Κυριακή Η´ Ματθαίου: Η τελετή της «Αρτοκλασίας» – Μητροπ. Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία.

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
ΚΥΡΙΑΚΗ Η´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ
22 Ιουλίου 2018

Η ΤΕΛΕΤΗ ΤΗΣ «ΑΡΤΟΚΛΑΣΙΑΣ»

1. Ωραία πράγματα μας είπε το ιερό Ευαγγέλιο σήμερα, αδελφοί χριστιανοί. Και όλα βέβαια όσα γράφει το Ευαγγέλιο είναι ωραία και ωφέλιμα. Αλλά θα πρέπει να σκύβουμε σ᾽ αυτά, να τα μελετούμε, για να ωφελούμαστε απ᾽ αυτά. Σήμερα, αγαπητοί μου, έλεγε το Ευαγγέλιο ότι οι άνθρωποι έφαγαν μαζί με τον Χριστό!

Πολύ ωραίο αυτό! Και ᾽μεις λοιπόν να κάνουμε το ίδιο. Ναι! Όταν καθόμαστε να φάμε, να καλούμε και τον Χριστό μαζί μας. Και τον καλούμε με την προσευχή. Έτσι πρέπει, ω χριστιανοί! Προτού να αρχίσουμε να τρώμε πρέπει πρώτα να κάνουμε την προσευχή μας και να καλούμε με αυτή τον Χριστό να ευλογήσει τα φαγητά μας. Και όταν τελειώσουμε, πάλι να κάνουμε την προσευχή μας ευχαριστώντας τον Χριστό για το φαγητό που μας έδωσε. Γιατί ο Ιησούς Χριστός, ο Θεός μας, έστειλε την βροχή και χορτάριασαν οι αγροί και καρποφόρησαν τα δένδρα για να έχουμε τροφή άνθρωποι και ζώα.

2. Το φαγητό, αδελφοί μου, να το θεωρούμε ιερό πράγμα, γι᾽ αυτό, ξαναλέγω, πρέπει να το αρχίζουμε και να το τελειώνουμε με προσευχή. Και καλό και ωραίο είναι την προσευχή για το φαγητό στο σπίτι να την κάνει το μικρό παιδί. Αλλά στα μέρη μας και γενικά στην ευλογημένη μας πατρίδα το φαγητό το θεωρούμε και ως ευκαιρία αγάπης μεταξύ μας. Τον τραπέζωναν πρώτα τον ξένο οι άνθρωποι εδώ. Με το πτωχό βέβαια φαγητό που είχαν. Δεν μετράει το πλούσιο φαγητό, αλλά ο τρόπος που φέρεσαι και μιλάς και η αγάπη που δείχνεις στον άλλο.

3. Αλλά το έθιμο αυτό, αδελφοί, το να τρώγουν, δηλαδή οι άνθρωποι όλοι μαζί, δεν είναι Γορτύνιο Ή Μεγαλοπολίτικο, αλλά είναι χριστιανικό. Ναι! Οι πρώτοι χριστιανοί μετά την Θεία Λειτουργία και την διδαχή (το κήρυγμα) έτρωγαν όλοι μαζί! «Αγάπες» έλεγαν τα δείπνα αυτά. Έτσι οι πρώτοι χριστιανοί με τις «αγάπες» ένοιωθαν και με αυτό δεμένοι μεταξύ τους, ένοιωθαν ότι αποτελούν μία οικογένεια. Αλλά και σήμερα εδώ στα ευλογημένα μας χωριά στις πανηγύρεις ιδιαίτερα, μετά την Θεία Λειτουργία, το ίδιο γίνεται. Και σας χαίρομαι ιδιαίτερα, αγαπητοί μου, από το θέαμα αυτό και σας απολαμβάνω ακόμη περισσότερο και συγκινούμαι όταν σας ακούω να τραγουδάτε τα λεβέντικα εκείνα τραγούδια της πατρίδας μας, συνοδεύοντάς τα μάλιστα με χορό.

Προσοχή, μην καταργηθεί το έθιμο αυτό, γιατί έσβησε τότε η επαρχία μας. Αυτό μόνο μας απέμεινε. Και να τραγουδάτε εκείνο το τραγούδι που λέει για τους Κολοκοτρωναίους ότι
«καβάλα παν στην Εκκλησιά,
καβάλα προσκυνάνε,
καβάλα παίρνουν αντίδωρο απ᾽ του παπά το χέρι.
Φλωριά ρίχνουν στην Παναγιά…».

