Ο Άγιος Νεκτάριος, που με τη Χαρι του Θεού και την αγιότητά του είλκυσε στούς καιρούς μας την αγάπη, την τιμή και την ευλάβεια όλων των Ορθοδόξων, ήταν και πολυγραφώτατος συγγραφεύς. Το αγιασμένο πνεύμα του μας άφησε συγγράμματα θεολογικά, δογματικά, λειτουργικά και οικοδομητικά, που κυκλοφορούν και μελετώνται από πολλούς πιστούς. Συγχρόνως είχε και χάρισμα ποιητικό, υμνογραφικό και ανύμνησε με αυτό προ πάντων την Υπεραγία Θεοτόκο, την οποία ιδιαιτέρως ευλαβείτο.
Συνέθεσε πολλούς ύμνους και ωδές προς την Αειπάρθενον, που απετέλεσαν μια ωραία συλλογή με τίτλο «Θεοτοκάριον». Στην εισαγωγή αυτού του βιβλίου αναφέρει ο ίδιος ότι οι ύμνοι του αυτοί είναι έκφρασι της ευγνωμοσύνης του προς την Παναγία. « Εποίησα ωδάς τινας και ύμνους προς αίνεσιν και ανύμνησιν της Παναγίας Μητρός του Κυρίου, της Γοργοεπηκόου και ταχείας εις αντίληψιν, βοήθειαν και προστασίαν των επικαλουμένων αυτήν, και προς έκφρασιν της Απείρου προς αυτήν ευγνωμοσύνης μου δια τας πολλάς προς εμέ Αυτής ευεργεσίας».
Στις Ωδές και στούς Υμνους αυτούς απευθύνεται ο Αγιος με θερμό και προσωπικό τρόπο προς την Θεοτόκο και καταφεύγει με απόλυτη εμπιστοσύνη στην Χαρι της.
«Παναγία μου, Δεσποιν ἐπάκουσον,
εις την Σην παρρησίαν επήλπισα»,
λέγει στην Α´ Ωδή. Και στον Ζ´ Υμνο προσθέτει•
«Δεσποινα μου Θεοτόκε,
η ελπίς μου, η ισχύς μου,
η θερμή μου προστασία
σκέπη και καταφυγή μου…».
Για να εξυμνήση την αρετή και αγιότητά της δανείζεται λέξεις και έννοιες από το Ασμα των Ασμάτων.
«Κρίνον Σε, άχραντε, ευρών ο Κυριος
ημάς ενέπλησεν οσμαίς της χάριτος»
(ρμθ´ ύμνος)
« Ιερά μυροθήκη χαίρε το ηδύπνοον
μύρον φυλάξασα»
(Α´ Κανών, δοξαστικός)
« Ολη καλή και εκλεκτή αναφανείσα τω Θεώ
προ κτίσεως, Θεόνυμφε, χαρίτων τη λαμπρότητι,
τους υμνητάς Σου φαίδρυνον
φωτοχυσίαις Σου, αγνή»
(Β´ Κανών, παρακλητικός)
Υμνώντας τη συμβολή της στο σχέδιο της θείας Οικονομίας περί σωτηρίας του κόσμου και του ανθρωπίνου γένους, αναφωνεί στον ΙΒ´ Υμνον•
«Δια σου ανεκαινίσθη
πάσα των ανθρώπων φύσις.
Δια σου εκαινουργήθη
η φθαρείσα πάλαι κτίσις».
Βαθύς γνώστης των δογματικών αληθειών της Πιστεως ο Αγιος, παρουσιάζει άριστα το Χριστολογικό δόγμα περί της ενώσεως των δύο φύσεων, θείας και ανθρωπίνης, στο θεανδρικό πρόσωπο του Ιησοῦ Χριστού•
« Εκ σου, αγία Παρθένε,
Χριστός ετέχθη αφράστως
ος ων Θεός αϊδίως
προσφάτως άνθρωπος ώφθη.
Εν εαυτώ διασώζων της φύσεως εκατέρας
την ιδιότητα θείως εν ασυγχύτω ενώσει»
(ιδ´ Υμνος)
Συγκινητικός είναι ο τρόπος, με τον οποίον εκφράζεται ταπεινά για τον εαυτό του και ικετεύει την Παναγία να τον βοηθήση να απαλλαγή από τα αμαρτήματά του•
« Ικέτης Σοι προσέρχομαι,
Θεογεννήτορ, φείσαι μου
και της δουλείας των παθών
απάλλαξον και ρύσαι με.
