Αυτές τις μέρες σκέπτομαι, περισσότερο από ποτέ, τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Σκέπτομαι όχι μόνο το χαρισματικό του πνεύμα, αλλά και τον απαράμιλλο ηρωισμό του, έναν ηρωισμό, που κανείς δεν φανταζόταν ότι θα χρειαζόταν να επιδείξει μέσα ένα χριστιανικό κράτος, και μάλιστα μέχρι θανάτου. Ο ήρωας αυτός ιεράρχης, διώχθηκε από τον κλήρο επειδή τόλμησε να απαιτήσει από τους κληρικούς, το αυτονόητο για το λειτούργημά τους: τον αδιάβλητο βίο. Διώχθηκε επίσης και από την κοσμική εξουσία, επειδή τόλμησε να την ελέγξει για αυθαιρεσία, αισχροκέρδεια, ανηθικότητα, και κατάχρηση εξουσίας.Τον σκέπτομαι στις βασανιστικές πορείες του, μια προς την Κουκουσό της Καππαδοκίας, και μια προς τα Κόμανα, με μια συνοδεία από στρατιώτες Χριστιανούς, ενός κράτους χριστιανικού, που θα ‘πρεπε, το λιγότερο, να πέφτουν στα γόνατα και να τον προσκυνούν με σεβασμό και αγάπη. Αντ’ αυτού, του συμπεριφέρθηκαν με αναλγησία και σκληρότητα δημίων. Φαντάζομαι, επειδή ήθελαν να είναι συνεπείς στις απαιτήσεις «του καθήκοντος», και της κρατικής εξουσίας!
Να λοιπόν, που το λεγόμενο «χριστιανικό κράτος», δεν είναι πάντα χριστιανικό κατ’ ουσίαν, ούτε αξιόπιστο για τα προστάγματά του στον χώρο της πίστης. Τρανταχτό παράδειγμα, ο αιώνας της Εικονομαχίας, όπου οι «ανυπόταχτοι» ήταν εκείνοι που έσωσαν την Ορθοδοξία, όπως μας παραδόθηκε μέχρι σήμερα… Να λοιπόν που τίποτε δεν είναι δεδομένο, να που τα προφανή δεν είναι πάντοτε αληθή, τα δεδομένα όχι πάντα ασφαλή, και τα φαινόμενα ως θεϊκά, όχι πάντα έτσι. Και να, που ξαναβρισκόμαστε μπροστά σε μια ευθύνη που είχαμε ξεχάσει: να πάρουμε θέση μέσα μας. Να πάρουμε εμείς την ευθύνη της πίστης μας, του δόγματός μας, γιατί τελικά, εμείς θα κριθούμε, όχι οι υποβολείς μας. Υπήρχε λαός που ακολουθούσε τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, και λαός που τον καταδίκαζε, συμφωνώντας με τους διώκτες του. Πολλούς αιώνες αργότερα, ακουγόταν μια παρόμοια κατηγορία από το καθεστώς των Μπολσεβίκων: «εχθρός του λαού». Κι όλοι αυτοί οι «εχθροί του λαού», που τότε σύρθηκαν σαν πρόβατα προς σφαγή, σήμερα είναι άγιοι της Εκκλησίας. Και η ίδια η αγιωσύνη τους είναι αυτή που ελέγχει στο διηνεκές, τους τότε ισχυρούς διώκτες τους.
