Επιστολές (12η έως 15η) του Μακαριστού Αρχιμ. Αθανασίου Χαμακιώτη (Γ’) – Νεκταρίου, Μητροπ. Αργολίδος.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ 12η

Πνευματικόν μου τέκνον…
Έλαβον την επιστολήν σου και είδον τα εν αυτή. Εν πρώτοις σε ευχαριστώ δια τας ευχάς σου επί τη εορτή μου. Είτα πληροφορώ σε ότι δεν σε παρεξήγησα διότι δεν επέρασες την τελευταία στιγμή που θα ανεχώρεις όπως με αποχαιρετήσης κ.λπ. Ξεύρω τας ασχολίας σου και τας υποχρεώσεις απέναντι του καθήκοντος και των μεγαλυτέρων σου και ότι δεν ανήκεις εις τον εαυτόν σου άλλ’ εις καθήκον, όπως ο στρατιώτης. Επίσης γνωρίζω την σφοδράν σου επιθυμίαν δια να είσαι όσο το δυνατόν περισσότερον πλησίον του πνευματικού σου πατρός και δεν αμφιβάλλω ότι η παρά την θέλησίν σου παράλειψις αύτη σε εστενοχώρησε και σε ελύπησε. Πλην και πάλιν πληροφορώ την ευλάβειάν σου, ότι όσον αφορά εμέ ουδόλως έλαβον υπ’ όψιν το τοιούτον, αναπαύομαι δε πλήρως γνωρίζων την προθυμίαν και επιθυμίαν σου την μεγάλην εις το να πλησιάζης τον πνευματικόν σου πατέρα το συντομώτερον ει δυνατόν. Ως εκ τούτου ησύχαζε εις το σημείον αυτό. Επίσης έχεις πάντοτε και την ταπεινήν ευχήν και προσευχήν μου μαζί σου, διότι δεν παύω του να προσεύχωμαι πάντοτε δια τα πνευματικά μου παιδιά, ιδιαιτέρως δε και δια τα εξερχόμενα εις αγώνας περισσοτέρους και ευρσκόμενα μακράν του κύκλου των κ.λπ.
Εκείνο το οποίον με αναπαύει είναι το ότι η ευλάβειά σου κατέχεται πάντοτε από τον θείον φόβον και την θεϊκήν αρετήν της ταπεινώσεως και όποιος κατέχει αυτά και εμπιστεύει τελείως τον εαυτόν του εις τον Κύριόν μας, τον οποίον βλέπει διαρκώς ενώπιόν του και είναι «νους ορών τον Θεόν», ο τοιούτος έχων διαρκώς και την προσοχήν εις εαυτόν και προσευχόμενος αδιαλείπτως εις τον Κύριον και Θεόν μας κατά το «αδιαλείπτως προσεύχεσθαι», δεν διατρέχει κίνδυνον εξωτερικόν ωπλισμένος με τα όπλα της πίστεως αγάπης, ελπίδος, σωφροσύνης και με την μάχαιραν του πνεύματος ήτις είναι «ο λόγος του Θεού».
Πάντοτε να φοβήσαι τα δολώματα της αμαρτίας, η οποία παρουσιάζεται υπό όλας τας μορφάς. Μη παραλείπης να προσέρχεσαι εις το Μυστήριον της θείας Κοινωνίας, κατόπιν σχετικής προετοιμασίας, Κύριος δε ο Θεός, ο επουράνιος Νυμφίος σου πάντοτε θα είναι μαζί σου και ο άγιος Άγγελός σου θα σε παρακολουθή και θα σε διαφυλάττη από όλους τους κινδύνους…
Από Βεατρίκην λαμβάνω επιστολάς και είναι θλιμμένη ψυχικώς εξ αιτίας διαφόρων πειρασμών εξωτερικών προ παντός. Ο Κύριος να την ενδυναμώνη εις τον καλόν αυτόν αγώνα, όστις πολλάκις καταντά δι’ αυτήν μαρτύριον και είναι τω όντι μακαρία εάν υπομένη πάντα πειρασμόν, ότι δόκιμος γινομένη λήψεται τον στέφανον της ζωής. Αμήν.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ 13η
Αμαρούσιον 29-10-1952
Πνευματικόν μου παιδί…
Με πολλή χαράν έλαβον την επιστολήν σου… Με περισσοτέραν δε αγαλλίασιν εδιάβασα τα γραφόμενά σου δια την μεγάλην ευχαρίστησιν που ησθάνθης επί τη συναντήσει του Σεβασμιωτάτου αγίου Αμερικής Μιχαήλ, που ήκουσες και παρηκολούθησες την αρχιερατικήν λειτουργίαν του δις και που συνωμίλησες με Αυτόν επανειλημμένως και επήρες πνευματικάς δυνάμεις.
