ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ
ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
Δημητσάνα – Μεγαλόπολη, Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
1. Όταν ο Χριστός, αδελφοί μου χριστιανοί, παρέδωσε στους Αποστόλους, το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, την θεία Λειτουργία δηλαδή, τους διέταξε να μην επιτελούν το Μυστήριο αυτό με κανένα άλλο είδος, παρά μόνο με άρτο και με οίνο, μεμιγμένο με νερό. Έτσι το έκανε και ο Κύριος, όταν πρώτη φορά ετέλεσε το Μυστήριο αυτό. Έτσι διαβάζουμε στην θεία Λειτουργία του Αδελφοθέου Ιακώβου: «Εξ οίνου κεράσας (το ποτήριο)και εξ ύδατος». Γι᾽ αυτό λοιπόν και οι Άγιοι Απόστολοι στον Τρίτο Κανόνα τους, που θέλω σήμερα να σας ερμηνεύσω, λέγουν ότι όποιος Επίσκοπος η Πρεσβύτερος, παραβαίνοντας την διάταξη του Κυρίου, που διόρισε για την αναίμακτη θυσία της θείας Ευχαριστίας, ήθελε προσφέρει πάνω στην Αγία Τράπεζα άλλα είδη (δηλαδή μέλι, γάλα η αντί για οίνο να προσφέρει άλλα ποτά που προκαλούν μέθη, όπως είναι το ρακί, η να προσφέρει όσπρια η κάτι άλλο), για να τελεστεί η θεία Λειτουργία μ᾽ αυτά, αυτός ο Επίσκοπος και ο Πρεσβύτερος – λέγει ο Κανόνας που ερμηνεύουμε – να καθαιρείται.
Ας προσφέρονται όμως στο Θυσιαστήριο – συμπληρώνει ο Κανόνας – «νέα χίδρα», δηλαδή νέα στάχυα σιταριού, όπως το έκαναν και οι Εβραίοι στην Παλαιά Διαθήκη (βλ. Λευιτ. 23,10.14), και να προσφέρονται και σταφύλια. Όχι όμως να προσφέρονται αυτά για να γίνει η θεία Λειτουργία – ποτέ, ποτέ αυτό –, αλλά να προσφέρονται σαν «απαρχές», σαν πρωτοφανήσιμοι δηλαδή καρποί στον καιρό που ωρίμασαν, ως ευχαριστήρια προσφορά στον Θεό που τους έδωσε. Ακόμη – λέγει τέλος ο Κανόνας – επιτρέπεται να προσφέρει κανείς στο άγιο Βήμα (όπου είναι το Θυσιαστήριο) λάδι για τα κανδήλια και θυμίαμα στον καιρό που τελείται η θεία λατρεία.
2. Και τώρα, χριστιανοί μου, ας σχολιάσω μερικά από τον αποστολικό αυτόν Κανόνα που ερμηνεύουμε:
(α) Γιατί ο Κανόνας απαγορεύει να πηγαίνουμε ως αφιέρωμα στο Θυσιαστήριο όσπρια ή άλλο οπωρικό, παρά μόνο σιτάρι και σταφύλια; Η απάντηση είναι γιατί από το σιτάρι βγαίνει ο άρτος και από το σταφύλι βγαίνει ο οίνος και με αυτά τα δύο είδη, τον άρτο και τον οίνο, τελείται η θεία Λειτουργία. Επειδή λοιπόν ο άρτος και ο οίνος έχουν αυτήν την μεγάλη και υψίστη τιμή να τελείται δι᾽ αυτών η θεία Λειτουργία, γι᾽ αυτό στο Ιερό Βήμα επιτρέπεται να προσφέρονται μόνο στάχυα σίτου και σταφύλια. Από την άδεια δε του Κανόνα να προσφέρονται στο Θυσιαστήριο οι πρωτοφανήσιμες σταφυλές ως «απαρχές», γι᾽ αυτό κατά την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου παλαιότερα, αλλά κατά την εορτή της Μεταμορφώσεως, όπως αργότερα επικράτησε, προσφέρονται και σήμερα από τους χριστιανούς στο Ιερό Βήμα σταφυλές και ευλογούνται από τον Ιερέα.
(β) Με άρτο και οίνο μόνο τελείται η θεία Λειτουργία, αλλά ο οίνος, είπαμε, πρέπει να είναι μεμιγμένος με ύδωρ. Αυτή την θεία Τροφή την προφήτευσε σαφέστερα από όλους τους Προφήτες ο σοφός Σολομών, ο οποίος στο 9ο κεφάλαιο του βιβλίου του «Παροιμίες Σολομώντος» παριστάνει την ενυπόστατο Σοφία του Θεού να λέγει: «Έλθετε, φάγετε των εμών άρτων και πίετε οίνον, ον εκέρασα υμίν». Την φράση όμως «ον εκέρασα υμίν» η Αραβική μετάφραση την έχει «μεμιγμένο με νερό». Πρέπει να ξέρουμε, χριστιανοί, ότι η ένωση του οίνου με το ύδωρ το Άγιο Ποτήρι γίνεται μια φορά στην θεία Λειτουργία. Γίνεται στην Πρόθεση, όταν ο ιερέας κάνει την Προσκομιδή. Το ύδωρ που χύνεται στο Άγιο Ποτήρι κατά το Κοινωνικό λέγεται «ζέον» και χύνεται για άλλη αιτία. Σας την λέγω: Όταν την Μεγάλη Παρασκευή ο στρατιώτης ελόγχευσε την πλευρά του Εσταυρωμένου Κυρίου μας, τότε συνέβηκε το εξής: Πρώτον μεν, ότι η πλευρά αυτή ανέβλυσε αίμα και ύδωρ• δεύτερο δε, ότι αυτά τα στοιχεία, το αίμα και το ύδωρ, ήταν ζεστά και ζωντανά• σαν η πλευρά εκείνη να
ήταν ζώσα και ζωοποιός, για την καθ’ υπόστασιν ένωση της ζωοποιού Θεότητος, όπως λέγει ο Θεσσαλονίκης Συμεών. Για την παράσταση λοιπόν του πρώτου φαινομένου νομοθετήθηκε να βάλλουν οι Ιερείς οίνο και ύδωρ στο Άγιο Ποτήριο, πράγμα που γίνεται κατά την Προσκομιδή. Για την παράσταση δε του δευτέρου θαυμαστού φαινομένου διατάχθηκε το ύδωρ, που χύνεται στο άγιο Ποτήριο στο Κοινωνικό με το «ζέον», να είναι κοχλάζον, για να ζεσταίνει όλο το Άγιο Ποτήριο και να είναι ζεστή η θεία Κοινωνία. Έτσι ο πιστός που μεταλαμβάνει θα έχει την αίσθηση ότι λαμβάνει την θεία Κοινωνία από την ίδια την ζωντανή πλευρά του Κυρίου.