Ιασεων, κόρη, πηγήν
ο Λογος Σε ανέδειξε•
διο καθικετεύω Σε
τα τραύματά μου ίασαι»
(με´ Υμνος)
«Ποταμούς των παθών μου ανάκοψον
αμαρτίας το πέλαγος ξήρανον,
ταις πρεσβείαις ταις Σαις προς τον Κυριον»
(πβ´ Υμνος)
Σ’ Εκείνην κατέφευγε με πίστι στις δύσκολες ώρες του, ζητώντας την ακαταίσχυντη προστασία της από τούς πολλούς εχθρούς και τούς κινδύνους, που τον απειλούσαν.
« Επανατείνω, Δεσποινα, χείρας προς Σε ικέτιδας
και χείλη διανοίγω Σοι προς δέησίν μου ρυπαρά
………………………………………………………………….
Ρύσαι με εξ επιβουλών ανθρώπων διωκόντων με
εξ αοράτων μου εχθρών και ορατών μισούντων με»
(99ος Υμνος)
Και γεμάτος ευγνωμοσύνην για την προστασία της και για την συμβολή της στην σωτηρία μας καλεί τούς πιστούς να ψάλλουν δοξολογίες προς την Δεσποιναν του κόσμου•
«Τα έθνη δεύτε νυν πάντα, φωνή εν αγαλλιάσει
την Παναγίαν Παρθένον ανευφημήσωμεν πόθω»
(ρμζ´ Υμνος)
Του ελέους Σου την χάριν και την σκέπην της ισχύος
ούποτ ἀποσιωπῶμεν, αειπάρθενε Μαρία,
αλλ ἀεί ευγνωμονούντές Σοι κηρύττομεν, αγία
………………………………………………………………….
ψάλλομεν ευχαριστίας επινίκιον ωδήν Σοι»
(Δ´ Κανών, παρακλητικός)
Ωρισμένοι από τους ύμνους του Αγίου, όπως ο πασίγνωστος και κοσμαγάπητος « Αγνή Παρθένε», μελοποιήθηκαν και ψάλλονται και ευφραίνουν την καρδιά μας. Ολοι δε γενικά οι ύμνοι του «Θεοτοκαρίου» του βοηθούν στις προσευχές μας και στην έκφρασι της τιμής μας προς την Θεομήτορα.
Από το περιοδικό «Η δράσις μας», τεύχος Νοεμβρίου 2006
***
Ύμνος ιγ’.
Εις την Άσπιλον Παρθένον.
Ωδή α’ ήχος Γ’.
Δέσποινα παντευλόγητε, υπέραγνε παρθένε παράδεισε πανθαύμαστε κήπε εσφραγισμένε.
Σε δυσωπώ, πανάχραντε, χαρίτωσον τον νουν μου. Κατεύθυνον τας σκέψεις μου, φώτισον την ψυχήν μου˙
Κόρη με ποίησον αγνόν, πράον, σεμνόν, ανδρείον ησύχιον και κόσμιον, ευθύν, όσιον, θείον,
Επιεική, μακρόθυμον, των αρετών δοχείον, άμεμπτον, ανεπίληπτον, των αγαθών ταμείον.
Δος μοι σοφίαν, σύνεσιν και μετριοφροσύνην. Φρόνησιν και απλότητα και ταπεινοφροσύνην.
Δος μοι νηφαλιότητα, όμμα πεφωτισμένον, διάνοιαν ολόφωτον, πνεύμα εξηγνισμένον,
Απέλασον την οίησιν, την υπερηφανίαν τον τύφον την φυσίωσιν και την αλαζονείαν.
Την ύβριν, το αγέρωχον, την υψηλοφροσύνην, γλώσσαν μεγαλορρήμονα ισχυρογνωμοσύνην.
Την ασταστίαν την φρικτήν, την περιττολογίαν, την πονηρίαν την πολλήν και την αισχρολογίαν.
Ωδή β’.
