Τα εξ ανατολών νέφη κατά του Μικρασιατικού Ελληνισμού – Σαράντου Ι. Καργάκου..

Θα ήταν αδικία, αν υποστηρίζαμε πως για ό,τι έγινε στην Μικρά Ασία και προκάλεσε την ελληνική αποτυχία ήταν αποκλειστική ευθύνη των ξένων. Στις κρίσιμες στιγμές, την ώρα που τα νέφη πύκνωσαν απειλητικά στην Ανατολή πάνω από τον ελληνικό στρατό, στις 5 Αυγούστου 1922 (ν.η.), ο Βρεττανός πρωθυπουργός Λόυντ Τζώρτζ, μιλώντας στη Βουλή των Κοινοτήτων, δήλωσε: «Η ευθύνη για την ήττα της Τουρκίας είναι δική μας». Δηλαδή πως ήταν ευθύνη των Συμμάχων να νικήσουν τη δύναμη των Τούρκων ατάκτων. Και προσέθεσε πως μια συμφωνία ειρήνης με τον Κεμάλ θα ήταν μια ανήθικη συμφωνία που θα άφηνε απροστάτευτες εκατοντάδες χιλιάδες υπάρξεις «στο έλεος εκείνων που διέπραξαν τους εκτοπισμούς και τις ατιμώσεις του Πόντου». Ακόμη έπλεξε το εγκώμιο του ελληνικού στρατού λέγοντας: «Δεν γνωρίζω άλλον στρατό που θα μπορούσε να προχωρήσει τόσο πολύ, όσο προχώρησαν οι Έλληνες.

Ήταν τόλμημα υπεράνω παντός υπολογισμού στρατιωτική επιχείρηση (Σημ. Σ.Ι.Κ.: εννοεί την εκστρατεία εναντίον της Άγκυρας). Με αυτή επέβαλαν τη στρατιωτική τους υπεροχή σε κάθε μάχη ¨εκ του συστάδην¨». Αλλά προσέκρουσαν, προσέθεσε ο Λόυντ Τζώρτζ στη διαμόρφωση του εδάφους. Και ο Βρεττανός πρωθυπουργός τελείωσε με τη δήλωση:

«Δεν μπορούμε ν’ ανεχθούμε να συνεχίζεται επ’ άπειρον η κατάσταση, διότι οι κεμαλικοί ελπίζουν ότι θα εξαντλήσουν τη μικρή αυτή χώρα, της οποίας οι άνδρες βρίσκονται υπό τα όπλα δέκα και δώδεκα χρόνια».

Δήλωση συγκινητική αλλά χωρίς αντίκρισμα. Πάντως ήταν ατυχία για την Ελλάδα το γεγονός ότι ο Λόυντ Τζώρτζ στις 19 Οκτωβρίου 1922 παραιτήθηκε. Ήταν ο μόνος που θα μπορούσε να βάλει φραγμό στις απαιτήσεις του Κεμάλ, μετά την ελληνική ήττα, για την οποία ο ίδιος προετοιμαζόταν πυρετωδώς, ενώ η ελληνική στρατιά αντιμετώπιζε την κατάσταση παθητικά.

Ο Λόυντ Τζώρτζ στην παραπάνω αγόρευσή του δεν είχε κανένα δισταγμό να ομολογήσει ότι η Βρεττανία δεν κρατεί θέση ουδετερότητας στον πόλεμο Ελλάδος και Τουρκίας˙ απεναντίας, δήλωσε, είμαστε με την πρωτεύουσα του ενός εκ των αντιμαχομένων χωρών, υπονοώντας την Αθήνα: «Δεν πρέπει να παραβλέψωμεν το σπουδαίον τούτο γεγονός. Εάν ημείς δεν ευρισκόμεθα εκεί (στη Θράκη), δεν υπάρχει απολύτως αμφιβολία, ότι η Ελλάς θα ηδύνατο να καταλάβη την πρωτεύουσαν (Σημ. Σ.Ι.Κ.: εννοεί την ΚΠολη) εντός ολιγίστων ημερών. Το γεγονός τούτο θα ήτο αποφασιστικόν».20

Θα ημπορούσε κάποιος, μιλώντας ωμά, να χαρακτηρίσει όσα είπε ο Λόυντ Τζώρτζ, λόγια απολογητικά για τη στάση της Αγγλίας, η οποία ενέπλεξε την Ελλάδα σ’ έναν πόλεμο χωρίς ορίζοντα νίκης. Κι ακόμη ως λόγια αποενοχοποιητικά για τον εαυτό του, ενόψει της επερχόμενης καταστροφής. Πάντως, οι λόγοι αυτοί δεν παύουν να είναι τιμητικοί για τον ποικιλοτρόπως προδομένο ελληνικό στρατό.

Οι ενδείξεις για τις προετοιμασίες του Κεμάλ έρχονταν από παντού. Στις 12 Απριλίου 1922 ο Έλληνας πρόξενος στη Λάρνακα τηλεγραφούσε στο υπουργείο Εξωτερικών ότι το ιταλικό ατμόπλοιο “Trento” μετέφερε στη Μερσίνα φορτία τηλεβόλων ποικίλου διαμετρήματος, υπηρεσίες ειδοποιούσαν για την αγορά όπλων από τα τσέχικα εργοστάσια. Όσο πλησίαζε το θέρος τα τηλεγραφήματα πληθύνονταν: ο Έλληνας πρόξενος στη Μασσαλία στις 5 Μαΐου ανέφερε ότι προ διημέρου ανεχώρησε για τη Βηρυτό το γαλλικό ατμόπλοιο «Αρκτούρος» με αεροπλάνα και πολεμοφόδια, που φυσικά προορίζονταν για τον Κεμάλ. Στις 2 Ιουνίου ο Ραγκαβής, πρεσβευτής της Ελλάδος στο Λονδίνο, ειδοποιούσε ότι, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, το γερμανικό ατμόπλοιο «Έλβα» κατευθύνεται προς την Μερσίνα με 30 αεροπλάνα και πολεμικό υλικό. Στις 15 Ιουνίου ο ίδιος πρεσβευτής ενημέρωνε το υπουργείο του πως από τη Μασσαλία είχε αποπλεύσει το γαλλικό ατμόπλοιο «Venus» (= Αφροδίτη) για την Μερσίνα με 350 τόννους πολεμικού υλικού.

