Η Επανάσταση του 1821 ήταν εθνική;
Έχει επηρεαστεί το 21 από ξένες επαναστάσεις; Μήπως έχει επηρεαστεί
το 21 από την ομόδοξη Ρωσία; Ποιά τα κύρια χαρακτηριστικά του
Αγώνα του 21;
Πρέπει να το δεχτείς οπωσδήποτε πως ο αγώνας της Αμερικανικής ανεξαρτησίας του 1776 και η Γαλλική επανάσταση του 1789 υπήρξαν κοσμοϊστορικά γεγονότα και άσκησαν αναντίρρητα επίδραση σε παγκόσμια κλίμακα. Ξέρεις πολύ καλά πως με τις ιδέες τους και τις αρχές τους διαφοροποιήθηκε πολιτικό-οικονομικό –κοινωνικά η Αμερική και η Ευρώπη. Το σύνθημα ισότητα – δικαιοσύνη – αδελφότητα όχι μόνο επιβίωσε και διαδόθηκε πλατειά μα και ηλέκτρισε νου και καρδιά μορφωμένων και απαιδεύτων, γερόντων και νέων για δεκαετίες. Διαβάζοντας θα συναντούσες να δίνεται καταφατική απάντηση στο ερώτημα – αν το 21 έχει επηρεασθεί από την Αμερικανική ή τη Γαλλική επανάσταση – και από κείμενα, όπως του Αδαμ. Κοραή, του Ρήγα λ.χ. Σύνταγμα, από τμήματα της «Ελληνικής νομαρχίας», από παραγράφους διακηρύξεων εθνοσυνελεύσεων και από μερικά άρθρα συνταγμάτων και τέλος από επιβίωση και διάδοση στη λογοτεχνία. Λ.χ. Μαρτελάος.
Ο Γιάννης Κορδάτος έχει συνδέσει το 21 με τις εξεγέρσεις στην Ευρώπη, που αποτελούσαν δευτερότοκα ή πρωτότοκα τέκνα της μεγάλης Γαλλικής επαναστάσεως στο έργο του «Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής επαναστάσεως». Και παραπλήσιες απόψεις, θα διάβαζες να υποστηρίζουν και άλλοι, όπως ο Σ. Μάξιμος, ο Στ. Δρομάζος, ο Ηλ. Παπαστεργιόπουλος, ο Δημ. Φωτιάδης και ο Γιάννης Σκαρίμπας σε κείμενά τους.
Αλλά και από τους νεώτερους συγγραφείς – μελετητές έχεις απόψεις για επιρροές: «Η κοινωνική συνείδηση στον Ελληνικό χώρο διαμορφώθηκε κρίσιμη καμπή – περίοδο από το 1770 ως το 1821 μέσα σε ένα ευρωπαϊκό κλίμα πολύ ανήσυχο, μέσα σε επαναστατικές εκδηλώσεις, όχι μόνο στο πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, αλλά και στην τεχνική και στη σκέψη σε ευρωπαϊκή κλίμακα, τέλος μέσα σε ένα κλίμα έντασης των ανταγωνισμών για την απόκτηση οικονομικών και στρατηγικών θέσεων στην ανατολική Μεσόγειο. Βασιλ. Κρεμμυδά, εισαγωγή στην ιστορία της νεοελληνικής κοινωνίας, σελ. 203.
Και ο Μάρξ έγραψε στα 1853 πως η Ελληνική στάση του 21 οφείλει λίγο – πολύ το ξέσπασμά της στο ρούσικο χρυσάφι και στη ρούσικη επίδραση. Γ. Ζεύγου, σύντομη μελέτη της Νεοελληνικής ιστορίας, σελ. 48. Ακόμα και άλλος Ρώσος συγγραφέας ο Μ. Σιβίνις στο έργο του ιστορικό δοκίμιο του εθνικού αγώνα για την ανεξαρτησία της Ελλάδος (Πετρούπολη 1867) υποστήριξε τη γνώμη πως το 21 δέχτηκε μεγαλύτερη επιρροή από την Ομόδοξη Ρωσία: «Ενώ οι ιδέες της Γαλλικής αστικής επανάστασης έφταναν μόνο ως τη φωτισμένη αφρόκρεμα των Ελλήνων πατριωτών, οι ρωσικοί πόλεμοι έστω και μόνο διότι ήταν άμεσα αισθητοί, ανατάραζαν τα πιο πυκνά λαϊκά στρώματα (Ο. Μπ. Σπαρό, η ελληνική επανάσταση και η Ρωσία, σελ. 34.).
