«Οι βάρβαροι δεν θα ξανάρθουν απ’ τα σύνορα.
Τους εκπαιδεύουν οι σοφοί με τηλεόραση. Κι οι ορδές τους απ’ τα παιδικά δωμάτια θα ορμήσουν».
( Π. Α. Σινόπουλος.)
Τώρα πλέον έχουν εισβάλει από παντού. Τα σύνορα έπεσαν. Internet, Computers, Tablets, Smartphones είναι οι νέοι παγκόσμιοι κατακτητές! Σύμφωνα με μελέτη-έκθεση του Ιδρύματος Kaiser Family τα παιδιά ηλικίας 8 έως 10 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν οχτώ ώρες την ημέρα μπροστά στην οθόνη, ενώ τα μεγαλύτερα, οι έφηβοι, ξοδεύουν κατά μέσον όρο δώδεκα ώρες. Η τηλεόραση κρατά τα σκήπτρα, αλλά και οι υπολογιστές, τα tablets και τα smartphones κερδίζουν συνεχώς έδαφος.
Μία νέα επιδημία απειλεί τη νεότητα με ανυπολόγιστες συνέπειες: ο εθισμός του διαδικτύου, «ηλεκτρονική ηρωίνη» τον ονομάζουν άλλοι. Εξελίσσεται δυστυχώς σε μία παγκόσμια μάστιγα για τα παιδιά και τους νέους. Παρά το γεγονός ότι ο εθισμός στο διαδίκτυο, μέχρι στιγμής στις Η.Π.Α. δεν αναγνωρίζεται ως ψυχική ασθένεια, ωστόσο μεταξύ των γιατρών και των αξιωματούχων υγείας υπάρχει μία αυξανόμενη ανησυχία, γι᾽ αυτό κι εκφράζουν την ανάγκη θεραπείας σε κέντρα απεξάρτησης. Αντιμετωπίζουν το φαινόμενο ως κάτι πιο περίπλοκο απ᾽ ο,τι ένα απλό κοινωνικό πρόβλημα. Στις χώρες όμως της Άπω Ανατολής -Κίνα, Νότια Κορέα, Ιαπωνία- αντιμετωπίζεται ήδη ως ασθένεια.
Η Νότια Κορέα έχει το υψηλότερο ποσοστό εθισμού στο διαδίκτυο σε όλο τον κόσμο• το ένα στα δέκα παιδιά είναι εθισμένο στο διαδίκτυο. Δύο εκατομμύρια τοξικομανείς του διαδικτύου προσφεύγουν σε κέντρα με 12ημερα προγράμματα αποτοξίνωσης.
Στην Ιαπωνία 518.000 έφηβοι ηλικίας 12 έως 18 ετών είναι εξαρτημένοι από το διαδίκτυο, με συνεχώς αυξανόμενο τον αριθμό. Στα κέντρα αποτοξίνωσης γίνεται μεγάλη προσπάθεια απεξάρτησης. Αξιωματούχος του Υπουργείου δηλώνει: «Θέλουμε τα παιδιά αυτά να τα βγάλουμε απ’ τον εικονικό κόσμο και να τα ενθαρρύνουμε να έχουν πραγματική κοινωνία με άλλα παιδιά και ενήλικες».
Στην Κίνα το 2013 υπολογίζονταν 24.000.000 οι νέοι οι οποίοι ήταν εξαρτημένοι από το διαδίκτυο και υπήρχαν 300 κέντρα απεξάρτησης στα οποία εφαρμόζονταν πολύ σκληρές μέθοδοι.
Αλλά και στην Ελλάδα τα πράγματα δεν είναι αισιόδοξα. Από έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου, Ψυχικής Υγείας, που διεξήχθη το 2014 υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, σε πανελλήνιο αντιπροσωπευτικό δείγμα 4.141 εφήβων προκύπτει ότι οι μισοί έφηβοι στην Ελλάδα, ηλικίας από 11 έως 15 ετών (το 54,5%) περνούν κατά μέσον όρο τουλάχιστον πέντε ώρες την ημέρα μπροστά σε κάποια ηλεκτρονική συσκευή με οθόνη (τηλεόραση, υπολογιστή, κινητό τηλέφωνο). Συμπτώματα εξάρτησης από το διαδίκτυο εμφανίζει ένας στους επτά μαθητές ηλικίας 15 ετών (14,1%), σχεδόν το ίδιο ποσοστό στα αγόρια (13,9%) όσο και στα κορίτσια(14,4%). Ένα στα οχτώ αγόρια βρίσκεται σε κίνδυνο προβληματικής σχέσης και με τον ηλεκτρονικό τζόγο, ενώ το 4,2% έχει ήδη προβληματική ενασχόληση (εφημ. «Η Καθημερινή», 3/4/2015).
