« Οποιος χωρίς την γνώσιν της Αρχαίας επιχειρεί να μελετήση και ερμηνεύση την Νεαν, ή απατάται ή απατά»
Αδ. Κοραής
Τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται στα κανάλια και όχι μόνον, διάφοροι σπουδαιοφανείς η ημιμαθείς που είναι έτοιμοι να δώσουν απαντήσεις επί παντός επιστητού. Και ομιλούν με τόση σοβαρότητα, σαν αυθεντίες που μπορούν να δώσουν λύσεις σε όλα τα θέματα. Ενα από τα μεγάλα και κρίσιμα θέματα που απασχολούν σήμερα τον Ελληνισμό είναι η γλώσσα, που δέχεται επιθέσεις από πολλές πλευρές.
Φυσικά, η παγκοσμιοποίηση, η οποία αποβλέπει στην ισοπέδωση των πάντων, κάνει ο,τι μπορεί για να επιτύχει το σκοπό της. Συνήγοροί της στο θέμα αυτό, όπως και σε τόσα άλλα, παρουσιάζονται αρκετοί σαν αυτούς που αναφέραμε στην αρχή. Και όσον αφορά μεν στην κατηγορία αυτή, των συνηγόρων της παγκοσμιοποίησης, δεν μας εκπλήσσει και τόσο. Οταν, όμως, παρουσιάζονται επιστήμονες ειδικοί στα θέματα αυτά να υποστηρίζουν εξωφρενικά πράγματα, δεν μπορείς να μην αντιδράσεις. Τον Απρίλιο 2001 ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Εμμανουήλ Κριαράς, σε άρθρο του σε αθηναϊκή εφημερίδα, έγραφε « Η αρχαία είναι άλλη γλώσσα, δεν είναι μία γλώσσα με την ελληνική»!…
Η άποψη που διατύπωσε ο σοφός Διδάσκαλος του Γενους Αδ. Κοραής, την οποία βλέπομε στην αρχή του άρθρου, είναι η καλύτερη απάντηση όχι μόνον στα λεγόμενα του Πανεπιστημιακού καθηγητή, αλλά και σε όλους εκείνους, που ματαιοπονούν με αβάσιμες θεωρίες.
Από τη σοφή ρήση του Κοραή βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι πηγή της νέας ελληνικής, της δημοτικής είναι η αρχαία ελληνική και ο ίδιος ο Ομηρος. Η ελληνική γλώσσα είναι διαχρονική, είναι η γλώσσα των τριών χιλιάδων και πλέον χρόνων. Και, για να βεβαιώσουμε του λόγου το αληθές, ας ιδούμε κάτι από τον πρώτο Ευρωπαίο ποιητή, το μεγαλύτερο επικό ποιητή όλων των αιώνων, τον Ομηρο.
« Ανδρα μοι έννεπε, μούσα, πολύτροπον, ος μάλα πολλά πλάγχθη, επεί Τροίης ιερόν πτολίεθρον έπερσεν, πολλών δ ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω».
Αν εξαιρέσομε το ποιητικό ρήμα πλάγχθη (= περιπλανήθηκε), ίσως και το έπερσεν (ας θυμηθούμε όμως το πορθητής), καμμιά άλλη λέξη δεν σιώπησε 27 ολόκληρους αιώνες να σημαίνει τον ελληνικό λόγο, ώστε να παραμένουν οι ίδιες λέξεις, αυτούσιες μέχρι σήμερα. Για παράδειγμα έχομε ακόμη• Χθες (και εχθές) υπάρχει αυτούσια η λέξη από την εποχή του Ομίρου. Το ίδιο και οι επόμενες λέξεις• άγαλμα, τοίχος, κόσκινο (2.500 χρόνια), γειτονεύω, αγανάκτηση, αγγίζω, αγωγός, κατάληψις, νόημα, πράγμα, σέβας, ύπνος κλπ.
Σποραδικά επήρα δείγματα λέξεων από την καθημερινή ομιλία. Εκτός από τις αυτούσιες λέξεις, μπορεί να μην είναι ακριβώς ίδιες, μπορείς όμως εύκολα να τις καταλάβεις. Παράδειγμα η λέξη αλς = αλάτι, γραυς = γρια, δάκνω = δαγκώνω κλπ.
• Ας ιδούμε τώρα μερικές φράσεις που τις συναντούμε αυτούσιες σήμερα.