Για τις ευρωπαϊκές χώρες, μαζί με τη συμπάθεια και την κίνηση φιλελλήνων και εθελοντών, θα πρόσθετες και τις φήμες που προϋπέθεταν δεδομένη την επίδραση και επιρροή των ξένων επαναστάσεων και αγώνων. Φήμες λ.χ. όπως τον Αύγουστο του 1821, ότι αναστήθηκε ο Ναπολέων (που πέθανε 5 Μαΐου 1821) και έφθασε κρυφά στην Ελλάδα για να τεθεί επικεφαλής Ελλήνων επαναστατών˙ φήμες για ύπαρξη «Ελληνικής στρατιάς» που θριάμβευσε σ’ όλα τα μέτωπα και οι επαναστάτες τραγουδούσαν τη Μασσαλιώτιδα Κ. Σιμόπουλου, πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του 21, σελ. 38.
Την επίδραση Γάλλων και Ρώσων μπορείς να εντοπίσεις και στον νεκρικό διάλογο του Γιάννη Μακρυγιάννη, τον ενσωματωμένο στα «Απομνημονεύματα», του Ναπολέοντα με τον Αλέξανδρο – Τσάρο της Ρωσίας: «Πάμε Ναπολέων, να ιδούμεν τους παλαιούς Έλληνες εις το μέρος οπού κατοικούνε. Να βρούμε το γέρο Σωκράτη, τον Πλάτωνα, τον Θεμιστοκλή, τον λεβέντη Λεωνίδα και να τους ειπούμεν τις χαροποιές είδησες, ότι αναστήθηκαν οι απόγονοί τους. αυτείνοι οι αγαθοί και δίκαιοι, το φως της αλήθειας, οι γενναίοι υπερασπισταί της λευτεριάς, με πατριωτισμόν, με καθαρή αντρεία, μ’ αρετή κι όχι δόλον κι απάτην επλούτησαν την ανθρωπότητα από αυτά… Δια τούτο θέλησε ο Θεός ο δίκιος κι ανάστησε και τους απογόνους τους» (Ι. Μακρυγιάννη, απομνημονεύματα, βεβλ. Β’, κεφ. γ’, σελ. 341). Και θα μπορούσες ν’ αναφέρεις ακόμα τη γνώμη του Θ. Κολοκοτρώνη: «Η Γαλλική επανάσταση και ο Βοναπάρτης έκαμαν και άνοιξαν τα μάτια τους οι άνθρωποι καλύτερα» Θ. Κολοκοτρώνη, διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής, σελ. 58.
Μπορούμε δικαιολογημένα να δεχτούμε μια κάποια επίδραση από τις ξένες επαναστάσεις και τους Ρωσο- τουρκικούς πολέμους˙ αλλά δεν μπορείς να δεχτείς με κανένα τρόπο πως το 21 ήταν τέκνο της Αμερικανικής ούτε της Γαλλικής επαναστάσεως, μα ούτε και της Ρωσικής επιρροής. Να δεχτείς ακόμα πως τα μαθήματα και μηνύματα αυτών των γεγονότων δεν πήγαν χαμένα για τον υπόδουλο μα εύστροφο λαό μας. Πάντως η δημιουργία μιας ιδεολογίας που θα ξεκινούσε απ’ αυτά και μόνο τα εξωτερικά γεγονότα δε θα μπορούσε να οδηγήσει στην επανάσταση του 21. Και να δεχόσουν θεωρητικά δυνατό πως οδήγησε, δε θα ικανοποιούσες την ιστορική αλήθεια που θέλει το πώς και το τι με λεπτομέρειες. Όταν θάφθανες στο πως προετοιμάσθηκε, πως άρχισε και διεξήχθηκε η επανάσταση του 21, σύντομα θα έπαυες να κάνεις λόγο για οργανική επίδραση από την Αμερικανική, τη Γαλλική και τους Ρωσοτουρκικούς πολέμους.
