Εισαγωγικό σημείωμα του Σεβ. Μητροπολίτου Μυτιλήνης κ.κ. Ιακώβου Φραντζή.
Είναι φυσικόν και δίκαιον να συνοδεύεται «η μνήμη των Δικαίων» ήτοι των εναρέτων «μετ’ εγκωμίων» όπως παρετηρήθη τούτο και κατά την τελευτήν προ τινών μηνών, του αειμνήστου Αρχιμανδρίτου Φωτίου Λαυριώτου. Όχι μόνον προφορικώς εξεφράσθησαν εγκώμια υπό πολλών αλλά και δύο σχετικά βιβλία εξεδόθησαν και ήδη το τρίτον ετοιμάζεται υπό του Αιδεσιμολ. Πρωτοπρ. Π. Θεμιστοκλέους Χριστοδούλου το οποίον και εκλήθημεν να προλογίσωμεν.
Και τούτο βεβαίως εγκωμιαστικόν αρκούντως τεκμηριουμένον και κατόπιν προσωπικής γνώσεως, αν και ο ίδιος ο συγγραφεύς αυτού σημειώνει ότι ο αείμνηστος «ήτο σημείον αντιλεγόμενον», τούτο είναι αληθές. Διότι παρά την επαινετήν ταπείνωσιν, τήρησιν της νηστείας, την καλοκαγαθίαν, εχρησιμοποίει ως αυστηρός κριτής, εκφράσεις και χαρακτηρισμούς, αίτινες καλλίτερα να αποφεύγοντο και μάλιστα εν Εκκλησία. Επίσης επαινετή η αποφυγή του καλλωπισμού και της εξεζητημένης και προκλητικής εμφανίσεως αλλά όχι και το ρεκένδυτον και το ανυπόδητον του κληρικού. Εάν ευχόμεθα εις κάθε Ιεράν Ακολουθίαν και φροντίζομεν «δια την ευπρέπειαν του οίκου του Θεού» ήτοι του Ναού, είναι αυτονόητον, ότι και ο Λειτουργός του Θεού, να έχη την ανάλογον και πρέπουσαν ευπρέπειαν.
Ελέχθη ότι ο αείμνηστος ηθέλησεν να εμφανίζεται «ως κατά Χριστόν σαλός», ως συνέβη με ορισμένους Αγίους, οι οποίοι ηθέλησαν να εμφανίζονται ως τρελοί δια Χριστόν. Δεν γνωρίζομεν εάν τούτο επεδίωκεν και ως τοιούτος ενίοτε ενεφανίζετο, ώστε να καθίσταται «σημείον αμφιλεγόμενον». Πάντως προτιμητέα και αξιοσύστατος η εν επιγνώσει και αληθεία έκφρασις των θρησκευτικών αισθημάτων του χριστιανού. Ημείς δεν είμεθα εις θέσιν να γνωρίζομεν «τα άδηλα και κρύφια» της ψυχής των ανθρώπων. Ημείς ωφείλομεν να προβάλωμεν τας αρετάς, να διδασκόμεθα και να ποιούμεθα το καλόν παράδειγμα «των πίστει τελειωθέντων» αποβλέποντες εις την ψυχικήν ημών καλλιέργειαν των ανθρώπων.
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
Ο Μυτιλήνης Ιάκωβος.
Εισοδικόν.
Ο παπά – Φώτης Λαυριώτης αποτέλεσε αναμφισβήτητα μια εξέχουσα και ιδιάζουσα προσωπικότητα, όχι μόνον για το νησί του, την Λέσβο, αλλά και για όλον τον θρησκευτικό Ορθόδοξο και μη κόσμο. Εάν η νήσος Λέσβος καυχάται για το πρόσωπο του ζωγράφου Θεόφιλου καθώς και για το έργο του, τώρα με τον παπά – Φώτη θα πρέπει να αισθάνεται ακόμη πιο περήφανη, γιατί στη γη της ανδρώθηκε, διηκόνησε, ευλόγησε, αγίασε, διέπρεψε και τάφηκε ο πολύς, αείμνηστος πλέον, παπά – Φώτης.
