Μικρό ιστορικό για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.

Ο Ι. Βελισσαρίου και η Απελευθέρωση των Ιωαννίνων
Γράφει ο Αναστάσις Μπείγγος Επίτιμος Σύμβουλος Φιλολόγων Ιωαννίνων

Ο Ιωάννης Βελισσαρίου ήταν γενναίος Αξιωματικός του ένδοξου Ελληνικού Στρατού και καταγόταν από την Κύμη της Εύβοιας. Πολέμησε με μεγάλη ανδρεία στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, αλλά κυρίως διακρίθηκε στους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913). Μάλιστα πήρε μέρος στην καθοριστική και δύσκολη μάχη για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.

Όπως είναι γνωστό, το τελικό σχέδιο επίθεσης καταρτίσθηκε στις 16 Φεβρουαρίου και στις 19 (Φεβρουαρίου) 1913. Το Ελληνικό Πυροβολικό άρχισε να βάλλει ασταμάτητα κατά των τουρκικών πυροβολείων και των χαρακωμάτων του τουρκικού Πεζικού. Οι Τούρκοι ανταπάντησαν με το σύνολο των πυροβόλων του Μπιζανίου χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα, και προς το μεσημέρι σταμάτησαν.

Η γενική επίθεση των ελληνικών δυνάμεων εκδηλώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 20ής Φεβρουαρίου. Η 2η Μεραρχία κατέλαβε θέσεις στον Τομέα Αυγό και η Ταξιαρχία Μετσόβου στο Κοντοβράκι. Η 1η και 3η φάλαγγα του Α΄ Τμήματος Στρατιάς κατέλαβαν τα υψίστης στρατηγικής σημασίας υψώματα του Καστρίου, του Προφήτη Ηλία, του Αγίου Νικολάου και της Τσούκας, ύστερα από μεγάλο και σκληρό αγώνα. Η 2η φάλαγγα του Τμήματος κινήθηκε διά μέσου της Μανωλιάσας καταδιώκοντας τους υποχωρούντες Τούρκους προς την κατεύθυνση Ιωαννίνων και κατέλαβε την κοιλάδα της Δωδώνης, φτάνοντας μέχρι τον Άγιο Νικόλαο. Συνεχίζοντας την προέλαση έφτασε στη Ραψίστα (Πεδινή), όπου ανέτρεψε την τουρκική αντίσταση. Μάλιστα δύο ιδιαίτερα τολμηροί Αξιωματικοί, ο Ιατρίδης και ο Ιωάννης Βελισσαρίου (Διοικητές των Ταγμάτων 8ου και 9ου αντίστοιχα), συνέχισαν την καταδίωξη του εχθρού μέσα στη βαλτώδη πεδιάδα της Ραψίστας (Πεδινής) και το βράδυ έφτασαν στους λόφους του Αγίου Ιωάννη Μπουνίλας, όπου εγκατέστησαν προφυλακές για ασφάλεια, ενώ έκοψαν τα καλώδια τηλεφώνων και τηλεγράφων, νεκρώνοντας έτσι την επικοινωνία Ιωαννίνων – Μπιζανίου.

Ο Εσάτ Πασάς αναγκάστηκε (8 το βράδυ) να ζητήσει τη μεσολάβηση του Μητροπολίτου Γερβασίου και των Προξένων, για την παράδοση της πολυθρύλητης πόλης των Ιωαννίνων. Οι Πρόξενοι ανακοίνωσαν στον Κωνσταντίνο τον μεσολαβητικό τους ρόλο, με έγγραφο που στάλθηκε με τους αξιωματικούς Ρεούφ και Ταλαάτ, τους οποίους συνόδευε ο Επίσκοπος Δωδώνης Πανάρετος, ως εκπρόσωπος της Μητροπόλεως. Μαζί με τον ατρόμητο Ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου οδηγήθηκαν τις πρώτες πρωινές ώρες της 21ης Φεβρουαρίου (1913) στο Γενικό Στρατηγείο Εμίν Αγά. Ύστερα από σύντομη συζήτηση συμφώνησαν την παράδοση της πόλεως και των τουρκικών δυνάμεων, οπότε και δόθηκαν οι σχετικές διαταγές.

Την επομένη ο ένδοξος Ελληνικός Στρατός εισήλθε θριαμβευτής στην πόλη των Ιωαννίνων, και η υποδοχή ήταν πράγματι αποθεωτική. Η πόλη των Γραμμάτων και των Τεχνών σημαιοστολισμένη, πανηγύριζε και ζητωκραύγαζε με ασυγκράτητο ξέσπασμα σπάνιου ενθουσιασμού για τη μεγάλη νίκη.

