Ο π. Γαβριήλ ήταν συγχρόνως και «μωρός» και σοφός˙ άλλοτε μιλούσε σαν «σαλός» και άλλοτε σαν καλός ρήτορας. Ήταν άνθρωπος κατά τα φαινόμενα τραχύς, αλλά είχε τρόπους λεπτούς και ευγενικούς, σαν αριστοκράτης. Κυρίως όμως ήταν εκείνος που ως σκεύος εκλογής οδηγούσε τους ανθρώπους κοντά στο Θεό και στην αλήθεια. Όπως λέει και το Ευαγγέλιο: «Εκάστω δε δίδοται η φανέρωσις του Πνεύματος προς το συμφέρον. Ώ μεν γαρ δια του Πνεύματος δίδοται λόγος σοφίας, άλλω δε λόγος γνώσεως κατά το αυτό Πνεύμα, ετέρω δε πίστις εν τω αυτώ Πνεύματι, άλλω δε χαρίσματα ιαμάτων εν τω αυτώ Πνεύματι, άλλω δε ενεργήματα δυνάμεων, άλλω δε προφητεία, άλλω δε διακρίσεις πνευμάτων, ετέρω δε γένη γλωσσών, άλλω δε ερμηνεία γλωσσών˙ πάντα δε ταύτα ενεργεί το εν και το αυτό Πνεύμα, διαιρούν ιδία εκάστω καθώς βούολεται».1
Ο π. Γαβριήλ όμως συγκέντρωνε όλα αυτά τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό και υποκρινόταν τον σαλό, για να αποκρύψει την αφθονία της θείας χάριτος και να ταπεινώσει τον εαυτό του. Με τις φαινομενικά όμως παράλογες πράξεις του είχε κι έναν ακόμη σκοπό: να αφυπνίσει τις κοιμισμένες συνειδήσεις των ανθρώπων, ώστε να έρθουν αντιμέτωποι με τα κρυμμένα τους πάθη. Πολλές φορές όταν μιλούσε αυστηρά ή έβαζε τις φωνές σε κάποιον, αυτοστιγμεί γλύκαινε, γινόταν απαλός και εξηγούσε:
«Κάθε συμβουλή έρχεται από τον Θεό. Μη νομίσετε πως είναι από μένα.
Κι όταν αντιλαμβανόταν πως οι συνομιλητές του δεν άντεχαν άλλο την αυστηρότητά του, έκλαιγε κι έλεγε:
-Εγώ θέλω να μεγαλώσετε γρήγορα, παιδιά μου! Όσο περισσότερο θυμώνω μαζί σας, τόσο πιο πολύ σας αγαπώ.
Σήμερα ο άνθρωπος υπερηφανεύεται για τα επιτεύγματα του νου του. Και όσο περισσότερο πλουτίζει τις γνώσεις του, τόσο πιο πολύ συρρικνώνεται η πνευματική του όραση. «Το μωρόν του Θεού, σοφώτερον των ανθρώπων»,2 διδάσκει ο απόστολος Παύλος. Και αλλού: «Μηδείς εαυτόν εξαπατάτω. Ει τις δοκεί σοφός είναι εν υμίν εν τω αιώνι τούτω, μωρός γενέσθω, ίνα γένηται σοφός. Η γαρ σοφία του κόσμου τούτου μωρία παρά τω Θεώ εστί».3 Και ο π. Γαβριήλ συχνά έλεγε:
-Πρέπει πρώτα να γίνεις μωρός, για να γίνεις ύστερα σοφός. Η συμπεριφορά των δια Χριστόν σαλών αγίων πατέρων δεν είναι καταληπτή σχεδόν από κανέναν. Αντιθέτως, γίνονται αντικείμενα χλεύης και εμπαιγμού, και συνεπώς αιτία για να αμαρτάνουν εκείνοι που τους εξευτελίζουν. Αλλά ο π. Γαβριήλ έλεγε ότι ο Θεός δεν θα καταλογίσει ευθύνες γι’ αυτές τις αμαρτίες στους αγίους.