Σου ζητώ εν πρώτοις συγγνώμην δια την βραδύτητα της απαντήσεως… Ξεύρεις, πνευματικό μου παιδί, Ε., τας πολλάς μου απασχολήσεις και θα με κρίνης επιεικώς διότι δεν σου έγραψα γρηγορώτερον… Μη νομίσης όμως, παιδί μου, ότι σε ελησμόνησα˙ τώρα περισσότερον προσεύχομαι για σε και σε ενθυμούμαι τακτικά στας προσευχάς και εις τας προ Κύριον αναφοράς κατά τε την θείαν λειτουργίαν και ιδιαιτέρας προσευχάς, δια να σε φυλάξη ο Κύριος ως «κόρην οφθαλμού». Και θα σε φυλάξη διότι σε κατέχει ο θείος φόβος του ημέρας και νυκτός, διότι με το να φοβήσαι τον Θεόν, τον θείον φόβον δηλαδή, φοβείσαι και την αμαρτίαν δια να μην λυπήσης ένα τέτοιον πανάγιον και στοργικώτατον Πατέρα, ο οποίος τόσας και τόσας κοινάς ευεργεσίας μας παρέχει, αλλά και τόσας και τόσας ιδιαιτέρας ευεργεσίας επιδαψιλεύει εις ένα έκαστον από τους δούλους του και δούλας του. Ιδιαιτέρως δε την ευλάβειάν σου επροίκισε με την φυσικήν τρόπον τινά αγνότητα και σε ηξίωσε να ζης στον κόσμον αυτόν με την παιδικήν αυτήν αφέλειαν αλλά και την απαιτουμένην σύνεσιν και φρονιμάδα, ώστε να σε προφυλάττη από τας παγίδας των θηρευτών, χωρίς αγώνας πολλούς και πειρασμούς παρά με την ολόθερμον προσευχήν σου. Αυτό να σε κάμνη να εξίστασαι και να θαμβήσαι επί ταις πολλαπλαίς ευεργεσίαις του Κυρίου προς σε και να λέγης με τον Πέτρον τον Απόστολον, τρόπον τινά˙ «ιδών δε Σίμων Πέτρος (το μέγα θαύμα της τόσης αλιείας των ιχθύων) προσέπεσε τοις γόνασι Ιησού λέγων˙ έξελθε απ’ εμού ότι ανήρ αμαρτωλός ειμί Κύριε˙ θάμβος γαρ περιέσχεν αυτόν και πάντας τους συν αυτώ επί τη άγρα των ιχθύων η συνέλαβον».
Πολύ με ευχαρίστησαν ωσαύτως τα γραφόμενά σου εις το σημείον: «Πολύ φοβούμαι», μου γράφεις, «και κάθε ημέραν στον δρόμο, στο σπίτι που μένω θυμούμαι τας συμβουλάς σου» και το άλλο που μου γράφεις και το ενθυμείσαι πάντοτε το «πρόσεχε σεαυτώ». Επίσης και τα ωραία σου λόγια: «πόσον ευτυχής νιώθω που έχω προστάτην και κηδεμόνα τον Θεόν μου». Ωσαύτως και τα θεσπέσια λόγια σου: «Πόσο νιώθω ξεκούραστη με την σκέψιν πως ο Κύριός μας με φρουρεί!» Και τώρα να προσθέσω και εγώ εις τα μεγάλα σου αυτά λόγια: Πόσον πρέπει να προσέχωμεν να μην εξαναγκάσωμεν τον Κύριόν μας με μια απροσεξία μας και φύγει από κοντά μας και μείνουμεν αφρούρητοι έστω και για μια στιγμή και εισέλθει τότε ο πονηρός και μας κάμνει το οποιοδήποτε κακόν. Θεός φυλάξοι όμως.