4. Το έθιμο δε αυτό, χριστιανοί, για το οποίο σας μιλάω, το να κάνουν, δηλαδή, οι χριστιανοί «αγάπες» και να τρώνε όλοι μαζί, είναι παρμένο από την σημερινή ευαγγελική περικοπή, κατά την οποία ο Χριστός μας ευλόγησε τους πέντε άρτους και τους δύο ιχθύες και αυτά πολλαπλασιάστηκαν και έφαγαν όλοι μαζί, πλήθος πολύ ανθρώπων. Οι άνδρες μόνο ήταν πέντε χιλιάδες, αλλά ας υπολογίσουμε ως πολύ πιο πολλές τις γυναίκες με τα παιδιά τους. Το θαύμα του Χριστού που ακούσαμε σήμερα στο Ευαγγέλιο το τίμησε πολύ η Εκκλησία μας και για ανάμνησή του έχει την Ακολουθία που λέγεται «Αρτοκλασία».

Όπως παντού, έτσι και εδώ οι χριστιανοί μας κάνουν «Αρτοκλασίες». Τις κάνουν για τιμή στον άγιο που εορτάζει Ή για κάποιο προσωπικό τους οικογενειακό συμβάν. Παρασκευάζουν δηλαδή πέντε μεγάλους άρτους, παίρνουν και νάμα-κρασί και όλα αυτά τα φέρνουν στην Εκκλησία να ευλογηθούν από τον ιερέα. Από αυτά πρέπει να πάρει για ευλογία όλο το εκκλησίασμα. Γιατί η ευχή λέγει: «Και τους εξ αυτών μεταλαμβάνοντας πιστούς δούλους σου αγίασον».

Αλλά παρατηρώ με λύπη μου – αν το παρατηρώ καλά – ότι το εκκλησίασμα που ευχήθηκε κατά την τελετή της Αρτοκλασίας δεν παίρνει τεμάχιο απ᾽ αυτήν. Γι᾽ αυτό, το σωστό που πρέπει να γίνεται είναι το εξής: Πρώτα-πρώτα από τους πέντε άρτους, οι τέσσερις να κόβονται σε μικρά τεμάχια από το σπίτι και ένας μόνο να παραμένει ακέραιος και να ευλογείται ως αντιπροσωπευτικός και των πέντε. Αυτόν τον άρτο έπειτα τον παίρνουν οι ιερείς. Τους άλλους τέσσερις, που είναι, όπως είπαμε, στο καλάθι κομμένοι, τους παίρνει ο χριστιανός η η χριστιανή που κάνει την Αρτοκλασία και όταν τελειώσει η Θεία Λειτουργία Ή ο Εσπερινός, στέκεται στην πόρτα του Ναού και δίνει σε όλους όσους εξέρχονται από ένα κομμάτι. Και ο καθένας απ᾽ αυτούς εύχεται στον προσφέροντα την βοήθεια και την ευλογία του Θεού για τον σκοπό για τον οποίο τέλεσε την Αρτοκλασία.

Αλλά πρέπει, όπως είπαμε, οι άρτοι να είναι κομμένοι από πρώτα. Γι᾽ αυτό εξ άλλου η τελετή λέγεται «Αρτοκλασία», γιατί γίνεται «κομμάτια». «Κλάσματα», που μαθαίναμε στο Σχολείο.

5. Αλλά η μεγάλη τιμή που έδωσε στην σημερινή ευαγγελική περικοπή η Εκκλησία μας φαίνεται από κάτι άλλο κατά πολύ-πολύ μεγαλύτερο και ιερώτερο. Θα ήθελα να σας βοηθήσω για να το βρήτε μόνοι σας αυτό. Δεν μου λέτε, χριστιανοί, γιατί στην Αρτοκλασία φέρνουμε οίνο, ενώ στο θαύμα της διατροφής των πεντακισχιλίων ανδρών δεν υπήρχε οίνος; Εδώ φαίνεται το βαθύτερο νόημα που δώσαμε στην Αρτοκλασία. Φέρνουμε οίνο στην Αρτοκλασία, αν και στο σημερινό θαύμα της διατροφής των πεντακισχιλίων δεν υπήρχε οίνος, γιατί το θαύμα αυτό η Εκκλησία το είδε σαν εικόνα και σαν προετοιμασία των ανθρώπων για την θεία Ευχαριστία, αυτό δηλαδή που κάνουμε στην Θεία Λειτουργία φέρνοντας προσ­φορο και οίνο, Στην Θεία Λειτουργία, αδελφοί, που την είπαν το «γλέντι των Ορθοδόξων», τρώμε και πίνουμε! Γιατί ακούμε τον ιερέα να μας λέγει, «Λάβετε, φάγετε», «Πίετε εξ αυτού πάντες». Πραγματικά, υπό τα απλά είδη του άρτου και του οίνου τρώμε αληθινά το Σώμα του Χριστού και πίνουμε αληθινά το Αίμά Του!

Η Αρτοκλασία συνδέεται με την Θεία Κοινωνία, γι᾽ αυτό και η κανονική της θέση είναι κατά τον Εσπερινό, ως μία απλή τροφή όλων για την Θεία Κοινωνία που θα λάβουμε την άλλη μέρα με την Θεία Λειτουργία.

Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας

η/υ πηγη:
Ακτίνες.blogspot.com: 20 Ιουλίου 2018

Κατηγορίες: Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.