Στη ζωή του αγίου Ανδρέα του σαλού, επί παραδείγματι, διαβάζουμε πως οι δαίμονες κόμπαζαν για τις προσβολές και τους εξευτελισμούς που δεχόταν ο άγιος: «Χαιρόμαστε που κερδίσαμε την ψυχή αυτών που τον χτυπούν και τον βασανίζουν, κάνοντας το θέλημά μας». Και ακούγοντας αυτά τα λόγια, ο άγιος Ανδρέας τους απαντούσε: «Μην ξεγελιέστε, γιατί εγώ ικετεύω τον Κύριο να μην τους καταλογίσει τις αμαρτίες που διαπράττουν εις βάρος μου».
Όταν εκείνη τη σκοτεινή για τη Γεωργία εποχή ο π. Γαβριήλ υποκρινόταν τον σαλό, γινόταν πραγματικός διδάσκαλος της αλήθειας. Με «χρυσή» κορόνα στο κεφάλι και με μπαλωμένα ρούχα περπατούσε στη μεγάλη κεντρική λεωφόρο Ρουσταβέλι και κήρυττε:
-Η πίστη των χριστιανών καταδιώκεται. Τα ιερά χλευάζονται. Και στο ναό Μετέχι γίνονται συναυλίες. Προσέξτε μην προκαλέσετε την κατάρα του Θεού.
Πάντοτε, μέχρι ν’ αφήσει το κελί του και ν’ αρχίσει στους δρόμους τα παράξενα κηρύγματά του, ζητούσε να του φέρουν κρασί ή άλλο ποτό. Με την παράξενη συμπεριφορά του, ο άγιος έκρυβε τη μεγάλη χάρη που του είχε δώσει ο Θεός. Ορισμένες φορές έλεγε:
-Ένας μόνο, ο Θεός, ξέρει ποιος είναι ο Γαβριήλ. Εκατό χρόνια να με κοιτάζετε, πάλι δεν θα καταλάβετε ποιος είμαι εγώ. Ο Γαβριήλ δεν χρειάζεται προσευχές. Ο Γαβριήλ λέει και γίνεται.
Τα προφητικά του λόγια φαίνονταν αρχικά τόσο ακατανόητα και δυσερμήνευτα, που μόνο όταν πραγματοποιούνταν καταλαβαίναμε όλοι τη σημασία τους. Μια φορά μου είπε σαν αστείο:
-Ν’ ανέβω στο Αραράτ, και από εκεί να πάρω φόρα και να χτυπήσω κατευθείαν τον Βαζγκέν.4
Σε τρεις μέρες μάθαμε ότι ο Πατριάρχης Αρμενίας πέθανε!
Στο Σβετιτσχοβέλι κήρυττε για τον Χριστό και διηγούνταν τις σκηνές από το Ευαγγέλιο με τέτοια γλαφυρότητα και σοβαρότητα σαν να ήταν αυτόπτης μάρτυρας.
-Ο Χριστός καθόταν στον Ζακχαίο «ηναχίθ»…
Και μόλις αντιλαμβανόταν ότι κανείς δεν καταλάβαινε, φώναζε:
-Τώρα θα σας δείξω! Και καθόταν οκλαδόν. Ύστερα συνέχιζε: – Μακάρι να ζούσα εκείνα τα χρόνια, όταν ο Κύριος περπατούσε ανάμεσα στον κόσμο. Αλλά θα Τον κοιτούσα από σαράντα μέτρα μακριά. Πώς θα ήταν δυνατόν σε μένα να ήμουν πιο κοντά Του!
Καμιά φορά, με ύφος κακομοίρη, ο π. Γαβριήλ έλεγε:
-Είμαι σαν τους γύφτους της Μπεσαραμπίας. Θέλετε να σας πω για τη ζωή τους; Εγώ έχω μείνει μαζί τους. Αγαπούν τη βότκα.
