Λόγος περί αγρυπνίας – Αρχιμ. Ιωαννικίου Κοτσώνη.

Όταν ηρωτήθη ο Όσιος Ακάκιος, ο ασκήσας εις την ερημικήν Σκήτην των Καυσοκαλυβίων, περί ύπνου και περί αγρυπνίας, απεκρίθη:
-Μισή ώρα ύπνου είναι αρκετή δια τον αληθινόν μοναχόν!
Ο ίδιος ίστατο καθ’ όλην την νύχτα όρθιος ή γονατιστός, με άφθαστον γενναιότητα και προσηύχετο ή έψαλλε, παρά το γεγονός ότι έπασχεν από φοβεράν κήλην και ευρίσκετο εις έσχατο γήρας. Εκοιμάτο ολίγον κατά τα ξημερώματα, ακουμβών πάνω εις το χέρι του, η όπου αλλού, τόσον ώστε να μην σκοτίζεται το λογικόν του από την άμετρον αγρυπνίαν. Εθεώρει τον ύπνον ως ένα επικίνδυνον και ύπουλον εχθρόν της ψυχής. Έλεγεν ότι τίποτε άλλο δεν αυξάνει τόσο πολύ τα πάθη, ούτε τα στρώματα, ούτε τα ενδύματα, ούτε ο πλούτος, ούτε η τροφή, όσον ο πολύς ύπνος. Και τίποτε δεν τα δαμάζει τόσον, όσον η αγρυπνία.
Είχε μίαν αυτοσχέδιον κλίνην με καρφωμένα, κατά αραιά διαστήματα, χονδρά, ροζιασμένα κλαδιά δένδρων, χωρίς στρώμα, ώστε να μην δύναται να αναπαυθή το σώμά του όσον ήθελε, και ευκόλως να αφυπνίζεται. Κατά την βιογραφίαν του εκοιμάτο μόνον μίαν η τέσσαρας ώρας το εικοσιτετράωρον.
***
Αλλά και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, μέγαν πόλεμον ήγειρεν κατά του σαρκίου και κατά του ύπνου ο μακάριος. Επί τρεις μήνας εις το ασκητήριόν του άνωθεν της Μονής Μ. Λαύρας, έμεινεν άϋπνος και προσευχόμενος. Διέκοψεν όμως την άσκησιν μήπως πάθει βλάβην ο εγκέφαλος από την συνεχή αϋπνίαν.
***
Ο Αγιορείτης Άγιος Σιλουανός ο Ρώσος ο νεοφανής, του οποίου η αγιότης ανεγνωρίσθη το έτος 1987 από την Μεγάλην του Χριστού Εκκλησίαν, εγεννήθη το έτος 1866 και εκοιμήθη το έτος 1938. Μόνασε εις την Μονή του Αγίου Παντελεήμονος, ζήσας εν οσιότητι, καθαρότητι βίου, αγάπη καθολική, προσευχή αδιαλείπτω και ταπεινώσει βαθυτάτη. Ετελειώθη εν ειρήνη, αφήσας μνήμην οσίου ανδρός.
Ο Άγιος, μεταξύ όλων των άλλων αρετών, ήσκησεν ιδιαιτέρως την αγρυπνίαν, γνωρίζων εκ πείρας πόσον υποβοηθεί εις την κάθαρσιν του νοός, εις την αναπτέρωσιν της προσευχής και εις την καλλιέργειαν του χαροποιού πένθους. Δεν ξάπλωνε εις κλίνην. Όρθιος ή καθισμένος εις ένα σκαμνάκι διήρχετο προσευχόμενος όλην σχεδόν την νύχτα. Εκοιμάτο καθισμένος μόνον δια 15-20 λεπτά της ώρας και εγείρετο δια προσευχήν πάλιν. Ανεπαύετο αργότερον, ώστε, συνολικώς ο ύπνος του, κατά διαστήματα, συνεπλήρωνε δύο ώρας το εικοσιτετράωρον.
***
Ηρωτήσαμεν τον Γέροντα Συμεών, τυφλόν μοναχόν, Καυσοκαλυβίτην:
-Πως καθαρίζει η ψυχή από τους ακαθάρτους λογισμούς, τας επιθυμίας και τα διάφορα πάθη;
-Με το να μην γνωρίζεις τι θα πη ύπνος!
***
Υπήρξεν εις την Ιβηριτικήν Σκήτην, ένας ευλαβέστατος ιερομόναχος, ο Γεράσιμος ο Υμνογράφος. Προκειμένου να λειτουργήσει την επαύριον, όλην την νύχτα ηγρύπνει προσευχόμενος και μελετών. Τον επήρεν νέον ο Θεός.
***
Έλεγεν ένας αγωνιστής μοναχός: «Με τον πολύν ύπνο παχύνεται ο νους μας».
***
Ο Χατζηγιώργης ανεπαύετο όρθιος εις το στασίδι τας νύχτας. Το κελλί του ήτο σχεδόν άγνωστον δι’ αυτόν. Την ημέραν την αφιέρωνεν εις τους πονεμένους αδελφούς του, την νύκτα εις την προσευχήν.
***
Μίαν ημέραν, ένας νέος μοναχός, ηρώτησε τον π. Ν., ηλικίας 86 ετών:
-Γέροντα, πόσες ώρες πρέπει να κοιμάται ο μοναχός;
-Άκουσε, αδελφέ μου. Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης και ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, λέγουν ότι 4 με 5 ώραι την ημέρα είναι αρκεταί. Αλλά, ο Αββάς Αρσένιος στο Γεροντικόν, δηλώνει ότι μία ώρα ύπνου αρκούν στον μοναχόν, αν είναι αγωνιστής. Ο Άγιος Ακάκιος ο Καυσοκαλυβίτης, έλεγε μισή ώρα. Μου φαίνεται λίγο δύσκολο• αλλά αφού ο Άγιος το λέει, πρέπει να δοκιμάσουμε.
-Και σεις πόσο χρόνο έχετε για να ξεκουράζεσθε;
-Ω, αδελφέ μου, ποιά είναι η ανάγκη για να με ρωτήσεις αυτό;
-Για να ωφεληθώ εγώ ο ίδιος. Πες μου για την αγάπη του Χριστού.
-Θα σου πω. Μία ώρα στις 24 είναι αρκετή.
-Αυτό σας φθάνει;
-Ω! Και πολύ είναι.
-Κοιμάσθαι μία φορά η με διαλείμματα;
-Με διαλείμματα, με διαλείμματα βέβαια. Ένα τέταρτο της ώρας τώρα, ένα τέταρτο της ώρας λίγο πιο ύστερα.
-Και πως περνά ο καιρός σας;
-Δυστυχώς, τώρα που έχω μία διπλή κήλη, δεν μπορώ πια να μένω όρθιος. Γι’ αυτό κάθομαι για να διαβάσω το Ψαλτήρι ή το Ευαγγέλιο, μετά να πω λίγο την ευχή του Ιησού.
-Το Ψαλτήρι όλο και το Ευαγγέλιο όλο;
-Φυσικά, ολόκληρα, ολόκληρα.
-Όλες τις ημέρες;
-Όλες τις ημέρες. Όλες τις ημέρες. Μόνο δεν μπορώ να διαβάζω όρθιος πια. Τι να κάνω; Αυτά έχουν τα γηρατειά!
***
Στην αρχή της διαμονής του στον Άθωνα, μη έχων εύρει Πνευματικόν, ο π. Ιωσήφ ο Σπηλαιώτης έζησεν ολίγον καιρόν κοντά εις την σπηλιάν του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου, όχι μακρυά από την Λαύρα. Εζούσε εκεί μίαν πολύν σκληράν ζωήν και επέτυχεν έτσι να μείνει οκτώ ημέρας όρθιος, χωρίς να φάει τίποτε και χωρίς να κοιμηθή.
Έλεγεν:
-Καμμία άσκησις δεν προξενεί τόσες ευλογίες όσο η στέρησις του ύπνου. Πράγματι, η αγρυπνία διαλύει το σώμα.
Έλεγεν ακόμη:
-Η πιο φοβερή μορφή του πάθους του ύπνου είναι όταν η Χάρις φεύγει από ημάς και όταν η ακηδία και το σκοτάδι μας αρπάζουν, χωρίς να αφήσουν να φανή η παραμικρά παρηγορία. Μία ημέρα εδοκιμάσθην σκληρά σ’ αυτό το σημείο. Αγωνιζόμουν να μην σταματήσω και σχεδόν είχαν τελειώσει οι δυνάμεις. Διέκοψα τον αγώνά μου για να προσευχηθώ στον Κύριον με δάκρυα λύπης: «Κύριε, έρχονται να εξασθενήσουν την καλή μου διάθεση».
Αμέσως, μία γλυκεία φωνή ηκούσθη μέσα μου: «Δεν υποφέρεις όλα αυτά για την αγάπη μου;»
Ο κόπος μου εξηφανίσθη αμέσως, όπως ένα σύννεφο που έκρυβε τον ήλιον και με δάκρυα στα μάτια πήδηξα από χαρά, όπως ένα παιδί.
-Ναι, Κύριε, για Σένα! Βοήθησέ με στην αδυναμία μου!
***
Είπεν ένας Γέρων: «Ο ύπνος να γίνει δούλος, όχι αφέντης.»
***
Αγιορείτικο συμπέρασμα: «Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει πνευματική ζωή χωρίς αγρυπνία».
***
Ο Γέρων Αρτέμιος ο Γρηγοριάτης, κατά την ομολογίαν συγχρόνων του, ουδέποτε εκάθισεν εις το στασίδι του κατά την ώραν της ακολουθίας και κατά την διάρκεια των πολύωρων αγρυπνιών. Μέχρι του θανάτου του. Στύλος ορθός και ακλόνητος της εκκλησίας και της προσευχής.
***

Η/Υ ΠΗΓΗ:
Περί Αγίου Όρους: 02 Απριλίου 2016

Από το βιβλίο: Αθωνικόν Γεροντικόν, του Αρχιμανδρίτου Ιωαννικίου Κοτσώνη.

Κατηγορίες: Αγιολογικά - Πατερικά, Λογοτεχνικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.