Ο παπά – Φώτης υπήρξε ένας ταπεινός παραδοσιακός παπάς, μάλλον καλόγηρος, με όλη τη σημασία της λέξεως. Έζησε έναν ολόκληρο αιώνα. Από μικρός αφιερώθηκε στη διακονία της Εκκλησίας. Ξεκίνησε από το νησί του τη Λέσβο, έφθασε και ασκήτευσε στο Αγιώνυμον Όρος όπου έγινε μοναχός, διάκονος και πρεσβύτερος. Επέστρεψε στην Λέσβο και εφημέρευσε, επί μισόν περίπου αιώνα, στο αγαπημένο του χωριό τα Τρίγωνα Πλωμαρίου.
Υπήρξε άνθρωπος φιλήσυχος για τους πιστούς συνανθρώπους του, όμως αγρίευε, όταν κάποιοι νεωτερίζοντες, κληρικοί και λαϊκοί, προσπαθούσαν να αλλοιώσουν ή μάλλον να αλώσουν την Ορθόδοξη παράδοση. Ήταν ο τελευταίος «κολλυβάς» της σειράς των μεγάλων κολλυβάδων Πατέρων, όπως της σειράς του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου και άλλων.
Ήταν πρόσωπο που σε πολλούς προκαλούσε την αποστροφή, λόγω του κοντού αναστήματός του, αλλά και του ατημέλητου της ενδύσεώς του. Οι τρόποι του θα χαρακτηρίζονταν άκρως καλογερικοί. Δεν ήθελε τερτίπια και διπλωματίες κατά την επικοινωνία. Πιστός τηρητής των Παραδόσεων, ιδιαιτέρως των νηστειών και των προσευχών, των τυπικών διατάξεων και της ευταξίας της λατρείας, αντιστεκόταν όχι με ευγένειες και υποχωρήσεις, αλλά με δυναμικές επεμβάσεις και πολλές φορές με σκληρές εκφράσεις ακόμη και χειρονομίες.
Την πίστη του δεν την αντάλλασσε με όλα τα καλά του κόσμου. Δεν συσχηματιζόταν με τα του κόσμου τούτου, δεν φοβόταν, ούτε σκιαζόταν τους πολιτικούς και τους άρχοντες, δεν είχε άλλη συμπεριφορά για τους μεν και άλλη για τους δε. Ήταν πηγαίος εκφραστής της Ορθοδόξου Παραδόσεως. Ποτέ του δεν το έβαζε κάτω για κάτι που ήθελε να πετύχει. Οργιζόταν όταν έβλεπε κληρικούς να μην τιμούν το ράσο τους. Κάποιες φορές ήλεγχε τους συναδέλφους του κληρικούς με λόγια σκληρά. Κι όμως εκείνη η φαινομενική καλογερική σκληρότητα δεν είχε μέσα της κακία. Όλους τους αγαπούσε, την αμαρτία των πολλών μάλλον μισούσε. Στηλίτευε άγρια, όπως έκαναν οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Επιτιμούσε και ταυτόχρονα αγαπούσε. Μάλωνε και φώναζε και συγχρόνως συγχωρούσε. Εάν έβλεπε αμετανοησία και δαιμονικό πείσμα αποχωρούσε κι έφευγε μακρυά. Δεν του άρεσαν οι τυπικότητες στα μοναστήρια. Ήθελε μοναχούς και μοναχές να ζουν μέσα στην ανεπιτήδευτη απλότητα και αρχοντιά. Έκανε πολλά πράγματα τραβηγμένα για τον καθωσπρεπισμό, τρόπο καλής ωστόσο
δυτικής συμπεριφοράς.
Δεν πρόσεχε το ντύσιμό του. Κάποιες φορές περπατούσε ξυπόλητος, όχι μόνο στο χωριό του, αλλά και στην πόλη. Δεν το έκανε για να τον λυπούνται, αλλά γιατί έτσι αισθανόταν άνετα και ξεκούραστα. Κάποτε τον είδα να φοράει μια κίτρινη παντόφλα στο ένα πόδι και μια ροζ στο άλλο. Αυτά βρήκε, αυτά και φόρεσε. Τα ρούχα του όμως μπορεί να ήταν χιλιομπαλωμένα και ξεσκισμένα, ποτέ του όμως δεν βρωμούσε.