Δεν σου γράφω περισσότερα, καλόν μου παιδί. Θέλω να εντρυφάς εις τας ιδίας σου ως άνω σκέψεις και να δυναμώνης με την προσευχήν και την μελέτην του λόγου του Θεού. Διότι τι άλλο να σου γράψω καλύτερο από αυτά που πρεσβεύεις. «Τον Θεόν φοβού και τας εντολάς φύλαττε ότι τούτο πας άνθρωπος», λέγει το θείον λόγιον. Φόβος Θεού και προσοχή και πάλιν προσοχή και φόβος Θεού.
Γράψε στην Σ. να έρχηται προς τα εδώ, διότι είναι αμελής εις το σημείον αυτό, η δε αμέλεια δυνατόν να της επιφέρη κακόν εις τον εαυτόν της…

ΕΠΙΣΤΟΛΗ 14η
Αμαρούσιον 22 Απριλίου 1953
Πνευματικόν μου τέκνον…
Αληθώς ανέστη ο Κύριος!
Είθε ο Αναστάς Κύριός μας να μας αξιώνη να περιπατώμεν μια καινούργια ζωήν κατά τον Απόστολον Παύλον «ίνα εν καινότητι ζωής περιπατώμεν» και «αξίως της κλήσεως εις ην εκλήθημεν» και «αξίως του Ευαγγελίου του Χριστού» την ζωήν ην ο Κύριός μας εχάραξε και έζησε και την οποίαν ηκολούθησαν οι μαθηταί και όλοι οι πραγματικοί οπαδοί του δια μέσου των αιώνων, διότι μόνον αύτη είναι ικανή να μας ανοίξη την πύλη του παραδείσου, την θύραν της αιωνιότητος. Αμήν.
Είναι αλήθεια ότι εστενοχωρήθην ολίγον επί τη βραδύτητι της απαντήσεως σου, διότι δεν ήξευρον που να την αποδώσω˙ εις την απώλειαν των επιστολών μου ή εις άλλο αίτιον. Και τώρα πλέον όπου εκθέτεις τα αίτια και επληροφορήθην και την πλευράν της ολίγης σου αμελείας… εκτός βεβαίως του αναμφισβητήτου της μεγάλης σου εργασίας, θα ησυχάζω του λοιπού και δεν θα στενοχωρούμαι εάν βραδύνης.
Ο Θεός, ο πάνσοφος Δημιουργός, μας εχάρισε το πνεύμα δια να δυνάμεθα να εκμηδενίζωμεν εντελώς τας μεγίστας των αποστάσεων και να συναντώμεθα οποιανδήποτε στιγμήν και αν θελήσωμεν και να αναφέρωμεν τας προσευχάς μας προς τον Ουράνιον Πατέρα μας και ενούμεθα δια μέσου Αυτού και να είμεθα μαζί οσάκις η διάνοιά μας πτερυγίση από το ένα άκρον της γης έως το άλλον και να αισθανώμεθα μιαν ανέκφραστον χαράν πνευματικήν, χωρίς να συναντώμεθα τοπικώς. Και αυτά είναι τα μεγαλεία του Θεού και η μεγάλη δωρεά με την οποίαν έπλασε τον άνθρωπον, την κορωνίδα πάντων των επί γης κτισμάτων, δια της οποίας αξιούται το πνεύμα του ανθρώπου να ενώνεται με το πνεύμα του Θεού, να συνομιλή με τον Θεόν, να τρέφεται από τον λόγον Του και από την ιδίαν Σάρκα και το ίδιον Πανακήρατον Αίμα του Υιού Του, Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.
Πάντοτε λοιπόν σε ενθυμούμαι, πνευματικό μου παιδί, περισσότερον τώρα που είσαι ξενιτευμένο και παρακαλώ τον Αναστάντα Κύριόν μας να σε στερεώνη εις την πίστιν Του, αγάπην και ελπίδα προς Αυτόν και να σε διαφυλάττη από κάθε κακό. Χαίρω δε και υπερχαίρω διότι προοδεύεις εις τα μαθήματά σου και εις την πνευματικήν σου ζωήν, την οποίαν τόσον πολύ την προσέχεις κα ζητείς να την τρέφης και να την ενδυναμώνης με τον λόγον του Θεού και την θείαν Κοινωνίαν και με την ιεράν προσευχήν, ιδιαιτέραν και δημοσίαν.