Μια χελιδών έαρ ου ποιεί = Ενα χελιδόνι δεν φέρνει την άνοιξη. Ει κακά τις σπείραι κακά κέρδη αμήσειν ( Ησίοδος) = Ο,τι σπείρεις θα θερίσεις. Απτεσθαι ξύλου = Χτύπα ξύλο.
Μη μοι σύγχει = Μη με συγχύζεις. Αποσκότισόν με = Μη με σκοτίζεις. Πεμπειν ες κόρακας = Αει στον κόρακα. Παχύνοες = Χοντροκέφαλοι. Αδύνατον τα’ αληθές λαθείν = Η αλήθεια δεν κρύβεται. Τα ρόδα εν ακάνθαις φύονται = Από ρόδο βγαίνει αγκάθι. Την αυτού σκιάν δέδοικεν = Φοβάται την σκια του. Εργασία ουδέν όνειδος = Η δουλειά δεν είναι ντροπή. Κοσκίνω φέρεις ύδωρ = Κουβαλάς νερό με το κόσκινο. Λυεται γούνατα = Μου λύθηκαν τα γόνατα.• Από τα παραπάνω αποδεικνύεται εντελώς αβάσιμη η άποψη του Εμμ. Κριαρά ότι η αρχαία είναι άλλη γλώσσα, δεν είναι μία γλώσσα με την ελληνική.
Ας πάρομε τώρα ένα κείμενο από τον Θουκυδίδη, για να ιδούμε αν διαφέρουν σε κάτι σήμερα οι… άγνωστες αρχαίες ελληνικές λέξεις του κειμένου αυτού• Θουκυδίδης Αθηναίος ξυνέγραψε τον πόλεμον των Πελοποννησίων και Αθηναίων, ως επολέμησαν προς αλλήλους, αρξάμενος ευθύς καθισταμένου και ελπίσας μέγαν τε έσεσθαι και αξιολογώτατον των προγεγενημένων, τεκμαιρόμενος ότι ακμάζοντές τε ήσαν ες αυτόν αμφότεροι παρασκευή τη πάση, και το άλλο Ελληνικόν ορών ξυνιστάμενον προς εκατέρους, το μεν ευθύς, το δε και διανοούμενον. Κινησις γαρ αύτη μεγίστη δη τοις Ελλησι εγένετο και μέρει τινί των βαρβάρων, ως δε ειπείν και επί πλείστον ανθρώπων.
Αρχαία λέξη = Σημερινή λέξη
Θουκυδίδης = ο Θουκυδίδης
Αθηναίος = ο Αθηναιος
ξυνέγραψε = συνέγραψε, συγγραφή
έσεσθαι = θα είναι
αξιολογώτατον = αξιολογώτατος
των προγεγενημένων = πριν + γίγνομαι
τον πόλεμον = τον πόλεμον
τεκμαιρόμενος = τεκμήριο
των Πελοποννησίων = των Πελοποννησίων
ακμάζοντες = ακμή
ως = πως
επολέμησαν = επολέμησαν
ες αυτόν = σε αυτόν
προς = προς
αμφότεροι = αμφότεροι
αλλήλους = αλληλο-βοήθεια
προς εκατέρους = εκατέρωθεν
αρξάμενος = αρχίζω, αρχή
τη πάση = πας, πάσα, παν
ευθύς = ευθύς, ευθεία
και το άλλο = και το άλλο
καθισταμένου = καθίσταμαι
Ελληνικόν = Ελληνικό
και = και
παρασκευή = παρασκευάζω, παρασκευή
ελπίσας = ελπίζω
ορών = όραση, ορατός
μέγαν = μέγας
ξυνιστάμενον = συν + ίσταμαι
κλπ., κλπ.
Υπάρχει κάποια άγνωστη λέξη στο αρχαίο κείμενο; Υπάρχουν λέξεις, που δεν βρίσκονται στη νέα Ελληνική; Αλλά και όταν υπάρχουν (που υπάρχουν κάποιες), είναι δυνατόν να πούμε• « Η αρχαία είναι άλλη γλώσσα, δεν είναι μία γλώσσα με την ελληνική;». Ο σοφός Κοραής ήξερε πολύ καλά, όταν έλεγε• « Οποιος χωρίς την γνώσιν της Αρχαίας επιχειρεί να μελετήση και ερμηνεύση την Νεαν, ή απατάται ή απατά».
Από το περιοδικό «η δράσις μας», Μάρτιος του 2005.
