Ήταν η φιλική εταιρεία γέννημα των ιδεών της Γαλλικής επαναστάσεως και δημιούργημα Παμβαλκανικής συνεργασίας; – Ιωάννου Ν. Παπαιωάννου.

Αδύνατο να δεχτείς τη Φιλική εταιρεία ως γέννημα των ιδεών της Γαλλικής επαναστάσεως. Ο ενθουσιασμός για ιδέες – συνθήματα της Γαλλικής επαναστάσεως ήταν μεγάλος τα χρόνια 1790 – 1800, μα η Φιλική εταιρεία δημιουργήθηκε και έδρασε σε εποχή 1814 – 1821 που η Γαλλική επανάσταση είχε καταλήξει σε αυτοκρατορία και σε πλήρη ήττα μετά από τους κατακλυσμικούς Ναπολεοντείους πολέμους προς κάθε κατεύθυνση, εποχή απογοητευτικών διαθέσεων των Ελλήνων απέναντι στους Γάλλους. Την εποχήν εκείνη μάλιστα με την οριστικήν ήττα του Ναπολέοντα 1815 δεν είχε να ελπίζει τίποτα η φιλικη εταιρεία από τη Γαλλία και τη Γαλλική επανάσταση.
Ίσως και να διάβασες ότι η ορθόδοξη εκκλησία με τα πατριαρχεία Κων/πόλεως και Ιεροσολύμων εχαρακτήρισαν τις ιδέες της Γαλλικής επαναστάσεως «φθοροποιόν λύμην» = καταστρεπτική ακαθαρσία, ενώ η φιλική εταιρεία απέβλεπε και κατέφευγε στην ορθόδοξη εκκλησία. Με τη Γαλλική επανάσταση διαδόθηκαν και ιδέες αθεϊστικές – αντικληρικές˙ οι ιδέες της φιλικής εταιρείας είναι πάντοτε φιλόθεες και φιλόχριστες, ενώ κατήχηση – διδασκαλία και όρκοι διαποτίζονται κυριολεκτικά από χριστιανική πίστη.
Τις πολιτικές και ατομικές ελευθερίες να διεκδικήσει, για λογαριασμό της τρίτης τάξεως, από τους Γάλλους απολυταρχικούς ηγεμόνες στόχευε η Γαλλική επανάσταση και στρεφόταν κατά των Γάλλων ευγενών – πλουσίων και κατά των αρχόντων – βασιλιά. Τη φιλική εταιρεία όμως την ξεχωρίζεις, καθώς αποβλέπει σε εθνική κίνηση, σε εθνικό-απελευθερωτικό σκοπό από τούρκους κατακτητές και απευθύνεται εξίσου σε αρχόμενους και προεστούς, σε πλούσιους, εμπόρους και φτωχούς αγρότες. Η φιλική εταιρεία αγκάλιαζε όλους τους Έλληνες.
Τον Αδαμάντιο Κοραή αναμφισβήτητα θεωρείς επηρεασμένο από την ιδεολογία της Γαλλικής επαναστάσεως. Όμως δεν είναι φιλικός, ούτε και συμφωνούσε με το σκοπόν της φιλικής Εταιρείας για άμεσον ξεσηκωμόν τότε, τον οποίο ήθελε μετά από πενήντα χρόνια.
Ακόμα θα γνωρίζεις πολύ καλά ότι η φιλική εταιρεία έδρασε πολύ μακριά από τη Γαλλία, στη Ρωσία και στη Βαλκανική, που αποτελούσε οθωμανική αυτοκρατορία τότε. Πάντως ούτε η Ρωσία εβοήθησε τη φιλική εταιρεία, παρά τις φήμες και υποψίες που καλλιεργούσε και η ίδια η φιλική εταιρεία για «Μεγάλη κραταιά Δύναμη που θα κινηθεί υπερασπιζομένη τα δίκαια των Ελλήνων». Παραδέχεσαι όμως ότι δεν κατεδίωξε, άλλ’ ανέχθηκε τη φιλική εταιρεία και πιθανόν άτομα να εβοήθησαν, όπως λ.χ. η κίνηση των Δεκεμβριστών. Για να διαπιστώσεις αργότερα ότι κατεξοχήν η Ρωσία έβλαψε τους στόχους της φιλικής εταιρείας όταν αποκήρυξε το κίνημα του Αλεξάνδρου Υψηλάντη και έδωσε την άδεια στην τουρκική πύλη να εισβάλει τουρκικός στρατός στις περιοχές της Μολδοβλαχίας, για να πολεμήσει τον Αλέξ. Υψηλάντη.