Τέλος, οι προξενικές αρχές της Ελλάδος στη Βηρυτό, ενημέρωσαν την κυβέρνηση στις 7 Ιουλίου ότι τρία γαλλικά πλοία μετέφεραν στην Τουρκία 300 αυτοκίνητα για τις ανάγκες του κεμαλικού στρατού. Και το πιο σοβαρό: ο πρεσβευτής στο Παρίσι Μεταξάς ενημέρωνε την κυβέρνηση στις 27 Ιουνίου πως τουρκική αντιπροσωπεία βρισκόταν ήδη στη Ρώμη για να αγοράσει 27 τηλεβόλα «Σκόντα» από αυτά που είχε παραγγείλει η ελληνική κυβέρνηση, αλλά δεν αγόρασε κανένα!

Κι όμως, οι πληροφορίες για την κατάσταση του τουρκικού στρατού που είχαν συγκεντρώσει τα ειδικά επί τούτου γραφεία (Γραφεία Πληροφοριών), ήταν αρνητικές για την κατάσταση του τουρκικού στρατού. Πώς τάχα έδινε εικόνα συρφετού. Ο Κεμάλ είχε πετύχει και στον τομέα της παραπληροφορήσεως και της παραπλανήσεως:

«Εξ αντιθέτου αι περί Τουρκικού Στρατού πληροφορίαι, συμφωνούσαι άλλως τε και προς πληροφορίας, ας (= τις οποίες) είχον ξέναι αξιοδάκρυτον, ως μη δυνάμενον ουδέν σκεπτόμενον καν να κινηθή!». Υπήρξαν αξιωματικοί βεβαιώσαντες τον Αρχιστράτηγον, ότι αν θα απεφασίζετο υποχώρησις, θα εδίδετο η απάντησις: ¨Πηγαίνετε στο καλό, ημείς δεν σας παρακολουθούμεν!¨. Υπό το κράτος τοιούτων εντυπώσεων και εκ της υπεροχής του Στρατού ημών ως προς το υλικόν και το πυροβολικόν¨, εσχημάτισεν ο Αντιστράτηγος Χατζηανέστης την πεποίθησιν ότι: ¨αν ο Τουρκικός Στρατός επεχείρει να επιτεθή θα ηττάτ層.21

Οι πληροφορίες αυτές, όσες δεν ήσαν παραπλανητικές, ήταν εσφαλμένες. Ο Κεμάλ ετοιμαζόταν δραστηρίως για την τελική αναμέτρηση. Ήδη είχε αποκτήσει 30 νεωτάτου τύπου καταδιωκτικά αεροπλάνα που του έδιναν απόλυτη υπεροχή στον αέρα.

Πέρα από αυτό, ο Κεμάλ, χάρη στη δράση των τσετών, υποχρέωνε τον ελληνικό πληθυσμό να συρρέει, πριν ακόμη δημιουργήσει το ρήγμα, προς τη Σμύρνη. Αυτό, κατά την παροιμία, του έδινε την ευκαιρία να έχει όλα τα κοτόπουλα σ’ ένα κοτέτσι. Από την άλλη δεν είχε σε τίποτε ενδοιασμούς. Η στρατηγική του, μακιαβελλικώς εξεταζομένη, ήταν από την πρώτη στιγμή σαφής και σοφή: πρέπει να πετάξουμε τα σάπια μήλα από το βαρέλι (Έλληνες και Αρμενίους), να εξαλείψουμε με κάθε τρόπο τη διάθεση του ελληνικού στρατού και πληθυσμού για αντίσταση. Να τσακίσουμε τη διάθεσή τους να πολεμήσουν. Να εξαλείψουμε από Έλληνες και Αρμενίους κάθε διάθεση για αυτονομία και αυτοδιοίκηση. Μόνον έτσι θα μπορέσουμε να κτίσουμε ένα έθνος σε αμιγώς τουρκικές βάσεις και με ανόθευτα δομικά υλικά τουρκικής προελεύσεως.

Κι όλα αυτά γίνονταν από το λαό της Ανατολίας κατανοητά και αποδεκτά. Οι λόγοι του Κεμάλ έδιναν στο λαό και στο στρατό του ένα σκοπό. Ένα στόχο. Κανείς δεν μπορεί να πολεμήσει και να νικήσει, αν δεν δείξει στον λαό και στον στρατό έναν εχθρό.

Υποσημειώσεις.

20. Στο βιβλίο του Ξεν. Στρατηγού, όπ. π. σ. 388.

21. Ξεν. Στρατηγός, όπ. π. σ. 375.

Από το βιβλίο του Σαράντου Ι. Καργάκου: «Η Μικρασιατική εκστρατεία, 1919 -1922». Από το Επος στην τραγωδία. Αθήνα 2013. Μέρος Γ.

Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.

Κατηγορίες: Ιστορικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.