Με τας πνευματικάς σου αδελφάς και τέκνα μου εν Κυρίω συναντώμεθα ενταύθα και μαζί το πνεύμα μας πτερυγίζει και εις την ευλάβειάν σου και συνομιλούμεν και δι’ αυτήν.
Αρκούμενος εις τας ολίγας αυτάς γραμμάς ίνα μη επί πλέον φόρτον βάλω εις τον ον φέρεις της πολλής σου εργασίας και ήδιστα χαιρετίζων την ευλάβειάν σου, ευχόμενός τε αυτή τα κατά Θεόν βέλτιστα, διατελώ με πολλήν την πατρικήν αγάπην και στοργήν και διάπυρος προς Θεόν ευχέτης και πνευματικός σου πατήρ.
Ιερομόναχος Αθανάσιος.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ 15η
Πνευματικόν μου τέκνον,
Χριστός Ανέστη!
Εύχομαι από καρδίας όπως δια της Αναστάσεως του Κυρίου επιτύχωμεν την εξύψωσιν, καταρτισμόν και τελειοποίησιν των ψυχών μας προς απόλαυσιν των αιωνίων Του αγαθών. Αμήν.
Έλαβον την επιστολή σου και εχάρην λίαν πληροφορηθείς εξ αυτής τα της σωματικής υγείας, ιδιαιτέρως δε της πνευματικής σου προόδου, της παρακολουθήσεως δηλονότι του εαυτού σου πάντοτε κατά το «πρόσεχε σεαυτώ», της αποστροφής της αμαρτίας κατά το δυνατόν, του διακαούς ζήλου σου όπως ημέρα τη ημέρα γίνεσαι καλύτερη και της ευχαριστήσεώς σου της μεγάλης δια την ζωήν την οποίαν εξέλεξας, η οποία ζωή εις την πραγματικότητά της είναι ζωή αγώνων και δοκιμασιών, διότι πολεμείται υπό τριών μεγάλων εχθρών, του κακού εαυτού μας, του κόσμου της αμαρτίας (της διεφθαρμένης δηλονότι αμαρτίας) και του κοσμοκράτορος του αιώνος τούτου, τουτέστιν του διαβόλου, όστις επιδρά και επί των δύο πρώτων καθ’ ημών. Άλλ’ ενώ ο πόλεμος και ο αγών είναι μέγας, τα άθλα και τα βραβεία πολύ περισσότερα και ανώτερα. Ο ελεήμων και οικτίρμων Θεός θα σώση και θα δοξάση και τους φυλάσσοντας απλώς τας εντολάς Του και απεχομένους από πάσης αμαρτίας και μιαράς πράξεως, πλην επιφυλάσσει τιμήν και δόξαν ανωτέραν εις τους εκλεξαμένους, οικεία βουλήσει και θελήσέι, τον ανώτερον βίον, τον βίον της παρθενίας και αρετής. «Και δώσω (λέγει ο Κύριος περί των τελείων αυτοίς εν τω οίκω μου και εν τω τείχει μου τόπον ονομαστόν κρείττω υιών και θυγατέρων, όνομα αιώνιον δώσω αυτοίς και ουκ εκλείψει» (Ησαΐας 56, 51). Περί δε των ατελών λέγει: «Εισάξω αυτούς εις το όρος το άγιόν μου και ευφρανώ αυτούς εν τω οίκω της προσευχής μου» (Αυτόθι, 7). Καν δε υιούς και θυγατέρας ονομάζει και τους ατελείς, πλην δια τους τελείους επιφυλάσσει άλλο όνομα «κρείττω υιών και θυγατέρων, όνομα αιώνιον δώσω αυτοίς…».