Ούτε θα εύρισκες μαρτυρίες και αποδείξεις για να παραδεχτείς παμβαλκανικό χαρακτήρα στη φιλική εταιρεία. Οι βαλκανικοί εθνικισμοί ως επί το πολύ βρίσκονται σε λήθαργο˙ αλλά και όταν αναδεύονται οι βαλκανικοί εθνικισμοί είναι μεταξύ τους και με τον Ελληνικόν αντιμαχόμενοι. Και για το έθιμο της αδελφοποιΐας που μεταχειρίστηκε σαν συνδετικό μέσο των μελών της και η φιλική εταιρεία και το οποίο μερικοί θεωρούν Αρβανίτικο λ.χ. Περ. Ροδάκη, Κλέφτες και αρματολοί, σελ. 234 θα είχες να παρατηρήσεις πως είναι αρχαιοελληνικό και το αναφέρει και ο Ηρόδοτος: «όρκια δε ποιέεται ταύτα τα έθνεα τα περ Έλληνες, και προς τούτοισι, επεάν τους βραχίονας επιτάμωνται ες την ομοχροίην, το αίμα αναλείχουσι αλλήλων». Δηλαδή, η τελετή του όρκου σ’ αυτούς τους λαούς (Μήδους και Λυδούς) είναι ακριβώς η ίδια όπως και στους Έλληνες και επί πλέον οι ορκιζόμενοι κάνουν ελαφρές εντομές στους βραχίονες και γλείφουν ο ένας του άλλου το αίμα. Ηρόδοτου, ιστοριών Α’, παρ. 74.
Ίσως διάβασες σε βιβλίο του Γ. Κορδάτου: «Φαίνεται πως στο Βουκουρέστι ιδρύθηκε η πρώτη μυστική εταιρεία για την οργάνωση εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των λαών της Βαλκανικής, γύρω στα 1780 και ονομάστηκε «Εταιρεία των Φίλων». Ένας από τους ιδρυτές της είναι και ο Ρήγας, καθώς και ο Μαυρογένης και ο Τουρναβίτης.. Γι’ αυτό και το 1814 η «εταιρεία των φιλικών» ονομάστηκε» (Γ. Κορδάτου, Ρήγας Φεραίος και η Βαλκανική ομοσπονδία, σελ. 57). Αν και υπεραπλουστεύεται η μετάβαση από το 1780 στα 1814, αν και μαρτυρίες, αποδείξεις δεν σου παρέχονται και πάλι θα παρατηρούσες πως στη «Φιλική Εταιρεία» Έλληνες αναφέρονται μέλη της και όχι από άλλες εθνότητες. Και για εκείνους που μυήθηκαν χωρίς να είναι Έλληνες, όπως ο Σάββας κι ο Βλαδιμηρέσκου, θα υπογράμμιζες ότι αδράνησαν, αδιαφόρησαν και αντέδρασαν αρνητικά μέχρι προδοσίας. Και τέλος θα πρόσθετες ότι και οι ντόπιοι πληθυμσοί των άλλων βαλκανικών εθνοτήτων δε συμπαραστάθηκαν αποτελεσματικά ούτε στο έργο της φιλικής εταιρείας, ούτε στην επανάσταση του Αλεξάνδρου Υψηλάντη.

Από το βιβλίο: Ιστορικές γραμμές, του Φιλολόγου – Ιστορικού, Εκπαιδευτικού Μ.Ε., Ιωάννου Ν. Παπαϊωάννου.
Τόμος Α’. Λάρισα 1979

Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.

Κατηγορίες: Ιστορικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.