Η Στάση του Νίκα (11 έως 18 Ιανουαρίου του 532 Μ.Χ.).

%ce%91%cf%85%cf%84%ce%bf%ce%ba%cf%81%ce%ac%cf%84%cf%89%cf%81-%ce%99%ce%bf%cf%85%cf%83%cf%84%ce%b9%ce%bd%ce%b9%ce%b1%ce%bd%cf%8c%cf%82-%ce%bf-%ce%91-%ce%9c%cf%89%cf%83%ce%b1%cf%8a%ce%ba%cf%8c-%ce%b1

Με αυτή την ονομασία έμεινε γνωστή στην ιστορία, η λαϊκή εξέγερση που συνέβη στο Βυζάντιο την εποχή του Ιουστινιανού και πνίγηκε στο αίμα από τον αυτοκράτορα. Πληροφορίες από «πρώτο χέρι» μας δίνει ο σύγχρονος του Ιουστινιανού, ιστορικός Προκόπιος, στο βιβλίο του «Η ιστορία των Πολέμων» (εκδόσεις Λιβάνη).

Πρωταγωνιστές της εξέγερσης ήταν οι δήμοι των «Πράσινων και «Βένετων» (μπλε), οργανώσεις φιλάθλων με λαϊκή καταγωγή, που ζούσαν για τις αρματοδρομίες στις εξέδρες του Ιπποδρόμου της Κωνσταντινουπόλεως. Οι «Ρούσσοι» και οι «Λευκοί» υπολείπονταν αρκετά σε δημοτικότητα των άλλων δύο δήμων. Συγκεκριμένα η Ρωμαϊκή – Βυζαντινή αυτοκρατορία είχαν αναπτύξει οργανώσεις φιλάθλων, ειδικά για τις αρματοδρομίες, μία δημοφιλή ενασχόληση για τα τότε «κατώτερα» κοινωνικά στρώματα. Υπήρχαν δηλαδή τέσσερις κύριοι σύνδεσμοι, καθορισμένοι ανάλογα με το χρώμα της στολής της αγαπημένης τους αγωνιστικής ομάδος. Αυτές ήταν: οι Βένετοι (Γαλάζιοι), οι Κόκκινοι (Ρούσσοι), οι Πράσινοι και οι Λευκοί, αν και κατά την Βυζαντινή περίοδο οι μόνες ομάδες που εξακολουθούσαν να διαθέτουν κάποια επιρροή, ήταν οι Βένετοι και οι Πράσινοι.
Οι ομάδες και οι αντίστοιχοι σύνδεσμοι ενσωμάτωναν στοιχεία συμμοριών και πολιτικών κομμάτων, κατατάσσοντας τους οπαδούς σύμφωνα με την κοινωνική τάξη και την θρησκεία. Οι αρματοδρομίες ήταν ένα ιδιαίτερα δημοφιλές άθλημα εκείνη την περίοδο, όπως σήμερα είναι το ποδόσφαιρο. Θα λέγαμε ότι οι «Βένετοι» και οι «Πράσινοι» θύμιζαν αρκετά σε πάθος και αφοσίωση τους σημερινούς συνδέσμους φιλάθλων, ιδιαίτερα τη «Θύρα 7» του Ολυμπιακού και τη «Θύρα 13» του Παναθηναϊκού. Οι ιστορικοί χαρακτηρίζουν τους δήμους κάτι ανάμεσα σε συμμορία και πολιτικό κόμμα, καθώς συχνά προσπαθούσαν να επηρεάσουν τις πολιτικές αποφάσεις.

Οι αυτοκράτορες από την άλλη, συχνά υποστήριζαν την μία έναντι της άλλης ομάδος. Ο Ιουστινιανός ήταν υποστηρικτής των Βένετων, τουλάχιστον μέχρι τη Στάση.

Το 531, μέλη των Βένετων και των Πράσινων είχαν συλληφθεί για μια δολοφονία, αλλά η ποινή του απαγχονισμού που τους είχε επιβληθεί, είχε μετατραπεί από τον Ιουστινιανό σε φυλάκιση, αφού Ο αυτοκράτορας, δεδηλωμένος οπαδός των Βένετων, μετέτρεψε τη θανατική ποινή σε φυλάκιση. Οι Βένετοι και οι Πράσινοι όμως, αξίωναν να απαλλαγούν πλήρως. Ο Ιουστινιανός τους αγνόησε και, έτσι, στις 11 Ιανουαρίου, εισέβαλαν στην φυλακή όπου και οι κατάδικοι, ενώ πυρπόλησαν κτίρια, πολιορκούν το παλάτι και προξενούν ζημιές ακόμη και στην Αγία Σοφία. Τελικά πυρπώλησαν αρκετές περιοχές της Κωνσταντινουπόλεως, χρησιμοποιώντας ως σύνθημα την αγωνιστική ιαχή «Νίκα». Είναι το σύνθημα που φώναζαν στον Ιππόδρομο για να εμψυχώσουν τους αρματοδρόμους.

Το πλήθος των εξεγερμένων όλο και μεγαλώνει, καθώς ο λαός δυσφορούσε για τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις του αυτοκράτορος, τη βαριά φορολογία και την κρατική αυθαιρεσία. Απαιτεί την παραίτηση του Ιωάννη Καππαδόκη (Υπουργού Οικονομικών της εποχής) και του διάσημου νομομαθούς Τριβωνιανού.

Την κατάσταση επιχειρούν να εκμεταλλευτούν προς όφελός τους οι συγκλητικοί και οι ευγενείς, που έβλεπαν τα δικαιώματά τους να ψαλλιδίζονται από τις μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού. Συγκεντρώνονται στον Ιππόδρομο και ανεβάζουν στο θρόνο τον Υπάτιο, ανιψιό του πρώην αυτοκράτορο Αναστασίου.

Ο Ιουστινιανός αδυνατεί να ελέγξει την κατάσταση. Είναι «καινούργιος» στην εξουσία και έχει ένα σωρό σκοτούρες, με τους Πέρσες στα ανατολικά της αυτοκρατορίας. Για μια στιγμή περνά από το νου του η σκέψη να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη. Η αυτοκρατορική σύζυγος, η δυναμική και αποφασιστική Θεοδώρα, γρήγορα τον μεταπείθει, και οι στρατηγοί Βελισάριος και Μούνδος αναλαμβάνουν δράση. Εγκλωβίζουν τους επαναστάτες στον Ιππόδρομο και κυριολεκτικά τους κατασφάζουν.

Η καταστολή της «Στάσης του Νίκα» στις 18 Ιανουαρίου του 532 άφησε πίσω της 30.000 νεκρούς. Ο Ιουστινιανός πατούσε πλέον γερά στα πόδια του και την επομένη μέρα έδωσε εντολή να εκτελεσθούν ο σφετεριστής του θρόνου Υπάτιος και ο αδελφός του. Η περιουσία τους δημεύθηκε, όπως και πολλών ευγενών, που εξορίστηκαν, επειδή είχαν υποστηρίξει την εξέγερση. Η αυτοκρατορική θητεία μιας από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες του Βυζαντίου, όπως ήταν ο Ιουστινιανός, ξεκίνησε με τη χειρότερη περίοδο βίας και αναρχίας που γνώρισε η Βασιλεύουσα.

Επιλλογή και επιμέλεια κειμένων, του ιστορικού Άλκη Ευστρατίου.

Κατηγορίες: Ιστορικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.