Η ελληνική επανάσταση του 21 δεν ήταν μόνο κίνημα ανεξαρτησίας, όπως η Αμερικανική του 1776, ούτε αστικό-πολιτικό-κοινωνική επανάσταση όπως η Γαλλική του 1789. Είναι ξεκαθαρισμένα, εθνική, φυλετική επανάσταση με συνέπεια και μοναδικότητα στην παγκόσμια ιστορία. Και την αφύπνιση του υπόδουλου γένους δεν μπορείς να τη δεχτείς σαν αποτέλεσμα αυτοσυνειδησίας και διαφωτισμού 3-4 δεκαετιών˙ ούτε πάλι, όταν γίνεται λόγος για φωτισμό του γένους θα ανάγεσαι αναγκαστικά στο Γαλλικό διαφωτισμό και στις ιδέες της Γαλλικής επαναστάσεως. Η επανάσταση του 21 δεν ήταν αυθόρμητη έκρηξη οργής, ήταν ενσυνείδητα πράξη ωριμότητας, καρπός επίμονης και επίπονης καλλιέργειας των πνευμάτων που οι απαρχές της βρίσκονται στα πρώτα κιόλας μετά την άλωση χρόνια.
Τη μοναδικότητα της ελληνικής επαναστάσεως του 1821 τη συναισθάνονταν πρώτα – πρώτα οι αγωνιστές: «Η επανάσταση η εδική μας δεν ομοιάζει με καμιάν απ’ όσες γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτον ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος, ήτον με ένα λαόν, οπού ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωρισθεί ως τοιούτος, ούτε να ορκισθεί, παρά μόνον ό,τι έκαμνε η βία. Ούτε ο σουλτάνος ηθέλησε ποτέ να θεωρήσει τον ελληνικόν λαόν ως λαόν, άλλ’ ως σκλάβους». Θ. Κολοκοτρώνη, διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής, σελ. 159. Είχε εκφράσει βέβαια γνώμη ο Θ. Κολοκοτρώνης για την επίδραση της Γαλλικής επαναστάσεως, αλλά έχεις και ομολογία του ότι οι υπόδουλοι Έλληνες γενικά είχαν απογοητευθεί από τους ξένους: «Άλλ’ όταν είδα ότι εις τα συμβούλια της Βιέννης δεν έγινε κανένα καλό για μας απελπίσθηκα από τους ξένους και είπα να μην έχωμεν ελπίδα λυτρώσεως άλλην παρά από τον εαυτόν μας και από τον Ύψιστον… Εμέστωσε και η εταιρεία που εχρησίμευσε ως μία σύνοδος οικουμενική της Ελλάδος… Πλησίον εις τον ιερέα ήτον ο λαϊκός, καθήμενοι εις ένα σκαμνί, πατριάρχης και τζομπάνης, ναύτης και γραμματισμένοι, ιατροί και άρρωστοι, κλεφτοκαπιταναίοι, προεστοί και έμποροι, η σύνοδος εργάζετο άκοπα. Άγιο το χώμα εκείνων που την εφεύρηκαν». Θ. Κολοκοτρώνη, διήγησις συμβάντων ελληνικής φυλής, σελ. 19, 20, 29.
Από τους ιστορικούς υπογραμμίζεται έντονα η μοναδικότητα της επαναστάσεως του 21 και η αφετηρία της που φτάνει ως το 1453: «Η επανάσταση του 21 δεν είναι παρά η τελευταία φάση της ακατάπαυστης και ακατάβλητης αντιστάσεως του ελληνικού λαού κατά των Τούρκων, ενός ανελέητου και ακήρυκτου πολέμου, που αρχίζει από τα πρώτα χρόνια της σκλαβιάς». Εταιρεία Μακεδονικών σπουδών, αφιέρωμα στα 150 χρόνια, άρθρο Απ. Βακαλόπουλου, σελ. 11. Και από άλλο, ιστορικό: «Δεν ήσαν δικηγόροι οι της φιλικής εταιρείας, όπως οι προετοιμάσαντες την Γαλλικήν του 1789, με την σκέψιν διαποτισμένην από την σοφίαν των μεγάλων εγκυκλοπαιδιστών… δεν διαφαίνεται εις τα κίνητρα του μεγάλου εκείνου Αγώνος κανένα από τα στοιχεία που απετέλεσαν τα χαρακτηριστικά της Γαλλικής επαναστάσεως με την οποίαν ηθέλησαν μερικοί να την συσχετίσουν, ούτε με τα γνωρίσματα άλλου κινήματος ανατροπής. Η Ελληνική επανάστασις υπήρξεν εξ ολοκλήρου εθνική» Διον. Κόκκινου, λόγος της 24/ 3/ 1954 στην Ακαδημία Αθηνών.