Τα θρυλικά Γιάννινα ήταν ελεύθερα, όπως ελεύθερη ήταν σε λίγο και όλη η πολύπαθη Ήπειρος. Η δημοτική μας μούσα επάξια τραγούδησε:

«Τα πήραμε τα Γιάννινα μάτια πολλά το λένε,
μάτια πολλά το λένε όπου γελούν και κλαίνε.
Το λεν’ πουλιά των Γρεβενών κι αηδόνια του Μετσόβου
Που τάσκιαζεν η παγωνιά κι ανατριχίλα φόβου.
Το λεν’ οι χτύποι κι οι βροντές το λένε κι οι καμπάνες,
Το λένε κι οι χαρούμενες κι οι μαυροφόρες μάνες.
Το λένε κι οι Γιαννιώτισσες που ζούσαν χρόνια βόγγου,
Το λένε κι οι Σουλιώτισσες κι οι βράχοι του Ζαλόγγου».

http://www.foiniki.org

Με περηφάνια συμμετείχαμε στις εκδηλώσεις της Απελευθέρωσης…
Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΒΙΛΑΕΤΗ-ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

Έχουν περάσει ενενήντα πέντε χρόνια που λευτερώθηκαν τα Γιάννενα, κι εμείς νομίζουμε πως ήταν χθες η Μέρα που μπήκε το «Ελληνικό» στην Τουρκοκρατούμενη Πόλη, που στρώθηκαν τα φέσια χαλί στους δρόμους για να περάσουν οι απελευθερωτές μας, και που βγήκαν χιλιάδες Ελληνικές Σημαίες και στόλισαν τα παράθυρα στα σπίτια, όπως μας τα πέρασαν οι γιαγιάδες μας στα παιδικά μας χρόνια.

Ποιος δεν βουρκώνει όταν ακούει τον Παιάνα της 21ης Φεβρουαρίου του 1913;

Τα πήραμε τα Γιάννενα
μάτια πολλά το λένε,
μάτια πολλά το λένε
όπου γελούν και κλαίνε.
Το λεν’ οι χτύποι κι οι βροντές
το λένε κι οι καμπάνες
το λένε κι οι Σουλιώτισσες
κι οι μαυροφόρες μάνες.
Το λεν πουλιά των Γρεβενών
κι αηδόνια του Μετσόβου
που τάσκιαζε η παγωνιά
και η ανατριχίλα φόβου.
Τα πήραμε! βροντοφωνεί
το κάθε παλληκάρι
τα πήραμε! τους απαντά
του θρόνου το καμάρι (Ο Στρατηλάτης Κωνσταντίνος)
ή το τραγουδημένο απ’ τα παλιά Γράμματα που στέλνει ο Φαντάρος του 1912-13 στη Μάνα του, που το τραγουδούσαμε στις σχολικές γιορτές μας:
Μάνα σου γράφω μια γραφή
και μη ρωτάς τι κάνω
στου Μπιζανιού την παγωνιά,
στο κρύο θα πεθάνω.
Μάνα μ’ ο Κωνσταντίνος μας
ωσάν παιδιά μας έχει
και σαν αετός στο πλάι μας
και σαν πατέρας στέκει.
Μάνα μου σαν θάρθω πίσω
την Ελευθεριά θα φέρω
νικητής θε να γυρίσω
κι άλλο πια δεν θα υποφέρω.

Τοπωνυμίες στα Γιάννενα θυμίζουν την ώρα αυτή: Πλατεία Μαβίλη, για τον ήρωα ποιητή που έπεσε στο Δρίσκο, Λόφος Βελισσαρίου για τον ήρωα αξιωματικό που
μπήκε πρώτος στα απελευθερωμένα Γιάννενα, οδός 21ης Φεβρουαρίου ―η παλιά είσοδος της Πόλης απ’ την Αθήνα― στην Καλούτσια, Εμίν Αγά το Στρατηγείο του Διαδόχου Κωνσταντίνου (και σε λίγο Βασιλέως), Μπιζάνι, το φοβερό οχυρό των Τούρκων που ανθίσταντο, πολιορκημένοι…

Οι γιορτές την μέρα αυτή στα Γιάννενα ήταν λαμπρές. Παρίσταντο πότε οι Βασιλείς, πότε η Πολιτική ηγεσία, Στρατηγοί. Δοξολογία και παρέλαση, με το Ιππικό, τα Σχολεία με Εθνικές Στολές, το Ορφανοτροφείο με την αείμνηστη δ. Σφήκα, το Καπλάνειο, το Μαρούτσιο, η Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία με τους Σπουδαστές της και τα Πρότυπα Σχολεία της.

