Οικογενειακές επιδράσεις.
Ο Κωνστάντιος ο Χλωρός, ένας νεαρός αξιωματικός του Ρωμαϊκού στρατού , που καταγόταν από ευγενική οικογένεια και ήταν ανηψιός – από την πλευρά της μάνας του – του αυτοκράτορα Κλαύδιου, ευρισκόμενος στην Ανατολή, και περνώντας από το Δρέπανο της Βιθυνίας, γνώρισε τη συνετή και πανέμορφη Ελένη, κόρη φτωχού ξενοδόχου, και την νυμφεύτηκε. Ο Νικηφόρος Κάλλιστος, αλλά και άλλοι ιστορικοί συγγραφείς, διαψεύδουν τα γραφόμενα από το Ζώσιμο και άλλους παγανιστές συγγραφείς ότι η σχέση του Κων/νου με την Ελένη ήταν περιστασιακή.1
Στις 27 Φεβρουαρίου 274 μ. Χ. στη Ναϊσσό της Μοισίας, σημερινής Σερβίας, γεννήθηκε ο Κωνσταντίνος. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε με ασφάλεια στην αγκαλιά δύο στοργικών γονέων.
Ο Κωνστάντιος ήταν «άριστο άτομο της ακραίας γενναιοδωρίας», γράφει ο παγανιστής ιστορικός Ευτρόπιος και προσθέτει ότι τα έπιπλα και τα σκεύη του σπιτιού του ήταν τόσο περιορισμένα, που, αν επρόκειτο να φιλοξενήσει ένα μεγαλύτερο αριθμό φίλων από το συνηθισμένο, δανειζόταν από διάφορα σπίτια.2
Ο Ιωάννης ο Αντιοχεύς γράφει: «Μέτριός της ην και λιτός ες τε τα άλλα και ες την καθ’ ημέραν του βίου δίαιταν, ως μήτε κοίλον άργυρον (σ.σ. αργυρά σκεύη) ες πλήθος κεκτήσθαι, μηδέ έτερόν τι προς τρυφήν βλέπον».3
Ο Κεδρηνός γράφοντας για τη μεγάλη ταπεινοφροσύνη της Αγίας Ελένης προσθέτει ότι «ούτω εξεπαίδευσεν και τον υιόν της άτυφον έχειν φρόνημα, αρετής και πολιτείας ακριβούς επιμελείσθαι, δουλεύειν δε τω κυρίω μετά φόβου και τρόμου˙ ος φυλάττων ακριβώς τας αυτής εντολάς εκαρποφόρει εκατονταπλασίως».4
Ο ίδιος βυζαντινός ιστορικός γράφει και για τον πατέρα του Κωνσταντίνου: «Ο δε Κωνστάντιος λίαν αγαθός ων και ευσεβής και τον υιόν Κωνσταντίνον ομοίως επαίδευσε, και τω καθ’ ημών διωγμώ ουδαμώς εκοινώνησεν, αλλά και τους υπ’ αυτόν χριστιανίζειν αδεώς και ακωλύτως επέτρεπε.»5
Το 289 μ. Χ. μεγάλα γεγονότα έβαλαν τέρμα στην ευτυχισμένη ζωή της οικογένειας. Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός, εφαρμόζοντας το σύστημα της τετραρχίας για την καλύτερη διοίκηση της αυτοκρατορίας (δύο Αύγουστοι, δύο καίσαρες – βοηθοί), διόρισε τον στρατηγό Κωνστάντιο καίσαρα βοηθό το Αύγουστου Μαξιμιανού Ερκούλιου στη Δύση. Ο Διοκλητιανός υποχρέωσε τον Κωνστάντιο να χωρίσει την Ελένη, επειδή ο ρωμαϊκός νόμος απαγόρευε σε ανώτατους αξιωματούχους το γάμο με γυναίκες ταπεινής καταγωγής, και να νυμφευτεί τη συγγενή του συναυτοκράτορά του Μαξιμιανού (ίσως και κόρη του), τη Θεοδώρα. Αδιαμαρτύρητα και με αξιοπρέπεια η Ελένη δέχτηκε το βαρύ πλήγμα. Πήρε τον δεκαπεντάχρονο Κων/νο και αναχώρησε για την ιδιαίτερη πατρίδα της.