Προτού φτάσεις στο 21 θυμήσου ότι προηγήθηκαν δέκα πέντε (15) σχέδια εξεγέρσεως, δέκα (10) κινήματα τοπικού χαρακτήρα και τρεις μεγάλες εξεγέρσεις, από τις οποίες η πρώτη αμέσως μετά την Άλωση, η δεύτερη το 17ο αιώνα και η τρίτη το 1770. Αυτά τα ιστορικά δεδομένα σου μαρτυρούν πως το 21 ήταν μια συνέχεια μοναδική˙ αυτά σου τονίζουν πόσο αδιάκοπα πόλεμο και τι ακατάπαυστη και ακατάβλητη πάλη είχε ο Ελληνισμός εναντίον του τουρκικού ζυγού, εντελώς άσχετα κι ανεξάρτητα από την Αμερικανική επανάσταση του 1776 και τη Γαλλική του 1789. Από το 1453 έχεις μόνιμα συνεχή διακήρυξη του ελληνισμού πως η θέση του ραγιά ήταν προσωρινή.
Όταν συλλογάσαι την πάλη αιώνων του Ελληνισμού πρέπει να διαφωνήσεις με τη γνώμη του Δημ. Φωτιάδη ότι: «Οι θρύλοι που χάρισαν στους ραγιάδες μια κάποια ψευδαίσθηση δε βοήθησαν σε τίποτα το σηκωμό του έθνους. Αντίθετα το αποκοίμιζαν μεταθέτοντας το κάθε τι στο θαύμα. Πάνω σε άλλα ολότελα διαφορετικά κηρύγματα θα στηρίξουν την απόφασή τους οι Έλληνες του 21 Δημ. Φωτιάδη, η επανάσταση του 21, τόμ. 1ος, σελ. 60. Και διαφωνείς γιατί διαπιστώνεις να παραγνωρίζεται η πίστη του Ελληνισμού˙ η πίστη – το ξέρεις πολύ καλά, στη διάρκεια της τουρκοκρατίας – ήταν ο πρώτος καθοριστικός παράγοντας του μέλλοντος».
Σύμφωνοι, να δεχτείς ότι η Αμερικανική ανεξαρτησία, ο διαφωτισμός και η Γαλλική επανάσταση, πιο πολύ αν θέλεις οι Ρωσοτουρκικοί πόλεμοι, επηρέασαν ή στήριξαν αποφάσεις και ελπίδες των Ελλήνων – μολονότι έχεις πολλές μαρτυρίες ότι ακολούθησαν εξίσου μεγάλες απογοητεύσεις και διαψεύσεις. Όμως όλες τις επιδράσεις που αναφέρθηκαν, θα τις τοποθετήσεις μετά το 1770. Από το 1453 ως το 1770 τι κράτησε, ποιος τόνωσε και ετοίμασε το δουλωμένο γένος; Αναζητώντας την ιστορική αλήθεια ομολογείς ότι κράτησε και τόνωσε και ετοίμασε η μνήμη του βυζαντίου, οι θρύλοι και οι παραδόσεις του που συνέθεσαν την Πίστη του ραγιά. Αυτοί οι μεγάλοι θρύλοι, οι πολλές απλοϊκές παραδόσεις, οι προφητείες και τα δημοτικά τραγούδια για την Κων/πολη, για το Μαρμαρωμένο βασιλιά, για την Αγιά Σοφιά, για τη Χρυσόπορτα, για την Κόκκινη Μηλιά, για τη Ρωμανία, για τη μισοτελειωμένη Θεία Λειτουργία, για το δάκρυσμα της εικόνας της Κυρά – Δέσποινας (της Παναγίας) και οι αναμνήσεις για τους αρχαίους Έλληνες, τα ονόματα ενδόξων αρχαίων Ελλήνων με τις δυναμικές υπομνήσεις των αρχαιοτήτων που βρίσκονταν σ’ όλη την Ελλάδα, όλα αυτά κράτησαν τον Ελληνισμό και προετοίμασαν αιώνες κατά τρόπο μοναδικό την Ελληνική επανάσταση του 1821.
