Πρέπει να μνημονεύονται τα ονόματα των κτιτόρων του κάθε Ναού στην Μεγάλη Είσοδο της Θείας Λειτουργίας; – Ιωάννου Ν. Φουντούλη.

Ο ιερεύς κατά την μεγάλη είσοδο μνημονεύει ονόματα και ειδικά τα ονόματα των κτιτόρων του ναού ζώντων ή τεθνεώτων;

Είναι γνωστό ότι επικρατεί η παράδοσις κατά την ώρα της μεγάλης εισόδου, εκτός από το γενικό και περιληπτικό «Πάντων ημών μνησθείη Κύριος ο Θεός εν τη βασιλεία αυτού…» να μνημονεύωνται ειδικά ο αρχιερεύς του τόπου, οι βασιλείς, οι διάφορες τάξεις των πιστών και ιδιαίτερα κατ’ όνομα οι προσφέροντες τα δώρα πιστοί, ως και τα ονόματα κεκοιμημένων. Το έθιμο αυτό έχει την αρχή του ίσως στην αρχαία παράδοσι να μνημονεύωνται εκείνοι που προσέφεραν τις διάφορες προσφορές στην αγία πρόθεσι. Δεν φαίνεται όμως πολύ παλαιό, αφού δεν απαντά στα προ του ΙΗ’ αιώνος λειτουργικά χειρόγραφα. Μερικοί μάλιστα αρχιερείς έχουν απαγορεύσει το μνημόσυνο αυτό κατά την μεγάλη είσοδο για να αποφεύγωνται τα διάφορα έκτροπα, που καμμιά φορά το συνοδεύουν, όπως η επίδειξις πολυμαθείας από μερικούς μορφωμένους ιερείς, που τους αρέσουν οι εξεζητημένες αρχαιοπρεπείς εκφράσεις, η μνημόνευσις ονομάτων «χρυσοδακτυλίων», κατά τον άγιο απόστολο Ιάκωβο, ενοριτών και η ανθρωπαρέσκεια, οι ασυνταξίες μερικών λιγώτερο μορφωμένων ιερέων και η χωρίς λόγο παράτασις της μεγάλης εισόδου με την μνημόνευσι σειρών ονομάτων ζώντων και νεκρών.

Για εκεί όμως που επικρατεί το έθιμο, καλόν είναι το μνημόσυνο να είναι όσο το δυνατόν πιο λιτό και πιο περιωρισμένο. Σε ιδιωτικές λειτουργίες, όπου παρίστανται λίγοι πιστοί, όσοι τελούν την λειτουργία, δεν θα είναι άσκοπο να μνημονευθούν τα ονόματά των. Όταν όμως πρόκειται για την λειτουργία της Κυριακής ή των μεγάλων εορτών, που τελούνται απ ολόκληρο την χριστιανική κοινότητα και για όλους τους πιστούς, δεν είναι εύστοχο να ειδικεύεται η προσφορά σ’ εκείνους μόνο που έτυχε να προσφέρουν τα δώρα. Αυτούς ο ιερεύς θα τους μνημονεύση στην αγία πρόθεσι και στα δίπτυχα της θείας λειτουργίας. Ιδία άστοχο είναι εκείνο που ακούεται καμμιά φορά σε περιπτώσεις μεγαλοπρεπών μνημοσύνων, που κατά την μεγάλη είσοδο συνηθίζουν μερικοί ιερείς στο όνομα του νεκρού να προσθέτουν και την φράσι: «υπέρ ου η αναίμακτος αύτη αναφορά ( ή θυσία) προσφέρεται» ή κάτι παρόμοιο. Η λειτουργία των Κυριακών και των εορτών προσφέρεται για όλους τους χριστιανούς, παρόντας και απόντας, ζώντας ή νεκρούς, κι όχι μόνο για τον προνομιούχο κεκοιμημένο.

Ειδικά τώρα για το μνημόσυνο των κτιτόρων. Η Εκκλησία πάντα εύχεται για τους «αγαπώντας την ευπρέπεια του οίκου» του Κυρίου και ιδιαίτερα για εκείνους που είχαν την ευλαβή διάθεσι να ξοδεύσουν χρήματα και να καταβάλουν κόπους, για να κτίσουν ή να ανακαινίσουν τους ιερούς ναούς. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως στα εγκαίνια του ναού, στην ανάμνησι των εγκαινίων, στην πανήγυρι του ναού ή στο μνημόσυνο των κτιτόρων του, θα είναι δίκαιο να μνημονεύωνται και ονομαστί αυτοί, αν είναι γνωστά βέβαια τα ονόματά των. Αλλά η συνεχής σε κάθε λειτουργία επανάληψίς των, και στους παρισταμένους θα είναι φορτική και στον Θεό δεν θα είναι αρεστή και ο ιερεύς θα κινδυνεύση να χαρακτηρισθή ως ανθρωπάρεσκος, αλλά και στην χριστιανική ταπεινοφροσύνη των ιδίων των ευσεβών κτιτόρων θα προσκρούση.

Από το βιβλίο του αειμνήστου Καθηγητού της Θεολογικής σχολής του Α.Π.Θ., Ιωάννου Μ. Φουντούλη: Απαντήσεις εις Λειτουργικάς απορίας. Τόμος Α’. ΣΤ’ έκδοσις.

Εκδόσεις της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήναι, 1991.

Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.

Κατηγορίες: Άρθρα, Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.