροτελεστία, το απόγευμα επέστρεφαν, αφού πρώτα επισκέπτονταν το παρά το Διοικητήριο Τζαμί, όπου παλαιότερα πριν έλθουν τα δύσκολα χρόνια για τους ομογενείς μας, ήταν η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

Στις 11 Νοεμβρίου βέβαια ετησίως πανηγύριζε τιμώντας τη μνήμη του Αγίου ο Ελληνισμός της Κιουτάχειας.

Παλαιότερα, μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού στην Φρυγία όπου και η Κιουτάχεια, υπήρχαν στην πόλη και τα γύρω χωριά πέντε εκκλησίες. Μια απ’ αυτές ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Μηνά. Τούτες όμως κατά τον 17ο μ.Χ. αιώνα, οπότε και άρχισε η προσπάθεια του εξισλαμισμού του ελληνορθόδοξου πληθυσμού της περιοχής, καταστράφηκαν και μετατράπηκαν σε τζαμιά. Όσοι έμειναν πιστοί στη θρησκεία τους, κατέφυγαν στο κέντρο (Κιουτάχεια) φέρνοντας μαζί τους όσα ιερά κειμήλια των εκκλησιών μπόρεσαν∙ μα προπάντων τη θερμή τους πίστη, βαθειά ριζωμένη στις καρδιές τους. Στις αρχές του 19ου μ.Χ. αιώνα δόθηκε μια σχετική θρησκευτική ελευθερία. Τότε χτίστηκε η εκκλησία των Ταξιαρχών, στη δυτική πλευρά της πόλης, όπου και η Ελληνορθόδοξη Κοινότητα.

Επρόκειτο για τρίκλιτο ναό του οποίου το μεσαίο κλίτος ήταν αφιερωμένο στη μνήμη των Ταξιαρχών, το δεξί στη μνήμη του Αγίου Χαραλάμπους και το αριστερό στη μνήμη του Αγίου Μηνά.

«Η εκκλησία είχε σχήμα κιβωτού. Ήταν χτισμένη από πέτρα. Είχε και επιγραφή με χρονολογία χτισίματος, αν θυμάμαι καλά 1784. Χωρούσε περίπου 1500 άτομα. Πέτρινο ήταν το καμπαναριό της, μιάμιση φορά στο ύψος της εκκλησίας, κάπου 30μ. με δύο καμπάνες. Είχε περίβολο με λίγα δέντρα, περιτοιχισμένο. Στον περίβολο ήταν το κτίριο της Αστικής Σχολής και της Ιερής Μητρόπολης. Από κάτω υπήρχε υπόγειο. Πίσω από τον ναό βρίσκονταν τα μνήματα των παπάδων. Αγιογραφίες δεν είχε, ούτε λείψανα Αγίων. Η οροφή της ήταν ξύλινη. Το εικονοστάσι του τέμπλου γεμάτο από παλιά εικονίσματα. Στους τοίχους υπήρχαν εικόνες επιχρυσωμένες και επάργυρες. Είχε και εννέα ασημένιους πολυελαίους με κεριά, από τρεις σε κάθε τμήμα», αφηγείται ο παπα –Σταύρος Εφραιμίδης.

Το όνομα του Αγίου Μηνά, έφερνε και το παρεκκλήσι του νεκροταφείου της Ελληνικής συνοικίας, που χτίστηκε το 1912, όπου και διαβάζονταν οι νεκρώσιμες ακολουθίες. Παρά τον ιερό βράχο το 1921 με πρωτοβουλία των Ελληνικών αρχών ανηγέρθη ναΐσκος. Αλλά με την Καταστροφή του 1922 το πρώτο που έκαμαν οι Κεμαλικοί ήταν η κατεδάφισή του.

Κάποτε ο βράχος λόγω της διάβρωσής του από τις βροχές κινδύνευσε από κατολισθήσεις. Τότε ο Μουτασερίφης (Τούρκος Νομάρχης) της Κιουτάχειας Φουάτ Πασάς, ονειρεύτηκε τον Άγιο, ο οποίος τον διέταξε να φροντίσει για τούτο. Ιδία λοιπόν δαπάνη έκαμε προστατευτικό τοίχο, επιχωματώσεις και αποσοβήθηκε ο κίνδυνος.

Φεύγοντας ξεριζωμένοι από τον τόπο τους οι πρόγονοί μου, εκείνη την αποφράδα ημέρα 16 Αυγούστου 1922, ελάχιστα μπόρεσαν να κουβαλήσουν μέσα στους μπόγους τους. Όσα όμως δε χώρεσαν σ’ αυτούς, τα κουβάλησαν μέσα στις καρδιές τους και στις μνήμες τους. Ένα απ’ αυτά ήταν και ο Άγιός τους, ο Άγιος Μηνάς. Τον τιμούν λοιπόν και εδώ που βρίσκονται εγκατεστημένοι κάθε χρόνο στις 11 Νοεμβρίου.

Το όνομά του έδωσαν και στο Σύνδεσμό τους στην Φλώρινα, όπου βρίσκονται πολλοί «Κιουταχειαλήδες» ομογενείς∙ «Σύνδεσμος Κιουταχειωτών Φλώρινας ο Άγιος Μηνάς».

Βοηθήματα

 Βασιλόπουλου Χαραλάμπους, αρχιμ.: Ο Άγιος Μηνάς. Έκδοσις 5η, εκδ. «Ορθοδόξου Τύπου».
 Εφραιμίδου Σάββα, Σ.: Ιστορία –Λαογραφία του Κοτυαίου (Κιουτάχειας) πόλεως της Κεντρικής Μ. Ασίας. Θεσσαλονίκη 1980.
 Κ.Μ.Σ.: Αρχείο προφορικής παράδοσης. Κιουτάχεια. Πληροφορητές: Θεοδόσης Κοτσάγας, παπα –Σταύρος Εφραιμίδης.

Της Σοφίας Ελευθερίου –Γκαρή

Ασματική Ακολουθία εις τιμήν και μνήμην του Αγίου ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Μηνά του εν τω Κοτυαείω (η ακολουθία του Μηναίου συμπληρωμένη).rar

Πατήστε εδώ για να «κατεβάσετε» τον Παρακλητικό Κανόνα εις τον Άγιον Μεγαλομάρτυρα Μηνά, σε rar μορφή.

Παράβαλε και:
11 Νοεμβρίου, μνήμη και του Οσίου πατρός ημών Θεοδώρου του Στουδίτου: Συναξάριον, Ακολουθία.
11 Νοεμβρίου, μνήμη και του ενδόξου Ιερομάρτυρος Βικεντίου του διακόνου: Συναξάριον – Βίος, Ακολουθία.

Κατηγορίες: Αγιολογικά - Πατερικά, Ιερές Ακολουθίες, Ιστορικά, Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια, Λογοτεχνικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.