Η απόλαυσις της θείας δόξης θα είναι πλουσιωτέρα εις τα σκηνώματα τα αγαπητά και πεποθημένα του Κυρίου των τελείων ανθρώπων, όσοι ως άγγελοι εν σαρκί επολιτεύθησαν και περιεπάτησαν ζήσαντες ουκ αυτοί άλλ’ ο Χριστός εν αυτοίς, άνθρωποι όσοι τα υπάρχοντα αυτών, το αίμα, την ζωήν, τα πάντα εν Χριστώ προσέφεραν, όσοι είτε μαρτυρικώς είτε οσίως έζησαν, όσοι ηγάπησαν τον Κύριον περισσότερον παντός άλλου και αυτών των γονέων, δι’ αυτούς έχει ετοιμασθή τόπος και όνομα ανώτερον εκείνων οι οποίοι απλώς ετήρησαν τας εντολάς του Κυρίου, απεστράφησαν πάσαν κακίαν, δεν εμόλυναν την ψυχήν των δια του ρύπου της αμαρτίας, όσοι μετά πάσης ακριβείας εφύλαξαν τας εντολάς του Κυρίου. Και δι’ αυτούς ανεωγμένη είναι η θύρα του ουρανού, έτοιμον το όρος του Θεού το άγιον, η Σιών η αγία˙ θα εισέλθουν κι αυτοί και θα ευφρανθούν την ευφροσύνην την αιώνιον˙ εκεί εν τω οίκω του Κυρίου όπου ακαταπαύστως προσφέρονται αι προσευχαί και δοξολογίαι των αγγέλων εισάξει και αυτούς ο Κύριος. «Εισάξω αυτούς εις το όρος το άγιόν μου και ευφρανώ αυτούς εν τω οίκω της προσευχής μου».
Αχ, πνευματικό μου παιδί, όταν διαβάζη κανείς τα λόγια αυτά, πόσον οικτείρει τον εαυτόν, διότι βλέπει ότι είναι μακράν και των δύο καλών και αγίων καταστάσεων. Είθε ο Κύριος να μας ελεήση και να τύχωμεν έστω και της δευτέρας καταστάσεως των δικαίων. Αμήν.
Επί δε τούτοις διατελώ μετά πατρικής αγάπης και στοργής και διάπυρος προς Θεόν ευχέτης και πνευματικός σου πατήρ.
Ιερομόναχος Αθανάσιος.
Ιδιαίτερη ήταν η χαρά του όταν έβλεπε νέους που ήθελαν να αφιερωθούν ολοκληρωτικά στο Θεό ως ιερείς μοναχοί, μοναχές, ιεραπόστολοι κ.λπ. Επεσήμαινε τέτοια πρόσωπα και τα καλλιεργούσε ανάλογα με την έφεση, το ζήλο, την κλίση τους, και δίχως να εκβιάζει καταστάσεις τα χειραγωγούσε στα μονοπάτια της χάριτος. Σήμερα αρκετά πνευματικά του παιδιά υπηρετούν με ζήλο και αυταπάρνηση την Εκκλησία και μερικοί φέρουν προς τιμήν το όνομά του.
Γράφει ο π. Α. Φ.:
«Είχα την εξαιρετική τιμή και ευλογία να κατοικώ σχετικώς κοντά στην Νερατζιώτισσα και να υπηρετώ μαζί με άλλα παιδιά στο ιερό. Βέβαια τότε δεν είχα επίγνωση των πραγμάτων και μ’ εταλάνιζε πολλή επιπολαιότητα. Πολύ αργότερα συνειδητοποίησα τα τελούμενα και την αξία του π. Αθανασίου. Πάντως όλα τα παιδιά που φιλούσαμε το χέρι του αισθανόμαστε χαρά, διότι μύριζε θυμίαμα και διότι μας άγγιζε κάποια μυστική χάρις. Όταν μετά το δεύτερο χρόνο του ανακοίνωσα ότι θέλω να γίνω άγαμος κληρικός, έλαμψε ολόκληρος που ένα από τα παιδιά του ιερού του θα γινόταν λειτουργός του Υψίστου. Δεν φάνηκε όμως να εξεπλάγη, διότι μάλλον το περίμενε, χωρίς να το έχω συζητήσει ακόμη. Μου είπε μόνον να προσέξω πολύ και να το εξετάσω το θέμα. Μου έδωσε την ευχή του και χάρηκε όταν έμαθε πως θα πήγαινα σε ευλαβέστατο επίσκοπο που τον εκτιμούσε πολύ. Και ο επίσκοπος με τίμησε με το όνομά του…».