Δεν είχε πάντα ο λαός την δυνατότητα να πάρει πρωτοβουλίες. Μπορούσε όμως πάντα να έχει κρίση, και να περιμένει τις περιστάσεις. Τις μεγάλες αλλαγές τις κάνει ο ίδιος ο Θεός. Εκείνος φέρνει τις περιστάσεις, Εκείνος αναδεικνύει και τα κατάλληλα πρόσωπα που πρωτοστατούν στις ανατροπές αυτές, όπως έγινε και με τον Μέγα Κωνσταντίνο. Στην Κυριακή Προσευχή υποτάσσουμε το θέλημά μας στο θέλημα του Θεού. Του δίνουμε την πρωτοβουλία. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, όχι μόνο αναγνώρισε το θέλημα του Θεού στην δοκιμασία του, αλλά και Τον δόξαζε γι’ αυτό, αναγνωρίζοντας την βαθειά θεολογική αλήθεια, ότι «τοις αγαπώσι τον Θεόν, πάντα συνεργεί εις αγαθόν». Τα πάντα. Του ζητώ την άδεια να δανειστώ τα λόγια του, και να προσευχηθώ μαζί του, σε περιστάσεις, πολύ λιγότερο αντίξοες, μ’ εκείνο το υπέροχο: «Δόξα τω Θεώ, πάντων ένεκεν»…
Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν, και για κάθε περίσταση, που τώρα μου φαίνεται αντίξοη. Ποιος ξέρει τι χειρουργείο μού κάνει τώρα ο Θεός, ποιος ξέρει τι τομή κάνει στην Εκκλησία, ποιος ξέρει πόση υγεία, πόση πίστη, και πόση Ορθοδοξία, μπορεί να γεννήσει ο Θεός, μέσα από περιστάσεις, απροσδόκητα πολεμικές;
Κρατώ στα χέρια μου κάποια λόγια του συγχρόνου Αγίου Παϊσίου, και τα διαβάζω ξανά και ξανά: -…αν ήμουν εγώ στη θέση σου, θα έβλεπα τις ολοφάνερες μεγάλες δωρεές του Θεού, και «από φυλακής πρωίας μέχρι νυκτός», θα έλεγα το «Δόξα Σοι, ο Θεός»…Όταν το λέει αυτό ο άνθρωπος, τον βοηθάει ο Θεός, γιατί η ευγνωμοσύνη με το ταπεινό φρόνημα, και με τον φιλότιμο αγώνα, τραβάει συνέχεια ουράνιες δυνάμεις, και ευλογίες θεϊκές…Όταν διαλύεσθε από την λύπη, χρειάζεται να δώσετε κουράγιο στον εαυτό σας, και να πήτε «Δόξα Σοι, ο Θεός, χίλιες φορές, Δόξα Σοι!». Αν και φαίνεται ψεύτικο αυτό το κουράγιο, κρύβει μια μεγάλη δύναμη, την ελπίδα στον Θεό. Ηελπίδα στον Θεό, είναι ο μοχλός που αναποδογυρίζει την απελπισία… Όλα να τα δέχεσαι σαν μεγάλα δώρα του Θεού… Η δοξολογία, αγιάζει τα πάντα. Με την δοξολογία διαλύεται ο άνθρωπος από ευγνωμοσύνη, παλαβώνει, με την καλή έννοια, πανηγυρίζει τα πάντα. Και όταν ο άνθρωπος ευχαριστή τον Θεό, ακόμη και για τα λίγα, έρχεται μετά, τόσο πλούσια η ευλογία του Θεού, που δεν μπορεί να την αντέξη ο Διάβολος, και δεν μπορεί να σταθή, και φεύγει.
Δοξολογία λοιπόν. Γιατί τώρα είναι που έχει αξία η δοξολογία. Στα δύσκολα. Τα εύκολα έρχονται μετά. Πάντα μετά τα δύσκολα, αφού τα περάσει ο άνθρωπος, σαν παλληκάρι. Και λέω ξανά στον εαυτό μου: -Δεν έχει δύσκολα ο Θεός, δεν εμποδίζεται από τίποτε, μόνον ό άνθρωπος εμποδίζεται. Ο Θεός έχει χρήσιμα και βλαβερά. Έχει σωτήρια και καταστροφικά. Κι ό,τι επιτρέπει Εκείνος, για μένα είναι σωτήριο. Αρκεί να μην χάσω την κρίση μου, την προσευχή μου, την διαύγεια και την ετοιμότητα για όταν θα έχω επιλογή. Μέχρι τότε δεν έχω να φοβηθώ τίποτε.
Θυμάμαι τα λόγια του Χριστού προς την Σαμαρείτιδα, και δεν θυμάμαι να τα έχω νοιώσει ποτέ πιο παρηγορητικά κι ελπιδοφόρα: «…αλλ’ έρχεται ώρα, και νύν εστιν, ότε οι αληθινοί προσκυνηταί προσκυνήσουσι τω πατρί εν πνεύματι και αληθεία. Και γαρ ο πατήρ τοιούτους ζητεί τους προσκυνούντας αυτόν. Πνεύμα ο Θεός, και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν». Και πάλι θυμάμαι τα λόγια Του προς τον Νικόδημο τον νυκτερινό μαθητή, και παίρνω δύναμη για το φετεινό Πάσχα: «…το πνεύμα όπου θέλει πνεί, και την φωνήν αυτού ακούεις, αλλ’ ουκ οίδας πόθεν έρχεται, και πού υπάγει. Ούτως εστί πάς ο γεγενημένος εκ του Πνεύματος…».
Όπου θέλει πνεί. Και μέσα από ανοιχτές πόρτες κι από κλειστές. Όπως γίνεται και η Ανάσταση. Κυρίως μέσα από κλειστές…
Στέλλα Ν. Αναγνώστου-Δάλλα.