Δυστυχώς η πλειονότητα των γονιών δεν συνειδητοποιεί τους κινδύνους που διατρέχουν τα παιδιά τους, όταν εκτίθενται άκριτα στην οθόνη αλλά και στη σύγχρονη τεχνολογία εν γένει. Η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία τονίζει ότι τα παιδιά πριν από την ηλικία των δύο ετών δεν θα πρέπει να εκτίθενται σε οποιοδήποτε μέσο ηλεκτρονικής ενημέρωσης: «Ο εγκέφαλος ενος παιδιού αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς κατα τη διάρκεια των πρώτων ετών και τα μικρά παιδιά μαθαίνουν καλύτερα μέσα από την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων και όχι από τις οθόνες». Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι θα πρέπει να περιορίσουν στο ελάχιστο τον χρόνο ψυχαγωγίας μπροστά στην οθόνη -μία, το πολύ δύο, ώρες την ημέρα- επιλέγοντας υψηλής ποιότητας πρόγραμμα. Τον ελεύθερο χρόνο που διαθέτουν είναι καλό να παίζουν σε εξωτερικούς χώρους και να «χρησιμοποιούν τη φαντασία τους στο ελεύθερο παιχνίδι», συστήνει η Ακαδημία.
Σε πολλά δημοφιλή βιντεοπαιχνίδια υπάρχει βία. Αυτή δημιουργεί «ανοσία» στο παιδί με αποτέλεσμα να ενεργεί βίαια και είναι πιθανό να δείχνει μειωμένη κατανόηση και ενσυναίσθηση, δηλώνει ο παιδίατρος Δημήτρης Χριστάκης, καθηγητής του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Ερευνων του Σιάτλ. Χαρακτηριστική είναι η απάντηση παιδιού για τα αγαπημένα του βιντεοπαιχνίδια: «Τα αγαπώ, γιατί υπάρχουν ζόμπι σ᾽ αυτά και τα σκοτώνεις με όπλα και επειδή υπάρχει βία… μου αρέσει το αίμα και η βία». Οι έφηβοι που περνούν πολύ χρόνο παίζοντας βίαια βιντεοπαιχνίδια ή παρακολουθούν ταινίες στον υπολογιστή η στην τηλεόραση με βιαιότητες είναι πιο επιθετικοί στη συμπεριφορά τους απέναντι στους γονείς και στους δασκάλους τους, αλλά και εριστικοί με τις παρέες και τους φίλους τους.
Στα δύσκολα πέτρινα χρόνια της εφηβείας έχουν ως μόνο συμβουλάτορα το διαδίκτυο, με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις που αυτό συνεπάγεται. Η διεθνώς αναγνωρισμένη κλινική ψυχολόγος Δρ. Catherine Steiner-Adair διαπιστώνει ότι το μέσο Αμερικανάκι βλέπει πορνό από την ηλικία των 11 ετών. Φοβούμαι πως δεν απέχει πολύ από την ηλικία αυτή και το μέσο Ελληνόπουλο!
«Η εικονική πραγματικότητα», τονίζει η επιστημονική συγγραφέας Jane Brody, «δεν είναι πραγματικότητα. Τα παιδιά που δεν κατανοούν την πραγματική ζωή των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων έχουν προβλημα ανάπτυξης της κοινωνικής και συναισθηματικής νοημοσύνης». Δεν μπορούν όμως να αγνοηθούν και οι φυσικές συνέπειες στη σωματική υγεία και ευεξία των παιδιών. Τα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν πόνους στα δάχτυλα και στους καρπους, στένωση των αιμοφόρων αγγείων των οφθαλμών τους -οι μακροχρόνιες συνέπειές τους μας είναι άγνωστες- πονο στον αυχένα και στην πλατη ως αποτέλεσμα τής πολύωρης ενασχόλησής τους με την τηλεόραση, τον υπολογιστή, το tablet η το smartphone.
Είναι τόσες πολλές οι αρνητικές επιπτώσεις απο την υπερβολική χρήση καθε είδους οθόνης για τα παιδιά και τους εφηβους, που οι γονείς, οι δάσκαλοι, η Εκκλησία και η Πολιτεία δεν πρέπει να εφησυχάζουν.
