Πραξ. 20, 16-18, 28-36
«Προσέχετε εαυτοίς και παντί τω ποιμνίω εν ω υμάς το Πνεύμα το
άγιον έθετο επισκόπους, ποιμαίνειν
την εκκλησίαν του Κυρίου και Θεού,
ην περιεποιήσατο δια του ιδίου αίματος»
(Πραξ. 20,28)
Στη σημερινή περικοπή ακούσαμε, ότι ο απόστολος Παύλος κάλεσε στη Μίλητο της Μικράς Ασίας τους πρεσβύτερους της εκκλησίας της Εφέσου και τους μίλησε με πολλή θερμότητα. Όπως θα λέγαμε σήμερα, συνεκάλεσε ιερατικό συνέδριο για τους κληρικούς της μεγάλης αυτής περιφέρειας. Από τότε, που ο απόστολος Παύλος έσπειρε εκεί το λόγο του Χριστού, μέχρι των ημερών μας η ορθόδοξος Εκκλησία ήταν ριζωμένη στην γη αυτή με πολλές επισκοπές και πλήθος μνημεία, που δυστυχώς το 1922 αφανίσθηκαν λόγω της μικρασιατικής συμφοράς. Έτσι η λυχνία της εκκλησίας της Μιλήτου, της Εφέσου, της Σμύρνης και των άλλων αλησμόνητων πατρίδων, κατά τις ανεξιχνίαστες βουλές του Θεού, μετακινήθηκε, όπως λέει η αποκάλυψις (βλ. Απ. 2,5).
Και ποιο ήταν το θέμα της ομιλίας του αποστόλου Παύλου; Είπε στους πρεσβύτερους, ότι δεν πρέπει να λησμονούν, πως είνε ποιμένες. Χειροτονήθηκαν από τα χέρια του και από το άγιο Πνεύμα, για να ποιμαίνουν την εκκλησία του Κυρίου και Θεού. Γι’ αυτή την Εκκλησία αξίζει να εργασθούν, να κοπιάσουν και να θυσιασθούν ακόμη, αφού και ο Κύριος την απέκτησε δίνοντας γι’ αυτήν αυτό το τίμιον αίμα του επάνω στο σταυρό.
**************
Ο ι. Χρυσόστομος ερμηνεύοντας την περικοπή αυτή στο σχετικό υπόμνημα των Πράξεων (ομ. ΜΔ’, 2) λέει· «Πολύ δείκνυσι δι’ ων είπε τίμιον το πράγμα, και ότι ουχ υπέρ της Εκκλησίας ουδέ του αίματος εφείσατο του εαυτού, ημείς δε της των αδερφών σωτηρίας καταφρονούμεν. Και εκείνος μεν, ίνα εχθρούς καταλλάξη, και το αίμα εξέχεε, συ δε ουδέ φίλους γενομένους ισχύεις κατασχείν» (Ε.Π.Ε. 16Α[66], 604-606), δηλαδή· Με όσα είπε δείχνει, ότι πρόκειται για πολύτιμο πράγμα, και ότι, αφού ο Κύριος ούτε το αίμα του δεν λυπήθηκε για την Εκκλησία, εμείς πολύ θα τιμωρηθούμε που περιφρονούμε τη σωτηρία των αδελφών μας. Και εκείνος μεν, για να συμφιλιώση εχθρούς, και το αίμα του ακόμη έχυσε, ενώ εσύ δεν είσαι άξιος να τους διατηρήσης ούτε τώρα που έγιναν φίλοι. Τα λόγια αυτά δείχνουν, τι έργο έχουν αναλάβει οι κληρικοί μας και πόση ευθύνη φέρουν από τη στιγμή που φόρεσαν το τίμιο ράσο.
Σύμφωνα με τα λόγια του αποστόλου Παύλου οι κληρικοί πρέπει να προσέξουν πολύ πρώτα τον εαυτό τους και κατόπιν το ποίμνιο, που τους έχει εμπιστευθή η Εκκλησία. Πρέπει όμως και πολύ να κοπιάσουν. Ως ποιμένες λογικών προβάτων οφείλουν να μιμηθούν τουλάχιστον τους βοσκούς των αλόγων ζώων. Πόσους κόπους και φροντίδες δεν καταβάλλουν εκείνοι! Σεις, που κάθε μέρα πίνετε το γάλα και τρώτε το κρέας των προβάτων, αν παρακολουθήσετε σε τι κόπους υποβάλλεται ένας βοσκός, θα θαυμάσετε. Την ημέρα οδηγεί τα πρόβατά του στα χλοερά λιβάδια και στις δροσερές πηγές· και την νύχτα δεν κοιμάται, αλλά μαζί με τα ποιμενικά σκυλιά φυλάει τη μάνδρα από λύκους και κλέφτες.
