Γιατί πριν από κάθε εσπερινό διαβάζομε την ενάτη ώρα, ενώ παραλείπομε την πρώτη, τρίτη και έκτη, που διαβάζονται μόνο κατά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή;
Οι ακολουθίες των ωρών Α’, Γ’, ς’, και Θ’ είναι καθαρά μοναχικές ακολουθίες, που μπήκαν σιγά – σιγά στην πράξι των ενοριών από τα μοναστήρια, όπου και τότε και μέχρι σήμερα τελούνται κανονικά όλες τις ημέρες του χρόνου, είτε είναι Τεσσαρακοστή είτε όχι. Και η μεν πρώτη ώρα τελείται συναπτά με τον όρθρο˙ η τρίτη και έκτη πριν από την θεία λειτουργία κατά την ώρα της προσκομιδής και η ενάτη προ του εσπερινού το απόγευμα. Όταν άρχισαν οι ακολουθίες αυτές να τελούνται και στους ενοριακούς ναούς, επόμενον ήταν να μη μπορούν να προσαρμοσθούν στις ώρες της ημέρας, για τις οποίες αρχικά προωριζόταν, δηλαδή για τις σημερινές ώρες 7η, 9η, 12η πρωϊνή και 3η απογευματινή, γιατί ο κόσμος δεν ήταν δυνατόν να αφήνη τις ασχολίες του και τα βιωτικά του έργα και να βρίσκεται όλη σχεδόν την ημέρα στον ναό. Έτσι συγκεντρώθηκαν όλες μαζί σε μεγάλες ομάδες, όπως γίνεται στις ενορίες την Μεγάλη Τεσσαρακοστή, οπότε διαβάζονται όλες μαζί το πρωί, ανάμεσα στις ακολουθίες του όρθρου και του εσπερινού, σαν να ήταν μια μεγάλη ενιαία ακολουθία. Τις άλλες ημέρες διατηρήθηκε μόνο η ενάτη ώρα, που ανέκαθεν ήταν συνδεδεμένη με τον εσπερινό, σαν μία ανάμνησις της παλαιάς λειτουργικής πράξεως, ενώ οι άλλες ώρες παραλείπονται πια, γιατί επεκράτησε η θεία λειτουργία να συνδέεται αμέσως με τον όρθρο. Η πρωϊνή ακολουθία ήταν αρκετά εκτενής και θα γινόταν δυσβάστακτος στο μήκός της, αν διατηρούσε και τις τρεις ώρες, που σήμερα παραλείπονται.
Στις σλαβικές Εκκλησίες, που τήρησαν πιστότερα το αρχαιότερο τυπικό, εξακολουθούν να διαβάζωνται οι ώρες κατά την ίδια περίπου τάξι που διαβάζονται στα μοναστήρια, δηλαδή η πρώτη ώρα μαζί με τον όρθρο, που ψάλλεται σαν μικρή ολονυκτία αποβραδύς, η τρίτη και η έκτη πριν από τη θεία λειτουργία κατά τις 9 το πρωί και η ενάτη πριν από τον εσπερινό.
Από το βιβλίο του αειμνήστου Καθηγητού της Θεολογικής σχολής του Α.Π.Θ., Ιωάννου Μ. Φουντούλη: Απαντήσεις εις Λειτουργικάς απορίας. Τόμος Α’. ΣΤ’ έκδοσις.
Εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι, 1991.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