Αναζητώντας τα κύρια χαρακτηριστικά του Αγώνα του 21 θα ξεχώριζες και κρίσεις ξένων της εποχής του 21, όπως λ.χ. του Φρειδερίκου NAGEL σε άρθρο – φυλλάδιο, που γράφτηκε και κυκλοφόρησε το 1821 στο Μπράουνσβάϊκ: «Θα είναι εντελώς παρακεκινδυνευμένον συμπέρασμα, εάν η Ευρώπη και εις το Ελληνικόν ζήτημα επροχώρει με την αρχήν να μη ανεχθεί το πνεύμα της Ελληνικής αυτής εξεγέρσεως και να θεωρήσει τους δυστυχείς κατοίκους της Ελλάδος ως δυναμένουςνα κριθούν με το μέτρον των επαναστατών. Η επανάστασις του Ελληνικού λαού δεν είναι προϊόν των τελευταίων χρόνων, δεν είναι επακολούθημα των νεωτάτων μεγάλων μεταβολών εις τας μορφάς των πολιτευμάτων των κρατών. Οι Έλληνες δεν θέλουν και δεν ζητούν ένα πολίτευμα, το οποίον αντικαθιστά ένα καλώς υφιστάμενον και νομικώς έγκυρον σύνταγμα. Ο σκοπός των είναι να σώσουν εαυτούς και την θρησκείαν των» Ι. Καλιτσουνάκη, λόγος της 24/ 3/ 1955 στην Ακαδημία Αθηνών.
Εξάλλου θα σημείωνες ιδιαίτερα τις κρίσεις του πιο γνωστού Τούρκου ιστορικού, του Δζεβδέτ πασά: «Η προς επανάστασιν ροπή των Ελλήνων είναι υπόθεσις παλαιά. Όταν ο σουλτάνος Μωάμεθ Β’ εκυρίευσεν την Κων/πολιν, ήτο φυσικόν ότι εις τας καρδίας των υποταγέντων Ελλήνων έμεινεν ο προς επανάκτησιν της ανεξαρτησίας και της κρατικής εξουσίας πόθος. Διότι κατά τας ιδέας των, νόμιμος κυβέρνησις ήτο μόνη η του βυζαντίου και πάσαν άλλην εθεώρουν ως δεσποτικήν» Νικ. Μοσχόπουλου, ιστορία της Ελλην. Επαναστάσεως κατά τους Τούρκους ιστοριογράφους, σελ. 107.
Και οπωσδήποτε αξίζει να μνημονεύσεις και τις γνώμες των κυριώτερων και παλαιότερων Ελλήνων ιστορικών, λ.χ. του Σπυρ. Τρικούπη: «Η Ελληνική επανάστασις διακρίνεται των λοιπών δια τινά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά πολλού λόγου άξια. Η επανάστασις αύτη μήτε τον απολυτισμόν ή τον δεσποτισμόν επεχείρησε να χαλινώση, μήτε το κυβερνητικόν είδος του τρόπου να αλλάξη, μήτε τους μητροπολιτικούς δεσμούς να διαρρήξη. Επεχείρησε επιχείρημα δεξιότερον και ενδοξότερον, να εξώση δια των όπλων εκ της Ελλάδος ξένην και αλλόθρησκον φυλήν, ήτις δια των όπλων ηχμαλώτευσεν αυτήν προ αιώνων, και μέχρι τέλους την εθεώρει αιχμάλωτον και υπό την μάχαιράν της» Σπυρ. Τρικούπη, ιστορία της Ελληνικής επαναστάσεως, τόμ. Δ’, σελ. 359. Και του Κων/νου Παπαρρηγόπουλου, που και αυτός γνώρισε, έζησε και έπαθε οικογενειακά στην αρχή της επαναστάσεως: «Η Ελληνική επανάστασις δεν παρήχθη εκ τύχης, άλλ’ αποτέλεσμα αναπόδραστον όλων των προηγουμένων περιστάσεων, πόθων και ενεργειών του έθνους. Το έθνος δεν ανέστη αιφνίδιον, άλλ’ απλώς ανασυνέταξε τας δυνάμεις του, τας οποίας τοσάκις εχρησιμοποίησε από της αλώσεως και εξής και συνετόνισε ενεργείας του κινουμενον εκ των ένδον, της ιδίας του ανάγκης και διαθέσεως» Κων. Παπαρρηγοπούλου, ιστορία του Ελλην. Έθνους, εκδ. Γαλαξία, τόμ. ΙΔ’ σελ. 298.
