Διαβάζοντας τους ιστορικούς θα διαπίστωνες ότι από το 327 μ. Χ., με τη μεταφορά της πρωτεύουσας του Ρωμαϊκού κράτους στην Ανατολή και με την ίδρυση της Κωνσταντινουπόλεως μεταβλήθηκε η ροή της Ευρωπαϊκής και της Παγκόσμιας ιστορίας. Για 1126 χρόνια από τότε αντικρύζεις μια χριστιανική βυζαντινή οικουμενική αυτοκρατορία που εξελίσσεται σε ελληνική, να φωτίζει στην Ασία, να λάμπει στην Ευρώπη, και να αντιφεγγίζει στην Αφρική για πίστη, πολιτισμό, επιστήμη, τέχνη και ανθρωπιά.
Τη βλέπεις να υποχωρεί στην Ασία και στην Αφρική, μετά από σφοδρές επιθέσεις και καταστάσεις ανατολικών επιδρομών και Αράβων μουσουλμάνων, που διαθέτουν δύναμη, πείσμα και βία ίση ή ανώτερη, αλλά ποιότητα ζωής, πίστη, τέχνη και επιστήμη ανύπαρκτη ή συντριπτικά κατώτερη. Από τη λάμψη του βυζαντίου όμως, διακρίνεις την Ευρώπη οδηγημένη, να βαδίζει ανεξάρτητη και ανενόχλητη από τις επιθέσεις της Ασίας και της Αφρικής, μια Ευρώπη χριστιανική, πολιτισμένη και ειρηνική, σε μια πορεία ανώτερη, συνοδευόμενη αρμονικά από την επιστήμη, την τέχνη και την τενχική.
Αυτή η αυτοκρατορία και η Κωνσταντινούπολη, αν την εξετάσεις καλά θα δεχτείς πως βάσταζε υπεύθυνα, σταθερά και για πολύ μεγάλη διάρκεια «το βάρος της ανθρωπότητας» με θυσία και αυτοπροσφορά για τον πολιτισμό, για την τελείωση και δικαίωση του ανθρώπου. Τι και αν σου αντιτείνουν τον εντυπωσιακό χαρακτηρισμό του Άγγλου ιστορικού Γίββωνα για το Βυζάντιο σαν θρίαμβο της θρησκείας και της βαρβαρότητας»! Ξέρεις πολύ καλά ότι την ιστορία δεν την παρουσιάζεις, ούτε την ερμηνεύεις με εντυπωσιακούς αφορισμούς, αλλά με τεκμηριωμένη σύνθεση γεγονότων, κρίσεων και απόψεων. Δεν το χωράει ο νους σου πως ήταν δυνατόν να κρατήσει δώδεκα αιώνες μια οικουμενική αυτοκρατορία όντας βάρβαρη και προσφέροντας παγκόσμια τόσα, ώστε να βρίσκεις ως τα σήμερα επιβιώσεις: τη διατήρηση της κλασικής αρχαίας Ελληνικής κληρονομιάς και το σχολιασμό τους στο χώρο της φιλολογίας, την εκκλησιαστική υμνογραφία και ποίηση, τη βυζαντινή μουσική, την αγιογραφία και αρχιτεκτονική στο χώρο της τέχνης, τη διεύρυνση και κωδικοποίηση της νομικής επιστήμης σε συνδυασμό με τη διοίκηση και τη διπλωματία στο χώρο των πολιτικών επιστημών, σχολεία κατώτερα και ανώτερα με βιβλία, βιβλιοθήκες και προγράμματα – συστήματα διδασκαλίας, απηρτισμένα στο χώρο της εκπαιδεύσεως και γηροκομεία, πτωχοκομεία, ξενώνες στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας, αντιπροσωπευτικά κι ελάχιστα μνημονεύοντας ως τώρα!
Και η Κωνσταντινούπολη, η «βασιλίς των πόλεων» που είχε στις πιο ένδοξες μέρες της 322 δρόμους, 4.000 μέγαρα και 1.000.000 κατοίκους άνθιζε πάντα θαυμαστά. Και μετά την τέταρτη (Δ’) σταυροφορία που διαμοίρασε το βυζάντιο σε κρατίδια, παρόλο που η ίδια λεηλατήθηκε βάναυσα, παρόλο που οι Βενετοί και οι Γενουάτες απομυζούσαν με το προνομιακό εμπόριό τους όλους τους οικονομικούς πόρους της, αναστηλώθηκε όρθια – μια πόλη = μια αυτοκρατορία – και άκμαζε πνευματικά, καλλιτεχνικά, εκκλησιαστικά και πολιτιστικά. Οικοδομούσε και άρδευε την πνευματική κίνηση της Μέσης Ανατολής, της Μικράς Ασίας, των Σλαβικών χωρών, της Βαλκανικής και της Βόρειας Αφρικής. Είχε πλούτο ψυχής και θάρρος καρδιάς που ξεπερνούσαν απειλές, κινδύνους και ταπεινώσεις, οποθενδήποτε κι αν προέρχονταν. Μάλιστα δεν υπερβάλλεις όταν ομολογείς την Κωνσταντινούπολη καμάρι και χαρά της οικουμένης, ως τις τελευταίες μέρες της.
Από το βιβλίο: Ιστορικές γραμμές, του Φιλολόγου – Ιστορικού, Εκπαιδευτικού Μ.Ε., Ιωάννου Ν. Παπαϊωάννου.
Τόμος Α’. Λάρισα 1979
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