Ο χριστιανός νομικός και ιστορικός Λακτάντιος γράφει ότι ο αύγουστος Διοκλητιανός έστελνε διαταγές στον καίσαρα Κωνστάντιο να γκρεμίζει τους χριστιανικούς ναούς και να σκοτώνει όσους χριστιανούς δε θυσίαζαν στα είδωλα, άλλ’ ο Κωνστάντιος, για να μη φανεί ότι διαφωνεί με τις διαταγές του ανωτέρου του, επέτρεπε να γκρεμιστεί μέρος των τοίχων των ναών, τους οποίους επανοικοδομούσε λίγο αργότερα, «αλλά διατήρησε σώο το ναό του Θεού, που είναι το ανθρώπινο σώμα».6
Ο Ευσέβιος γράφει ότι ο Κωνστάντιος «παρέσχε τον εαυτό του ευεργετικότατο μη συμμετέχοντας στον πόλεμο εναντίο μας (των Χριστιανών), αλλά και τους θεοσεβείς υπηκόους του φύλαξε αβλαβείς και ανεπηρέαστους και μήτε γκρέμισε εκκλησίες μας μήτε κανένα άλλο κακό έκανε εναντίον μας, έφυγε από τη ζωή ευτυχισμένος και τρισμακάριος…».7
Σε άλλο βιβλίο του ο Ευσέβιος προσθέτει ότι ο Κωνστάντιος ήταν χριστιανός, αλλά προσποιούνταν τον ειδωλολάτρη και ότι στο ανακτορικό προσωπικό είχε μονάχα χριστιανούς.8 Ο ίδιος ιστορικός, αναφέροντας ως διαλογισμούς του Κωνσταντίνο τα κίνητρα που τον ώθησαν προς τη χριστιανική θρησκεία, αναφέρει μεταξύ των άλλων και το γεγονός ότι «μόνον ο πατέρας του, ο οποίος ακολούθησε την αντίθετη πορεία από εκείνους (τους αυτοκράτορες διώκτες των χριστιανών), αποδίδοντας σ’ εκείνους κάθε πλάνη και τιμώντας τον υπεράνω όλων Θεό, βρήκε Αυτόν σωτήρα και φύλακα της βασιλείας και χορηγό παντός αγαθού».9
Απ’ όσα οι ιστορικοί γράφουν για τη στάση του Κωνστάντιου έναντι των χριστιανών συμπεραίνουμε ότι χριστιανικές επιδράσεις δε είχε μόνο από τη μητέρα του ο νεαρός Κων/νος, αλλά και από τον πατέρα του για όσα χρόνια τουλάχιστον βρίσκονταν και οι δυο τους κάτω από την ίδια οικογενειακή στέγη.
Υποσημειώσεις.
1. Νικηφ. Κάλλιστ. Εκκλησ’. ιστορία, βιβλ. 7, 18, σελ. 147, 168.
2. Ευτρ. Breniarium, βιβλ. 10, κεφ. 1
3. Ιωάννου Αντιοχ. 168 Exc De virt. Index of /P. G. m / P. G. Migne/john of Antioch P. G. 121 – 122.
4. Κεδρηνός, σύνοψις ιστορικών 1, 498, index of P. G. m/ P. G. Migne/ Georgius Cedrenus P.G. 121 – 122.
5. Κεδρηνός, σύνοψις ιστορικών 1, 472, index of P. G. m/ P. G. Migne/ Georgius Cedrenus P.G. 121 – 122.
6. Λακτ. Περί θανάτων των διωκτών, κεφ. 15.
7. Ευσ’. Εκκλ. ιστορ. Η’ 13, 12-13.
8. Ευσ’. Β. Κ. βιβλ. 1, κεφ. 16.
9. Ευσ’. Β. Κ. βιβλ. 1, κεφ. 27.
Συνεχίζεται. …
Από το βιβλίο: Μέγας Κωνσταντίνος : Κατηγορίες και αλήθεια, του Κωνσταντίνου Καραστάθη. Αθήναι, Απρίλιος του 2012 Εκδόσεις «ΑΘΩΣ».
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