Είχε φίλους παντού, όπου πήγαινε. Μέσα στο ταγάρι του είχε ό,τι μπορεί να υποψιασθεί κάθε νους ανθρώπου. Από πετραχήλι μέχρι κονσέρβες. Από κεριά, καρβουνάκι και θυμίαμα μέχρι χαρτιά, κομμάτια πρόσφορα, κρεμμύδια, φρυγανιές, ελιές και πολλά άλλα. Χαιρόταν να σου δώσει κάτι, όσο απλό και απέριττο κι αν ήταν. Του αρκούσε να του πεις την ευχή σου κι ένα σ’ ευχαριστώ με αγάπη.
Δεν ήθελε πολλά πολλά με τις γυναίκες. Αρκούνταν στα πιο αναγκαία κατά τις επαφές του. Δάνειζε χωρίς να περιμένει την επιστροφή. Ήταν τόσο αληθινός και ποτέ δεν έκρυβε στο βάθος της σκέψεώς του καμιά απολύτως πονηριά ή δόλο. Ήταν στο χαρακτήρα σαν ένα μικρό παιδάκι. Πολλές φορές συνέβη να τον χτυπούν αυτοκίνητα – κι αυτό το γνωρίζουν πολλοί κάτοικοι της Λέσβου και ιδιαιτέρως του χωριού Τρίγωνα – και να τον εγκαταλείπουν αβοήθητο. Κάποιοι άλλοι περαστικοί τον περιμάζευαν και τον φρόντιζαν.
Έκανε και πολλές θα λέγαμε «τρέλλες». Στην εκκλησιαστική γλώσσα λέγονται σαλότητες. Κάποια φορά συνήθιζε να κάνει το μπάνιο του μέσα σ’ ένα βαρέλι κρύο νερό. Άλλη πάλι φορά σε πηγές και ρεματιές. Κάποιοι περαστικοί τον περνούσαν για ξωτικό, άλλοι πάλι που τον αναγνώριζαν τον αποκαλούσαν τρελλό. …
Ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού καυχάται εν Κυρίω που όχι μόνον γνώρισε στη ζωή του τον αείμνηστο παπαΦώτη, αλλά γιατί συνεδέθη τόσο στενά μαζί του ώστε σε τακτά χρονικά διαστήματα είχε τη χαρά πάλιν και πολλάκις να τον φιλοξενήσει στο ναό του, στην οικία του, μαζί να συμπορεύονται προς εξεύρεσιν διαφόρων αναγκαίων υλικών για την αποπεράτωση του αγίου Νεομάρτυρα Λουκά στα Πάμφιλα, γιατί επίσης ο ίδιος ο παπά – Φώτης του έδωσε την άδειά του να συγγράψει τα περί του βίου του και των «κατορθωμάτων» του, αλλά και γιατί επέτρεψε ο ίδιος ακόμη και κατά την κοίμησή του να περιποιηθεί το νεκρόν σώμα του, να τον συνοδεύσει εις την Λέσβο για το τελευταίο του ταξίδι, να παρίσταται στην κηδεία του και ακόμη να αισθάνεται την παρουσία του πάντοτε ζωντανή και αδιάλειπτη δίπλα του.
Επιθυμώ όμως πριν κλείσω το εισοδικόν του παρόντος βιβλίου να μνησθώ του ονόματος του αείμνηστου δασκάλου και καθηγητού μου στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ιωάννου Φουντούλη, το εκ Γέρας καταγομένου, ο οποίος από το 1987 με γνώρισε με το πρόσωπο του παπά- Φώτη. Εις μνημόσυνον αυτού οφείλω πολλές ευχαριστίες. Είμαι πεπεισμένος ότι τώρα ο δάσκαλός μου χαίρεται την παρουσία του αγαπημένου του παπά – Φώτη εν τω ουρανώ.
Ο παπά – Φώτης υπήρξε ένας αληθινός άνθρωπος. Ας έχουμε την ευχή του. Και αν βρήκε την παρρησία στον Κύριό μας ας φροντίσει, και είμαστε σίγουροι ότι θα το πράξει, να μας τραβήξει όλους μας κοντά στο Θρόνο του εν Τριάδι Θεού μας.
Έγραφα εν Αθήναις την 17ην Ιουλίου σ.έ. 2010, εν μέσω καύσωνος πολλού
και επί τη μνήμη της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Μαρίνης της Θαυματουργού.
Από το βιβλίο: Παπά-Φώτης Λαυριώτης. Σημείον αντιλεγόμενον (1913- 2010). Του Π. Θεμιστοκλέους Στ. Χριστοδούλου. Αθήναι, 2011.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