Μελετώντας τα προεπαναστατικά χρόνια θα διαπίστωνες πως οι υπόδουλοι Έλληνες δεν έδειξαν μόνο φιλική διάθεση και δεν άφησαν μόνο φιλικά κείμενα για τους ξένους. Είχαν εκφράσει με ποικίλους τρόπους την απογοήτευσή τους για τις διαψεύσεις και για τα δεινά που είχαν δοκιμάσει απ’ τις ασυνέπειές τους. στους πρώτους αιώνες της τουρκοκρατίας είναι πολύ εκφραστικοί οι στίχοι του Μητροπολίτη Μυρέων Ματθαίου:
Ουαί σ’ εμάς αφέντη μου, με την ολίγη γνώση,
οπ’ έχομεν το θάρρος μας μέσα εις την ΄Σπανίαν˙
κ’ εις τα χοντρά τα κάτεργα που ‘ναι στην Βενετίαν
να έλθουσι με το σπαθί τον Τούρκον να σκοτώσουν,
να πάρουν το βασίλειον και μας να μας το δώσουν˙
ελπίζομεν και εις ξανθά γένη να μας γλυτώσουν
να ‘λθούν από τον Μόσχοβον, να μας ελευθερώσουν.
Αυτό το θάρρος ειν’ τρελλόν, τίποτες δεν αξίζει,
όποιος το συλλογιστεί του λόγου του σκοτίζει
εύκολα παντεχαίνομεν και κεφαλοπονούμεν
στην άμμον και εις το νερόν κτίζομεν και θαρρούμεν!
Εκτός από στίχους άλλα δεδομένα ενδεικτικά της αποστροφής και της δυσμένειας για τους δυτικούς – εξαιτίας της απαράδεκτης συμπεριφοράς των – θ’ ανέφερες παροιμιώδεις φράσεις, όπως λ.χ. την παρακάτω από τη Ρούμελη: «μοσού (=Γάλλο, δυτικό) και μουσταφά (=Τούρκο) στο σπίτι σου μη βάνεις». Ή και γνώμες σπουδαίων προσώπων – αγωνιστών, όπως του Θ. Κολοκοτρώνη: «Προτιμότερο είναι το καβούκι των τούρκων από το φράγκικο καπέλλο» Κυρ. Σιμόπουλου, πως είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του 21, σελ. 76, που αποτελεί επανάληψη της παλαιάς ρήσεως «κρειττότερον ιδείν υπέρ την Πόλιν φακιόλιον Τουρκικόν ή καλύπτραν λατινικήν». Και σημείωσε ότι ο Θ. Κολοκοτρώνης ποτέ δεν κατηγορήθηκε για τουρκόφιλος, μα παρέμεινε αναμφισβήτητα κορυφαίος «τουρκοφάγος».
Από τον Αδαμ. Κοραή – τόσο πολύ θρεμμένο με τις ιδέες της Γαλλικής επαναστάσεως – έχεις έκφραση απογοητεύσεως για την εξέλιξη της γαλλικής επαναστάσεως, όταν έγραφε στην «Αυτοβιογραφία» του για την αυταπάτη του, να ελευθερωθεί το υπόδουλο έθνος από τη Γαλλία: «Αντί να ελευθερώση (ο Ναπολέων) τους καταπονεμένους της Ευρώπης λαούς από τους δεσπότας των, επρόκρινε να γενή αυτός δεσποτών δεσπότης. Επλανήθη ο ταλαίπωρος. Υπήρξε μεγαλουργός, άλλ’ όχι μέγας ανήρ» Δημ. Φωτιάδη, η επανάσταση του 21, τόμ. 1ος, σελ. 191. Γι’ αυτό και ο Κοραής στράφηκε στην πνευματική προετοιμασία με διαφωτισμό από τα αρχαία Ελληνικά κείμενα. Και όταν ο Γεώργιος Σέκερης, αδελφός του Εφόρου της φιλικής εταιρείας Παναγιώτη Σέκερη, σπουδαστής τότε στο Παρίσι, πήρε εντολή να πλησιάσει τον Κοραή και να του μιλήσει για τη φιλική εταιρεία για να τον μυήσει σ’ αυτήν, ο Κοραής δε δέχτηκε και είπε πως έπρεπε να προηγηθεί πενηντάχρονη ακόμα προετοιμασία του έθνους υλική και πνευματική» Δημ. Φωτιάδη, η επανάσταση του 21, τόμ. 1ος, σελ. 198.