Όταν όμως του πρόσφεραν κρασί, δεν το έπινε αμέσως. Το έβαζε στο κελί του και έλεγε πως θα του χρειαζόταν για αργότερα. Και εντελώς ξαφνικά άρχιζε να πίνει το κρασί σαν να έπινε νερό. Άλλες φορές πάλι, αν και δεν είχε πιει κρασί, άλλαζε η όψη του και έμοιαζε με μεθυσμένο. Συχνά έλεγε:
-Κανείς δεν μισεί περισσότερο από μένα να πίνει τόσο κρασί. Αλίμονο σ’ όποιον πει πως ο Γαβριήλ αγαπάει το κρασί. Δεν είναι έτσι όσα λένε για μένα. Να, αυτή τη στιγμή ο Θεός μου είπε: «Γαβριήλ, και να τρως και να πίνεις». Τώρα πηγαίνετε να μου φέρετε τρία λίτρα κρασί!
Έτσι κάποια μέρα, ένας ιερομόναχος διαμαρτυρήθηκε:
-Πάτερ Γαβριήλ, ξέρω ότι είσαι μεγάλος, αλλά σε κανέναν άγιο πατέρα δεν διάβασα πως επιτρέπεται να πίνουμε.
-Σου το έκρυψαν, παιδί μου, σου το έκρυψαν. Αλλά όχι και ένας του νηπιαγωγείου να παραδίδει μαθήματα σ’ έναν πτυχιούχο!
Πολύ συχνά έβλεπαν τον π. Γαβριήλ με ένα μπουκάλι στο χέρι και όλοι νόμιζαν ότι έπινε κρασί, αλλά το μπουκάλι περιείχε κάποιο χυμό. Μια φορά πήρε το ποτήρι, είπε την προσφιλή του πρόταση: «Δόξα τω Θεώ και ελέησον ημάς» και το έδωσε σε μια κυρία που καθόταν κοντά του. Εκείνη μόλις το δοκίμασε αναφώνησε:
-Μα αυτό είναι χυμός βύσσινο!
-Πάει κι αυτή, μέθυσε! Αποκρίθηκε ο άγιος, και το είπε τόσο πειστικά, που τον πίστεψαν.
Ποτέ δεν θόλωνε το μυαλό του ούτε αλλοιώνονταν τα νοήματα των λόγων του όταν έπινε. Κι έλεγε: «Ελήφθη!».5 Όταν τον ρωτούσαν τι σήμαινε αυτό, απαντούσε με χαμηλή φωνή:
-Αυτό είναι το μυστικό μου.
Όποτε έπινε, δεν έτρωγε παρά μόνο λίγο μέλι. Βουτούσε στο βάζο το μικρό του δαχτυλάκι ίσα ίσα για τη γεύση του. Ξαφνικά έδειχνε γερασμένος και εξαντλημένος. Τότε ζητούσε να τον πάνε στο κελί του όπου ξάπλωνε. Έβαζε ένα μανδύα πάνω του και έλεγε αυστηρά:
-Τώρα δεν κάνει να με δείτε.
Δεν ήταν όμως λίγες οι φορές που σε αυτή την περίπτωση κάποιοι πιστοί είχαν δει να τον περιβάλλει ένα υπερκόσμιο φως.
-Το κρασί είναι ένας προφέσορ, μεγαλογιατρός. Σου ανοίγει την καρδιά σαν καλός χειρουργός, χωρίς πόνο, κι εκεί μέσα μπαίνει η αγάπη, έλεγε ο π. Γαβριήλ.
Έπινε γιατί ήθελε οι άλλοι να τον βλέπουν αδύναμο:
-«Στην αδυναμία μου θα φανεί η δύναμή μου». Και με το ιδιαίτερο χιούμορ του πρόσθετε: – Ο απόστολος Παύλος λέει να μην πίνουμε μόνο νερό. Να πίνουμε για το στομάχι και λίγο κρασί. Εγώ μπορώ να μην τον ακούσω; Παλαιά, οι άγιοι πατέρες έκαναν παράλογες πράξεις βασανίζοντας και ταπεινώνοντας τον εαυτόν τους, κι έπιναν κρασί. Εκτός από τον Κύριο, ποιος μπορούσε να τους καταλάβει; Ούτε στα βιβλία γράφουν γι’ αυτό. Κι ύστερα συνέχιζε με θλίψη: – Εσείς δεν μπορείτε να με καταλάβετε. Αν είσαι άγιος, πρέπει να είσαι αμαρτωλός. Αν είσαι όμως σοφός, τρελός.