Και ο Χριστός, όταν προετοίμαζε τους μαθητάς του για την αποστολή που θ’ αναλάμβαναν, τους υπενθύμισε, τι κάνει ένας καλός βοσκός. Ο καλός βοσκός οδηγεί τα πρόβατά του εκεί που υπάρχει βοσκή, φροντίζει γι’ αυτά, τα γνωρίζει ένα προς ένα· γι’ αυτό κι εκείνα τον αναγνωρίζουν, τον εμπιστεύονται και τον ακολουθούν· «Τα πρόβατα της φωνής αυτού ακούει, και τα ίδια πρόβατα καλεί κατ’ όνομα και εξάγει αυτά. Και όταν τα ίδια πρόβατα αυτώ ακολουθεί, ότι οίδασι την φωνήν αυτού» (Ιωαν. 10, 3-4). Όχι δε μόνο με λόγια και διδασκαλία, αλλά και με έργα δίδαξε τους αποστόλους ο Χριστός προβάλλοντας τον εαυτό του ως υπόδειγμα καλού ποιμένα και λέγοντας· «Εγώ ειμί ο ποιμήν ο καλός». Και «ο ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν (=θυσιάζει τη ζωή του) υπέρ των προβάτων» (Ιωαν. 10,11).
Αυτά άκουσαν και αυτά εφήρμοσαν οι μαθηταί του Κυρίου. Αυτά παρέλαβαν και τήρησαν οι πατέρες και ποιμένες της Εκκλησίας δια μέσου των αιώνων. Αλλά αυτά ισχύουν και για τους σημερινούς κληρικούς μας, που είνε οι διάδοχοι των αποστόλων και οι συνεχισταί των αγίων πατέρων. Μιμηθήτε, λέει ο Χριστός, ω ιερείς του Υψίστου, μιμηθήτε το έργο των καλών ποιμένων.
Υπήρξαν δε πράγματι και υπάρχουν στη μικρά μας πατρίδα κληρικοί, επίσκοποι και πρεσβύτεροι, που μιμήθηκαν τον καλό ποιμένα, το Χριστό. Και εργάσθηκαν, και φρόντισαν, και κόπιασαν, και θυσιάστηκαν για το ποίμνιό τους. Ένας Γάλλος ιστορικός, ο Πουκεβίλ, αναφέρει ότι 6.000 είνε περίπου οι Έλληνες κληρικοί που θυσιάσθηκαν μόνο κατά την τουρκοκρατία υπέρ του ποιμνίων των.
*****************
Αλλ’ αν αφήσουμε τα προηγούμενα και τα παλαιότερα χρόνια και ερευνήσουμε τα νεώτερα, τι θα διαπιστώσουμε; Όσο περνούν οι αιώνες και φθάνουμε στους εσχάτους καιρούς, τα παραδείγματα γνησίων ποιμένων λιγοστεύουν. Ας έλθουμε τέλος και στις μέρες μας, ας παρατηρήσουμε τη σημερινή κατάστασι, κι ας ερωτήσουμε· Υπάρχει σήμερα ποιμαντική μέριμνα;
Εξετάζοντας τα πράγματα βλέπουμε, ότι δυστυχώς η ποιμαντική μέριμνα που υπήρχε παλαιότερα σήμερα δεν υπάρχει. Σπάνιο το φαινόμενο καλού ποιμένος. Ίσως η κρίσις μας θεωρηθή αυστηρά, πρέπει όμως να την εκφράσουμε μετά παρρησίας. Οφείλουμε να το πούμε μετά λύπης· οι σημερινοί ποιμένες λίγο ενδιαφέρονται για το ποίμνιό τους. Περισσότερο ενδιαφέρονται για τα υλικά τους συμφέροντα. Βαπτίσεις, γάμοι, κηδείες, μνημόσυνα δεν τελούνται δωρεάν, σύμφωνα με τη ρητή εντολή του Χριστού «Δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε» (Ματθ. 10,8). Τα λεγόμενα τυχερά- που, αν θέλουμε να τα εξετάσουμε βαθύτερα, είνε ένας είδος συγχρόνου σιμωνίας- δίνουν και παίρνουν· κατ’ επανάληψιν ασχοληθήκαμε μ’ αυτή την πληγή και ελέγξαμε το κακό. Υπάρχουν επίσης ιερείς που, ενώ χειροτονούνται για να εξυπηρετήσουν μικρά παραμεθόρια χωριά της υπαίθρου μας, δεν μένουν εκεί μέχρι τέλους, αλλά ζητούν και καταλαμβάνουν θέσεις σε ενορίες των Αθηνών και άλλων μεγάλων πόλεων.