Σ’ ένα νέο που επιθυμούσε να ιερωθεί έγραφε:
«… Να προσεύχεσαι πάντοτε, να μελετάς τον λόγο του Θεού, να αποφεύγης τας κακάς συναναστροφάς, και να εξομολογήσαι τακτικά δια να διατηρής τον εαυτό σου αγνόν. Εάν δεν έχης τα προσόντα αυτά δεν επιτρέπεται να ιερωθής».
Ο πρώτος Έλληνας ιεραπόστολος της Αφρικής αρχιμ. Χρυσόστομος Παπασαραντόπουλος αποχαιρέτησε την Ελλάδα από την Νερατζιώτισσα. Πριν φύγει ήλθε να πάρει την ευχή του γέροντα. Ο π. Αθανάσιος στο τέλος της θείας Λειτουργίας μίλησε με ενθουσιασμό για τον π. Χρυσόστομο και τη μεγάλη απόφασή του. Και ο π. Χρυσόστομος, αφού έπλεξε το εγκώμιο του γέροντα, ο οποίος τον στήριξε και του συμπαραστάθηκε, ανέπτυξε το σχέδιό του και ζήτησε τις προσευχές όλων. Πήρε την ευχή του γέροντα και ξεκίνησε για τη μαύρη ήπειρο.
Όχι μόνο στους κληρικούς αλλά και στους λαϊκούς που διακονούσαν στην εκκλησία ως κατηχητές, ιεροκήρυκες, ή σε ιδρύματα φιλανθρωπικά, τόνιζε ότι θα πρέπει να εργάζονται με ταπείνωση και επιμέλεια, γιατί «επικατάρατος ο ποιών έργα Κυρίου αμελώς». Όταν κανείς τον ρωτούσε αν θα πρέπει να εργαστεί σε κάποιο συγκεκριμένο χώρο, δίχως να κάνει διαχωρισμούς, δίχως να υπονομεύει οποιαδήποτε χριστιανική προσπάθεια, όχι μόνο το δεχόταν, αλλά το χαιρόταν και προέτρεπε με επιμονή. Ήθελε μάλιστα το οποιοδήποτε έργο μέσα στην εκκλησία να γίνεται όχι «εν αναπαύσει», αλλά με κόπο και θυσία. Και όταν κάποιο πνευματικό του παιδί έφευγε μακριά για εκκλησιαστική διακονία και ιεραποστολή, συζητούσε μαζί του εκτενώς, το συμβούλευε, το καθοδηγούσε και το αποχαιρετούσε με τρεις παραινέσεις:
-Να προσέχεις, να διαβάζεις, να προσεύχεσαι.

Επειδή εύκολα μπορεί να περιπέσει κανείς σ’ έναν ακτιβισμό, σε μια συνεχή «δράση» χωρίς παράλληλη εσωτερική ζωή, ο γέροντας εφιστούσε την προσοχή σ’ όλους όσοι ήθελαν να ασχοληθούν με κάποια ιεραποστολική προσπάθεια. Τόνιζε ότι αυτό που κυρίως χρειάζεται ο εργάτης του Ευαγγελίου είναι η εργασία για τον εαυτό του. Η ολόθερμη προσευχή μετά δακρύων, από το βάθος της καρδίας. Η ησυχία και η είσοδος στο ταμιείον της ψυχής. Η μελέτη του λόγου του Θεού. Η νήψη και η προσοχή. Η συνεχής αυτοεξέταση και αυτοκριτική. Και βέβαια η συχνή εξομολόγηση και θεία Κοινωνία. Όλ’ αυτά επαναλαμβάνονται, όπως είδαμε, συνεχώς στις επιστολές του.

Από το βιβλίο: Ιερομόναχος Αθανάσιος Χαμακιώτης, 1891-1967. Του Αρχιμ. (και νυν Μητροπ. Αργολίδος) Νεκταρίου Αντωνοπούλου.
Εκδόσεις, Ακρίτας. Αθήναι 1998.

Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.

Κατηγορίες: Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια, Λογοτεχνικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.