Ρώτησε κάποτε ο Γέροντας τα πνευματικά παιδιά του:
-Στο γάμο στην Κανά, όπου ο Χριστός μετέτρεψε το νερό σε κρασί, τί νομίζετε; Μέθυσαν οι καλεσμένοι πίνοντας αυτό το κρασί; Ο Χριστός πώς θα μπορούσε να μεθύσει κάποιον;
Προσποιούμενος τον σαλό, ο π. Γαβριήλ είπε σε μια γυναίκα που τον παρακαλούσε να προσευχηθεί για την ψυχή της.:
-Να θυμάσαι: Για σένα προσευχήθηκα τόσο, που έτρεξε ο Κύριος κοντά σου. Τώρα εσύ ξέρεις. Σου δίνω την ευλογία μου να Του κάνεις νάζια. Κάνε Του νάζια. Κάνε να Του αρέσεις, να Του αρέσεις!
Σε άλλη κοπέλα είπε:
-Μην κλαις. Ο Κύριος είναι τόσο κοντά σου, που ούτε ο αέρας δεν είναι!
Τις περισσότερες φορές η ακατανόητη και ασυνήθιστη συμπεριφορά του π. Γαβριήλ φωτιζόταν αργότερα από τα γεγονότα που ακολουθούσαν. Τον Οκτώβριο του 1992 επισκέφθηκαν τον Γέροντα ένα νεαρό ζευγάρι μαζί με κάποιον φίλο τους. μπαίνοντας στο κελί, ο π. Γαβριήλ είπε ξαφνικά με σιγανή φωνή:
-Τώρα είναι εδώ! Και άρχισε να κουνιέται η εικόνα του Χριστού. – Γονατίστε! Κάνοντας νόημα στη γυναίκα να μείνει όρθια.
Ύστερα πάλι απευθύνθηκε στους άνδρες:
-Τώρα σκύψτε τα κεφάλια.
Ο φίλος του ζευγαριού είχε μεγάλη κοιλιά και όπως ήταν γονατιστός ανέπνεε με δυσκολία. Ανασήκωσε λίγο το κεφάλι του και ο π. Γαβριήλ τον μάλωσε:
-Σκύψτε το κεφάλι σας! Ποιοί είστε εσείς; Εγώ γονάτισα όλα τα Ιεροσόλυμα.
Η γυναίκα γέλασε που τον είδε. Ο π. Γαβριήλ της έκανε νόημα να σωπάσει.
-Εσύ κάνε προσευχή, της είπε.
Ύστερα από μισή ώρα τους επέτρεψε να σηκωθούν. Και έπειτα, όπως το συνήθιζε, τους κέρασε λίγο φαγητό. Και έπειτα άρχισε τις σαλότητες:
-Η Βάνγκα6 νομίζει ότι κανείς δεν είναι πιο μεγάλος απ’ αυτήν. Ξέρει όμως ότι στη Γεωργία υπάρχει κάποιος μεγαλύτερος από αυτή, τον οποίο θα γνωρίσει όλος ο κόσμος;
Όση ώρα τους μιλούσε ο Γέροντας είχε σκυμμένο το κεφάλι. Και ανασηκώνοντάς το αναρωτήθηκε:
-Μήπως είναι τώρα εδώ και κάθεται ανάμεσά μας;
Και κοίταξε τη γυναίκα, η οποία δεν άντεξε το διαπεραστικό του βλέμμα κι έσκυψε το κεφάλι της. Όταν έφευγαν, ο Γέροντας είπε στον φίλο του ζευγαριού:
-Εσύ, γρήγορα, θα πας πολύ μακριά. Εγώ θα προσευχηθώ πολύ για σένα.
Πράγματι, αυτός ο άνθρωπος αρρώστησε βαριά κι ύστερα από πολύ σύντομο διάστημα πέθανε.
Ένας δεσπότης επισκέφτηκε τη μονή Σαμτάβρο. Όταν το αυτοκίνητό του μπήκε στην αυλή του μοναστηριού, ο π. Γαβριήλ είπε σ’ όσους πιστούς παρευρίσκονταν εκεί:
-Εσείς μην κουνηθείτε ρούπι. Μην κατεβείτε. Εγώ τώρα θα πάω να ξεκουραστώ λίγο στο κελί μου.