Συνέπεια αυτής της καταστάσεως είνε, ότι το κενό, που αφήνει η αδιαφορία και η φιλαργυρία πολλών συγχρόνων ποιμένων, έρχονται δυστυχώς να το καλύψουν οι παντός είδους αιρετικοί, και μάλιστα οι χιλιασταί που έχουν την έδρα τους στο Μπρούκλιν της Αμερικής. Αυτοί τυπώνουν φυλλάδια και εκδίδουν βιβλία, και τα διαδίδουν σε μικρές τιμές ή και δωρεάν στον κόσμο. Απαραίτητο καθήκον του κάθε χιλιαστού είνε, κάθε μέρα να επισκεφθή έναν αριθμό σπιτιών ορθοδόξων χριστιανών και να προσπαθήση να τους παρασύρη στην ολέθρια πλάνη του.
Έχει υπολογισθή, ότι σήμερα μόνο το 2% είνε αυτοί που εκκλησιάζονται. Οι άλλοι απουσιάζουν. Ιδιαίτερα τις Κυριακές είναι μεγάλες εορτές γίνεται πάνδημη έξοδος, και οι νέοι ερημώνονται, ενώ τα νοσοκομεία γεμίζουν από τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα. Που είνε το ενδιαφέρον των ποιμένων μας; Βλέπεις τους ναούς σχεδόν κενούς. Δεν υπάρχουν παιδιά ούτε για να κρατήσουν το θυμιατό και να σηκώσουν τις λαμπάδες. Που είναι η μέριμνά τους; Στη Μικρά Ασία και ιδιαιτέρως στον Πόντο ο λειτουργός ιερεύς σημείωνε τις απουσίες των χριστιανών, και την άλλη μέρα επισκεπτόταν τα σπίτια και με κάθε τρόπο τους έπειθε, ότι δεν πρέπει να λείπουν από την εκκλησία, διότι έτσι αμαρτάνουν σοβαρά. Προσπαθούσε με κάθε τρόπο, να μην επαναλάβουν το αμάρτημα. Τους συμβούλευε με καλωσύνη, αλλά και τους προειδοποιούσε ότι, αν σύνεχίσουν αυτή την τακτική, θα εισηγηθή στον επίσκοπο τον αφορισμό τους, δηλαδή τη διαγραφή τους από το μητρώο των πιστών. Διότι είνε προτιμότερο να υπάρχουν λίγοι πιστοί με συνέπεια, παρά ένα πλήθος αδιαφόρων χριστιανών.
Μήπως όμως και οι άρχοντες μας από την πλευρά τους βοηθούν στη φροντίδα αυτή; Όχι μόνο δεν συμπαρίστανται στο ποιμαντικό έργο της Εκκλησίας, αλλά και με τη στάσι τους δίνουν κακό παράδειγμα και ψυχραίνουν την πίστι του λαού. Οι επίσημοι μόνο τις μεγάλες εορτές λ.χ. στην εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου, δίνουν το παρών στους ναούς. Στη Βουλή των Ελλήνων προσευχή δεν γίνεται. Προ ετών η ανάρτησι της εικόνος του Χριστού στην αίθουσά του κοινοβουλίου χλευάσθηκε από την πλειοψηφία των βουλευτών. Η παραμικρά εκδήλωσις υπέρ της ορθοδόξου πίστεως ενοχλεί πολλούς, που ήδη προτείνουν, το σημερινό κράτος μας να διαρρήξη και τυπικώς πλέον τις σχέσεις του με τη μητέρα Εκκλησία. Η ευθύνη βεβαίως και για το κατάντημα αυτό βαρύνει και τον ιερό κλήρο· διότι εάν ο κλήρος με επί κεφαλής την Ιεραρχία, είχε την πρέπουσα ποιμαντική μέριμνα, όπως παλαιότερα, δεν θα φθάναμε εδώ. Οι πολιτικοί μας τώρα νομίζουν, πως με μια τροποποίησι του συντάγματος, που θα θέτη στο περιθώριο τη θρησκεία των πατέρων μας και θ’ αποχρωματίζη τη δημόσια ζωή από κάθε ορθόδοξο και χριστιανικό στοιχείο κατά το πρότυπο της Ευρώπης, θα εξουδετερώσουν την επίδρασι της Εκκλησίας στο λαό. Απατώνται όμως. Η θρησκεία του Χριστού έχει ρίζες βαθειές στην καρδιά του γένους μας. Ούτε η αδιαφορία των ποιμένων, ούτε η εχθρική στάσι των κρατούντων, ούτε και ο διωγμός ακόμη δεν μπορούν να την ξερριζώσουν. Ο διωγμός μάλιστα, αντιθέτως, θ’ αναρριπίση τη φλόγα της πίστεως. Ό, τι δεν κάνουν οι ιερείς και αρχιερείς- που με τη μελετωμένη τροποποίησι θα στερηθούν και μισθούς και επιδόματα-, θα το κάνη ο διωγμός. Ο διωγμός θα ενισχύση την πίστι, θα θερμάνη τις σχέσεις ποιμένων και ποιμνίου, θα κάνη τον ιερό κλήρο να συνδεθή στενώτερα με τον πιστό λαό. Και αν οι κληρικοί μείνουν χωρίς κρατικούς μισθούς, δεν θα στερηθούν τα αναγκαία για την εξάσκησι του έργων των· ο λαός θα φροντίση και πάλι γι’ αυτούς.