Ένα δείγμα… συμπάθειας από Γάλλους προς τους υποδούλους σου προσφέρεται από τον Γάλλο πρόξενο στην Αθήνα FAUVEL, που έζησε σαράντα (40) χρόνια στην Ελλάδα και τους Έλληνες μαχητές τους αποκαλούσε «Ελληνικό σκυλολόϊ» Κυρ. Σιμόπουλου, πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του 21, σελ. 389. Έτσι δικαιώνεις τους παρακάτω στίχους του Λόρδου BYRON στο «Δον Ζουάν» προς τους Έλληνες:
Εις των Φράγκων υποσχέσεις μη στηρίζετε ελπίδας.
Έμπορος ο βασιλεύς των αγοράζει και πωλεί.
Εις των τέκνων σας τας λόγχας και ασπίδας και κοοπίδας.
Εις αυτά, αυτά και μόνον η ελπίς ας στηριχθεί».
Κυρ. Σιμόπουλου, πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του 21, σελ. 157.
Σχετικά με την επιρροή των ομοδόξων Ρώσων θ’ ανέφερες την ενθουσιώδη συμμετοχή των υποδούλων στους Ρωσοτουρκικούς πολέμους της Αικατερίνης Β’ 1770 και 1792, αλλά και την απογοήτευσή τους για την εγκατάλειψη από τους Ρώσους ως και την αγανάκτησή τους για τις καταστροφές που υπέφεραν, παρά τα εμπορικά κέρδη των ναυτικών με τη συνθήκη Κιουτσούκ – Καϊναρτζή το 1774. Και μπορείς ακόμα να επικαλεστείς και Ρώσους επιστήμονες που αποδίδουν καταχτητικό χαρακτήρα τους Ρωσοτουρκικούς εκείνους πολέμους: «Η τσαρική κυβέρνηση και οι στρατιωτικοφεουδαρχικοί κύκλοι που ήταν γύρω της επιδίωκαν να κυριεύσουν μια σειρά σημεία στηρίγματος στο Δούναβη, στα βόρεια και στα ανατολικά παράλια της Μαύρης Θάλασσας, και ακόμη να εξαπλώσουν την επιρροή τους στα ανασυγκροτημένα βαλκανικά κράτη και στην Ελλάδα» Ο. Μπ. Σπαρό, η ελλην. Επανάσταση και η Ρωσία, σελ. 9.
Έχεις ακόμα και τη γνώμη του Ρώσου διπλωμάτη Τουργκένιεφ, γραμματέα της Ρωσικής πρεσβείας Κων/πόλεως τα χρόνια 1820 – 1822 για την αρνητική στάση των Ρώσων, όπως τη χαρακτήρισε στην έκθεσή του προς τον αυτοκράτορα της Ρωσίας την εποχή εκείνη: «Αποκηρύσσοντας το κίνημα του Υψηλάντη, καταδικάζοντας την Ελληνική εξέγερση με τις εγκυκλίους προς τους κατά τόπους Ρώσους προξένους και διαβεβαιώνοντας την Πύλη για την νομιμοφροσύνη της εμπόδισε τη γενίκευση του ξεσηκωμού σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας… Η απελευθέρωση των Ελλήνων ήταν υπόθεση πρώτα – πρώτα δική τους και όχι της Ρωσίας. Η Ρωσία ήταν φίλη της Τουρκίας…. Και η δήλωση του τσάρου να προστατεύσει τους Έλληνες – θύματα των τουρκικών βιαιοτήτων έγινε αργά» Κυρ. Σιμόπουλου, πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του 21, σελ. 163, 164, 180.