(γ) Ο Κανόνας λέει να προσφέρουμε στο Θυσιαστήριο έλαιο για φωτισμό (για τα καντήλια) και θυμίαμα για την θεία λατρεία. Αυτό βέβαια το κάνουμε και στα σπίτια μας, που πρέπει να τα έχουμε σαν μια «κατ᾽ οίκον Εκκλησία». Στα σπίτια μας, σαν χριστιανοί Ορθόδοξοι, πρέπει να ανάβουμε καντήλι και πρέπει να θυμιάζουμε τα ιερά εικονίσματά μας και όλο τον οίκο μας. Από αυτό όμως λαμβάνω σήμερα την ευκαιρία να πω κάτι που έχω παρατηρήσει να γίνεται από πολλές χριστιανές κυρίες, όχι μόνο στην επαρχία μας αλλά και αλλού και σ᾽ αυτήν την Αθήνα. Όταν, χριστιανοί μου, ανάβετε το καρβουνάκι για να θυμιάσετε, να το αφήνετε να ανάψει καλά ή να το φυσάτε να κοκκινίζει πρώτα καλά και έπειτα να βάζετε σ᾽ αυτό το λιβάνι. Γιατί συμβαίνει μόλις ανάβετε το καρβουνάκι, χωρίς καλά-καλά αυτό να ανάψει και να κοκκινίσει, βάζετε πάνω του το λιβάνι και έτσι δεν αποδίδεται η ωραία οσμή του θυμιάματος. Και όταν πάλι μια άλλη φορά θέλετε να θυμιάσετε, να αδειάζετε πρώτα τα εναπομείναντα στο θυμιατό από την προηγούμενη θυμίαση, και έπειτα να ανάβετε το καινούργιο καρβουνάκι. Γιατί, αν δεν το κάνετε αυτό, θα αναδίδεται καπνός από το προηγούμενο καέν θυμίαμα και δεν θα είναι εύοσμο το νέο θυμίαμα.
3. Τέλος ο Κανόνας που ερμηνεύσαμε, ο Τρίτος Αποστολικός, λέει ότι όποιος Επίσκοπος ή Πρεσβύτερος αντί για άρτο και οίνο προσφέρει στο Θυσιαστήριο άλλα τινά, όσπρια ή μεθυστικά ποτά ή γάλα, όπως είπαμε, αυτός «καθαιρείσθω». Να καθαιρείται δηλαδή. Όπως το λέει όμως ο Κανόνας σημαίνει ότι ο παραβάτης Επίσκοπος ή Πρεσβύτερος δεν είναι καθηρημένος μετά την παράβασή του, αλλά είναι καθηρημένος όταν η Σύνοδος των Επισκόπων του επιβάλλει την τιμωρία αυτή. Το «καθαιρείσθω» του Κανόνα απευθύνεται προς την Σύνοδο των Ιεραρχών. Έτσι, για να το πούμε τώρα γενικά, όταν ένας ιερεύς κάνει μία παράβαση, που τιμωρείται από τους Ιερούς Κανόνες με καθαίρεση, τα ιερά Μυστήρια που τελεί ο ιερεύς αυτός μετά την παράβασή του θεωρούνται έγκυρα, μέχρις ότου λάβει την καθαίρεση από την Ιερά Σύνοδο. «Όθεν – λέει επί λέξει ο άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης – σφάλλουσι μεγάλως εκείνοι οι ανόητοι οπού λέγουσιν, ότι εις τους παρόντας καιρούς όλοι οι παρά Κανόνας χειροτονηθέντες ιερωμένοι είναι ενεργεία καθηρημένοι. Ιεροκατήγορος γλώσσα
είναι εκείνη οπού ανοήτως τα τοιαύτα λόγια φλυαρεί, μη νοούσα ότι η προσταγή των Κανόνων, χωρίς την έμπρακτον ενέργειαν του β´ προσώπου, ήγουν της Συνόδου, είναι ατέλεστος, αμέσως και προ κρίσεως μη ενεργούσα καθ᾽ εαυτήν»! (Στην ερμηνεία του Τρίτου Αποστολικού Κανόνα).
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
Η/Υ ΠΗΓΗ:
Ακτίνες.blogspot.com: 04 Οκτωβρίου 2014.