Χάρισαί μοι, πανάχραντε, την ηθικήν ανδρείαν το θάρρος, την ευστάθειαν, δος μοι την καρτερίαν.
Δος μοι την αυταπάρνησιν, την αφιλαργυρίαν, ζήλον μετ’ επιγνώσεως και αμνησικακίαν.
Δος μοι ακεραιότητα, ευγένειαν καρδίας, πνεύμα ευθές, ειρηνικόν και πνεύμα αληθείας,
Φυγάδευσον πανάχραντε τα πάθη της καρδίας τα πολυώνυμα αγνή της ηθικής δειλίας.
Την ανανδρίαν την αισχράν, το θράσος, την δειλίαν, την ατολμίαν την δεινήν και την απελπισίαν˙
Άρόν μοι κόρη τον θυμόν και πάσαν ραθυμίαν, την αθυμίαν, την οργήν, ως και την οκνηρίαν.
Τον φθόνον, την εμπάθειαν, το μίσος, την κακίαν, την μήνιν την εκδίκησιν και την μνησικακίαν.
Την έριδα την ευτελή και την πολυλογίαν, την γλωσσαλγίαν την δεινήν και την βωμολοχίαν.
Δος μοι Παρθένε, αίσθησιν, δος μοι ευαισθησίαν, Δος μοι συναίσθησιν πολλήν και ευσυνειδησίαν.
Δος μοι Παρθένε, την χαράν, Πνεύματος του αγίου, Δος μοι ειρήνην τη ψυχή, ειρήνην του Κυρίου.
Δος μοι αγάπην, έρωτα θείον, εξηγνισμένον, πολύν, θερμόν και καθαρόν και εξηγιασμένον,
Δος πίστην ζώσαν, ενεργόν, θερμήν, αγνήν, αγίαν ελπίδα αδιάσειστον, βεβαίαν και οσίαν.
Ωδή γ’.
Άρον απ’ εμού, Παρθένε, τον κλοιόν της αμαρτίας τον των επιθυμιών μου και λοιπών ανομιών μου.
Την δεινήν απροσεξίαν και την πολυπραγμοσύνην, την κακήν περιεργίαν και την πολυρρημοσύνην
Την αχρείαν ακρασίαν και την κομπορρημοσύνην, την αμέλειαν, την μέθην, την ανελεημοσύνην.
Τας κακάς επιθυμίας, την δεινήν ακολασίαν, την σπατάλην, την σκοτίαν, την πολλήν αναισθησίαν,
Άρον την ευτραπελίαν, την τρυφήν, την ασωτίαν, γέλωτας της ασελγείας και την πάσαν κακουργίαν.
Σωφροσύνην δος μοι κόρη, δος εγκράτειαν, νηστείαν, προσοχήν και αγρυπνίαν και υπακοήν τελείαν.
Δος μοι προσοχήν εν πάσι και διάκρισιν οξείαν, σιωπήν και ευκοσμίαν και υπομονήν οσίαν.
Επιμέλειαν παράσχου, Δέσποινα, προς εργασίαν προς τελείωσιν και ζήλον αρετών προς γυμνασίαν,
Την ψυχήν μου την καρδίαν και τον νουν μου, Παναγία, τήρει εν αγιωσύνη, φύλαττε εν παρθενία.
Από το βιβλίον:
ΘΕΟΤΟΚΑΡΙΟΝ
Υπό
ΑΓΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ
Διευθυντού της Εκκλησιαστικής Ριζαρείου Σχολής
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΝΤΑΠΟΛΕΩΣ
ΉΤΟΙ
ΩΔΑΙ ΚΑΙ ΥΜΝΟΙ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΓΙΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ
ΚΑΙ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΝ ΜΑΡΙΑΝ
Η/Υ επιμέλεια, Σοφίας Μερκούρη.
Παράβαλε και:
09 Νοεμβρίου, μνήμη του Οσίου Πατρός ημών νεκταρίου επισκ. Πενταπόλεως: ο Αγ. Νεκτάριος ως δάσκαλος των νέων, Υμνολογική εκλογή.
09 Νοεμβρίου, μνήμη του Οσίου Πατρός ημών νεκταρίου επισκ. Πενταπόλεως: διδαχές, Παρακλητικός Κανών.