**************
Παρ’ όλα όμως αυτά, για να είμεθα δίκαιοι, πρέπει να πούμε, ότι ευτυχώς και σήμερα στην πατρίδα μας υπάρχουν κληρικοί που δεν λησμόνησαν την παραγγελία του αποστόλου Παύλου. Μπορεί αυτοί να είνε λίγοι. Πάντως υπάρχουν, και κοπιάζουν, και αγωνίζονται. Αυτοί, μιμούμενοι τα παραδείγματα πολλών ηρώων της πίστεως και της πατρίδος, παρ’ όλες τις δυσμενείς συνθήκες που παρουσιάζει η αδιαφορία των πολλών και η απιστία των μεγάλων, που ως επί το πλείστον είνε άθεοι και μασόνοι και βλάσφημοι, εξακολουθούν να ποιμαίνουν «το μικρόν ποίμνιον» του Χριστού, τον ταπεινό λαό του Θεού. Μακάριοι και ευλογημένοι αυτοί, ευτυχισμένο και αξιοζήλευτο και το ποίμνιο που έχει τέτοιους ποιμένας. Γι’ αυτό το ποίμνιο, το οποίο συντηρεί στην εν Χριστώ ζωή η διδασκαλία εκλεκτών εργατών του ευαγγελίου, ισχύει ο λόγος· «Μη φοβού το μικρόν ποίμνιον· ότι ευδόκησεν ο πατήρ υμών δούναι υμίν την βασιλείαν», δηλαδή· Μη φοβάσαι, μικρό κοπάδι· διότι ο πατέρας σας ευαρεστήθηκε να σας χαρίση τη βασιλεία του (Λουκ. 12,32).
Αγαπητοί μου!
Όπως λέει ο ι. Χρυσόστομος, ένας πιστός χριστιανός μπορεί με το λόγο και προ παντός με το παράδειγμα του ν’ ανορθώση «ολόκληρον δήμον», ολόκληρο λαό. Πόσο περισσότερο ισχύει αυτό, όταν αυτός δεν είνε ένας απλός πιστός, αλλ’ είνε ένας κληρικός που ποιμαίνει τα λογικά πρόβατα της Εκκλησίας! Δώστε μου κληρικούς σαν τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, δώστε μου κληρικούς που να έχουν μια σπίθα από το ουράνιο πυρ που έκαιγε στην καρδιά του Κοσμά και των ομοίων του, και τότε η Ελλάς θ’ αλλάξη μορφή. Θ’ απαλλαγή από μύρια κακά, που ασχημίζουν το πρόσωπό της, κι ο ποιητής θα μπορή γι’ αυτήν να λέη· «Κλείσε μέσα στην καρδιά σου την Ελλάδα, και θα αισθανθής κάθε είδους μεγαλείο».
Από το βιβλίο: Μακαριστού Μητροπ. Πρ. Φλωρίνης, Αυγουστίνου Καντιώτου: ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ: (Σύντομα κηρύγματα επί των Αποστολικών Περικοπών). Γ’ έκδοσις. 2000.
Παράβαλε και:
Κυριακή των Πατέρων της Α. Οικουμενικής Συνόδου: Το Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θ. Λ., «πού έχομεν τα μάτια μας», λόγος του αειμνήστου Μητροπ. Νικαίας Γεωργίου Παυλίδου.
Κυριακή των Πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου: Η αιώνια ζωή – Μακαριστού Μητροπ. Πρ. Φλωρίνης, Αυγουστίνου Καντιώτου.