Μπήκε στο κελί του χτυπώντας πίσω του την πόρτα. Κι οι πιστοί, μην έχοντας την ευλογία να υποδεχθούν τον δεσπότη, ανησύχησαν λίγο. Αφού ο δεσπότης προσκύνησε και βγήκε από το ναό, άνοιξε η πόρτα του κελιού, και ο π. Γαβριήλ έτρεξε έξω. Με σβέλτες κινήσεις και τα χέρια στη μέση, στάθηκε στην κορυφή της σκάλας κοιτάζοντας προς το πλάι και με λοξή ματιά κοίταξε τον δεσπότη που πλησίαζε τη σκάλα. Μετά τον κοίταξε κατάματα. Ο π. Γαβριήλ ήταν αυστηρός και φοβερός! Ο δεσπότης έσκυψε ξαφνικά το πρόσωπό του και αναστατωμένος έφυγε αμέσως με το αυτοκίνητό του.
Απορημένοι όλοι μ’ αυτό το περιστατικό, ρώτησαν τον Γέροντα:
-Πάτερ, γιατί σας φοβήθηκε;
Ο Γέροντας σήκωσε ψηλά τα χέρια του και είπε:
-Όχι εμένα, αλλά τον Θεό!
-Αλήθεια, πάτερ, πώς τον τρόμαξες;
-Όχι εγώ. Ο Θεός!
Μια μέρα ήρθε στο μοναστήρι ο επίσκοπος Δανιήλ Δατουασβίλι για να λειτουργήσει. Ο π. Γαβριήλ μπήκε στο ναό και άρχισε να τον βρίζει! Μετά τα έβαλε και με τις μοναχές. Ο επίσκοπος, παρ’ όλα αυτά, συνέχιζε τη Θεία Λειτουργία. Ο π. Γαβριήλ όμως δεν σταματούσε. Τον έβριζε και του έκανε διαρκώς παρατηρήσεις. Σε μια στιγμή επικράτησε απόλυτη σιγή. Εκείνη τη στιγμή κάποιος γέλασε. Σαν να έπεσε κεραυνός, πάλι εξερράγη ο π. Γαβριήλ και είπε στον επίσκοπο:
-Δεν βλέπεις σε τί κατάσταση είμαι; Γιατί δεν με καταλαβαίνετε;
Και πάλι τον πρόσβαλε. Ξαφνικά, σαν να πήρε κάποια εντολή, σταμάτησε και βγήκε έξω. Τελείωσε η ακολουθία και βγήκαν όλοι έξω. Ο επίσκοπος βγήκε κι αυτός ήρεμος από το ναό και ανέβηκε τις σκάλες που οδηγούσαν στο κελί του π. Γαβριήλ, ο οποίος τον περίμενε με τα χέρια στη μέση και τα μάτια καρφωμένα πάνω του. Η κατάσταση ήταν τεταμένη. Όλοι περίμεναν ότι θα σειόταν το μοναστήρι ολάκερο. Ο επίσκοπος όμως πλησίασε τον Γέροντα και γονάτισε μπροστά του.
-Σεν Γενατσαβάλε,7 φώναξε ο π. Γαβριήλ και τον αγκάλιασε! Η ταπείνωση του επισκόπου τον γέμισε με χαρά.
Εκείνο που πλήγωνε περισσότερο τον άγιο, όποτε προσποιούνταν τον σαλό, ήταν που τον πείραζαν τα αγνά παιδιά. Κάποτε, πιεζόμενος από φυσική ανάγκη, κατέφυγε σε μια ξύλινη καμπίνα. Τα παιδιά πλησίασαν αθόρυβα, έβαλαν νέφτι και άναψαν φωτιά. Με δυσκολία απομακρύνθηκε από τις φλόγες και ελέω Κυρίου γλίτωσε από φρικτά εγκλήματα. Αλλά ακόμη κι αυτό το γεγονός ήταν σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στις κοροϊδίες και τις προσβολές που δεχόταν συνεχώς. Όχι μόνο τα παιδιά, αλλά όλοι τον κατηγορούσαν για τρελό, μέθυσο και ανισόρροπο.