Και όταν η παρέλαση περνούσε κατεβαίνοντας την πλατεία του Διοικητηρίου, την πλατεία του Ρολογιού και έπαιρνε την Αβέρωφ και χαλάρωνε η ένταση, ακουγόταν το εμβατήριο του Στρατού:
«Έχω μια αδερφή, μικρούλα, γαλανή, την λένε Βόρειο Ήπειρο, την αγαπώ πολύ κ.λ.π.»
και μετά η Ακαδημία βροντοφώναζε τον Ύμνο της:
Περνάει η Ακαδημία μας
―καμάρι της Ελλάδος
κι είναι το Φως το Ακοίμητο―
Πνευματικής Λαμπάδος,
Νέοι διαβαίνουν λεβεντιές
και νιές όλο καμάρι,
βογγάει το τραγούδι τους,
μαζεύεσαι απ’ τη Χάρη.
Απ’ τον Αρχαίο τον Καιρό
τη Δόξα τη μεγάλη
και την τιμή την Εθνική
την έχουν οι Δασκάλοι.
Του Ρήγα τα πατήματα
εμείς ακολουθούμε
του Κοραή τις Συμβουλές
πιστά τις εκτελούμε.
Ο σκοπός μας Ένας είναι:
των παιδιών η Αγωγή•
και τα στήθεια μας κεντάει
Εθνική Αποστολή…

Έγραφε τους στίχους ο Ι. Κιτσαράς και δίδασκε ο Αδ. Κοννάβος…

Το απόγευμα χοροί Δημοτικοί, και το βράδυ η μέρα έκλεινε φαντασμαγορικά με τη λαμπαδηφορία.

Μέσα στην απαξίωση των Εθνικών Αναμνήσεων, σιγά-σιγά ελαττώνονται οι γιορτές κι εμείς ψάχνουμε στα δελτία ειδήσεων να ακούσουμε κάποια υπόμνηση του γεγονότος ή να δούμε ένα απόσπασμα της Παρέλασης ολίγων δευτερολέπτων, γιατί «ο τηλεοπτικός χρόνος είναι πολύτιμος» για να ξοδευτεί αναφερόμενος στη Λευτεριά της Πατρίδος…

http://www.foiniki.org

Ζουμ… στην Ηπειρωτική παράδοση

Γλέπαμαν την παρέλαση του στρατού μας με λαχτάρα…
Γράφει η ΚΟΥΛΑ ΤΖΑΛΜΑΚΛΗ – ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ

Mατάρχεται 21η Φεβρουαρίου… Γυρίζω πίσω, πολλά… πάρα πολλά χρόνια πίσω!.. Τότε που πρωτοκάτσαμαν στο Κουρμανιό, φθινόπωρο καιρό, κι ήρθε κι ο Φλεβάρης…

Ως τότε, σαν ήταν καιρός που να μπορούσαν να μας βγάλουν στην πλατεία, γλέπαμαν την παρέλαση του στρατού μας, με λαχτάρα!.. Κι οι μεγάλοι που έζησαν ως
υπήκοοι, χρόνια και ζαμάνια, κι εμείς που ακούγαμαν ―κι όσο μπορούσαμαν να καταλάβουμε γι’ αυτή την υπηκοότητα,… Των μεγάλων μας, δεν τους είχε περάσει ακόμα το καμάρι για κείνη τη μέρα που μπήκαν οι Έλληνες!.. Σάμπως πόσα χρόνια ήταν, που είχαν διαβεί; Ούτε είκοσι ακόμα, δεν είχαν κλείσει από κείνη τη μέρα που είχε στρωθεί η πλατεία η κάτω, από κόκκινα φέσια, που τα πέταζαν με ινάτι οι γιαννιώτες οι καψαροί…

Παρά ένα είκοσι, ήταν τα χρόνια, που στο Κουρμανιό, γιορτάσαμαν καταλαχταρτζ’μέν… απ’ τα χαράματα… Την απελευθέρωση της πόλης μας ― που το καμαρώνουμε…

ΠΗΓΗ
http://www.neb.gr/phpBB2/viewtopic.php?f=21&t=2622

Παράβαλε και:
Στις βουνοκορφές του Δρίσκου και στου Μπιζανιού το κάστρο (1912 – 1913)!

Κατηγορίες: Άρθρα, Ιστορικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.