Για αρνητική στάση της Ρωσίας στο 21 σου κάνει λόγο και ο Ρουμάνος ιστορικός OTETEO, που χρησιμοποίησε στις έρευνες και μελέτες του υλικό από τα αρχεία του υπουργείου εξωτερικών της Μόσχας: «Ο τσάρος ενώ είχε δικαίωμα να παρεμποδίσει την είσοδο τουρκικών στρατευμάτων στις ηγεμονίες˙ και ενώ χρειαζόταν ρωσική άδεια, σύμφωνα με τη συνθήκη, όχι μόνο δεν αρνήθηκε αλλά δέχτηκε και την εισβολή και την οθωμανική κατοχή» Κυρ. Σιμόπουλου, πως είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του 21, σελ. 171. Τέλος η Ρωσίδα Ο. Μπ. Σπαρό σου υπογραμμίζει: «Η Ρωσική κυβέρνηση είχε απαγορεύσει να φύγουν Ρώσοι εθελοντές στην Ελλάδα» Η Ελληνική επανάσταση και η Ρωσία, σελ. 129.
Θα μπορούσες να επικαλεστείς – κάθε φορά που γίνεται λόγος για επιρροή των ξένων στο 21 – ως κορυφαίο επιχείρημα για τη μοναδικότητα και την… ελληνικότητα του 21 το γεγονός ότι σε καμιά ξένη δύναμη δεν απευθύνθηκαν οι αγωνιζόμενοι Έλληνες στα 2- 3 πρώτα χρόνια της επαναστάσεως, κανέναν ξένο δεν προσκάλεσαν και καμιά ευρωπαϊκή στρατιωτική θεωρία ή πολεμική τακτική δεν εφάρμοσαν πουθενά. Είχαν συνείδηση οι αγωνιζόμενοι Έλληνες για την αγνότητα του αγώνα τουςκαι το διακήρυτταν, όπως λ.χ. με την προκήρυξη της 15 Ιανουαρίου 1822 στην Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου: «Ο κατά των τούρκων πόλεμος ημών μακράν του να στηρίζεται εις αρχάς τινάς δημαγωγικάς και στασιώδεις ή ιδιωφελείς μέρους τους σύμπαντος Ελληνικού έθνους σκοπούς, είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός, του οποίου η μόνη αιτία είναι η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής.
Και τα κύρια χαρακτηριστικά της επαναστάσεως του 21 σου τα ανακεφαλαιώνει με γλαφυρότητα ο Σπ. Μελάς: «Το πνεύμα ετοίμασε το 21 μ’ επίμονη και πολυχρόνια καλλιέργεια, στηριγμένο απόλυτα στην ελληνική παράδοση. Τίποτα το ξενικό. Παρεξηγούν και αδικούν το μεγάλο εθνικό κίνημα, όσοι το νομίζουν αντίλαλο της Γαλλικής επαναστάσεως. Κι ο βαθύτατος Διονύσιος Σολωμός λαμπρά το είδε, όταν χαιρέτησε τη Λευτεριά «απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη – των Ελλήνων τα ιερά». Ο αγώνας ολόϊσα βγήκε από την αιωνόβια ελληνική παράδοση. Καμιά ομοιότητα δεν έχει με τη Γαλλική επανάσταση. Εκείνη ήτανε κοινωνική. Το 21 δεν μπαίνει με κανένα τρόπο στο σχήμα των ταξικών αγώνων. Είναι κίνημα καθαρά εθνικό. Μια φυλή ανώτερη, περήφανη και γενναία συνεχίζει την ηρωϊκή της παράδοση της λευτεριάς και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας τσακίζοντας μ’ αγώνα υπεράνθρωπο το ζυγό της σκλαβιάς. Ξαναφτιάνει Μαραθώνες και Σαλαμίνες. Και γίνεται παράδειγμα σ’ όλους τους λαούς, που την ακολουθούν ο ένας μετά τον άλλον. Δημιουργεί νέο Διεθνές δίκαιο, στεργιώνοντας την αρχή των εθνοτήτων. Η Γαλλική επανάσταση στάθηκε αντικληρική. Τη σημαία του 21 κρατεί ένας δεσπότης. Και το ράσο του είναι σύμβολο διπλό: Θρησκεία και Παιδεία» (Ελληνική Δημιουργία, τόμος Το αθάνατο 21, σελ. 143).
Από το βιβλίο: Ιστορικές γραμμές, του Φιλολόγου – Ιστορικού, Εκπαιδευτικού Μ.Ε., Ιωάννου Ν. Παπαϊωάννου.
Τόμος Α’. Λάρισα 1979
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