Διηγείται ένας πιστός:
«Μια μέρα, βγαίνοντας από το ναό μαζί με τον π. Γαβριήλ, εκείνος έκανε το σταυρό του. Μόλις απομακρυνθήκαμε μερικά μέτρα, στράφηκε ξαφνικά προς το ναό και άρχισε να… φτύνει! Ύστερα, περνώντας έξω από μια ταβέρνα έκανε πάλι το σταυρό του. Βέβαια αυτό το έκανε συχνά, αλλά δεν μπορούσα να το εξηγήσω και έτσι δεν συγκράτησα την περιέργειά μου:
-Γέροντα, γιατί όταν είστε κοντά στο ναό φτύνετε και όταν περνάτε έξω από την ταβέρνα κάνετε το σταυρό σας και προσεύχεστε;
-Αφού με ρωτάς από καρδιάς, θα σου πω. Αυτό όμως αφορά μόνον εμένα. Γύρω από την εκκλησία στέκονται παρατεταγμένα σε τρεις σειρές τα δαιμόνια, γιατί δεν θέλουν να μπαίνει μέσα ο άνθρωπος. Έτσι, όταν βγαίνω από το ναό και απομακρύνομαι λίγο, τα βλέπω και φτύνω. Ενώ όποτε περνάω από την ταβέρνα βλέπω τους αγίους Αγγέλους να κλαίνε που μεθοκοπούν εκεί οι άνθρωποι, κι αρχίζω μαζί τους να προσεύχομαι ν’ αφήσουν την οινοποσία και να πάνε στο ναό. Ο ναός συμβολίζει τον Ουρανό. Να περάσω από μπροστά του και να μην μπω μέσα; Αν περάσεις μπροστά από την εκκλησία και κάνεις απλώς το σταυρό σου, σημαίνει ότι χαιρετάς τον Θεό και προσπερνάς. Τότε τα δαιμόνια χαίρονται. Γι’ αυτό πρέπει να διαπεράσεις τον κλοιό τους ή τουλάχιστον να πλησιάσεις την πόρτα του ναού και εκεί να κάνεις το σταυρό σου. Αν δεν έχεις χρόνο, κάνε απλώς το σταυρό σου και ζήτησε από τον Κύριο συγχώρεση που δεν μπήκες μέσα».
Μια φορά ο Γέροντας φαινόταν στενοχωρημένος. Ύστερα από λίγο άρχισε να παριστάνει τον τρελό κι έλεγε:
-Φεύγουν από τη Γεωργία για να συναντήσουν άλλους προφήτες. Τι πρόβλημα έχει η Γεωργία; Ίσως εδώ μάλιστα να βρίσκεται και κάποιος λίγο πιο μεγάλος από τον άγιο Σεραφείμ του Σάροφ! «Ότι ουκ έστι προφήτης άτιμος ει μη εν τη πατρίδι αυτού και εν τοις συγγενέσι και εν τη οικία αυτού».8
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ.
1. Α’ Κορ. 12, 7-10.
2. Α’ Κορ. 1, 2.
3. Α’ Κορ. 3-18, 19.
4. Πατριάρχης της Αρμενίας.
5. Όποτε ο π. Γαβριήλ «άκουγε» τις σκέψεις των πιστών συνήθιζε να λέει στα γεωργιανά «μιγεμπούλια» κάτι σαν το «μήνυμα ελύφθη».
6. Πολύ γνωστή προφήτισσα της Βουλγαρίας.
7. Συνιθισμένη γεωργιανή προσφώνηση που λέγεται σε κάποιο πολύ αγαπημένο πρόσωπο, για το οποίο είσαι έτοιμος ακόμη και να θυσιαστείς γι’ αυτό.
8. Μάρκ. 6, 4.
Από το βιβλίο: «ΜΑΛΧΑΖΙ ΤΖΙΝΟΡΙΑ, «Ο Αγιος Γαβριήλ ο δια Χριστόν σαλός και ομολογητής (1929 – 1995).
Μετάφραση ΝΑΝΑ ΜΕΡΚΒΙΛΑΤΖΕ
Γλωσσική επιμέλεια ΦΑΝΗ ΡΟΠΟΚΗ
ΑΘΗΝΑ 2013.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
