Πήγαν κάποτε μερικοί στον αββά Αγάθωνα, επειδή άκουσαν ότι έχει πολλή διάκριση, και θέλοντας να τον δοκιμάσουν αν οργίζεται, τον ρώτησαν:
«Εσύ είσαι ο Αγάθων; Ακούσαμε για εσένα ότι είσαι πόρνος και υπερήφανος». «Ναι, αλήθεια είναι», απάντησε εκείνος. Αυτοί συνέχισαν: «Εσύ είσαι ο Αγάθων ο φλύαρος και που όλους τους κατηγορείς;» «Εγώ είμαι», τους είπε. «Εσύ είσαι ο Αγάθων ο αιρετικός;» ξαναρώτησαν, και τους αποκρίθηκε: «Δεν είμαι αιρετικός». Τον παρακάλεσαν τότε: «Πες μας, γιατί, τόσα που σου είπαμε τα δέχτηκες, και τον λόγο αυτό δεν τον άντεξες;» Και ο αββάς εξήγησε: «Τα πρώτα τα αποδίδω στον εαυτό μου, γιατί αυτό ωφελεί την ψυχή μου. Η αίρεση όμως είναι χωρισμός από τον Θεό». Όταν τον άκουσαν, θαύμαζαν τη διάκρισή του και έφυγαν ωφελημένοι.
Κάποιος γέροντας είπε: «Όποιος επαινεί μοναχό, τον παραδίνει στον σατανά».
Διηγούνταν οι γέροντες ότι δόθηκαν κάποτε στη Σκήτη λίγα ξερά σύκα για διανομή, και επειδή ήταν κάτι μηδαμινό, δεν έστειλαν από αυτά στον Αββά Αρσένιο, για να μην το θεωρήσει προσβολή. Ο γέροντας το έμαθε και δεν πήγε στην εκκλησία λέγοντας: «Με χωρίσατε από εσάς με το να μη μου δώσετε από την ευλογία που έστειλε ο Θεός στους αδελφούς, την οποία δεν ήμουν άξιος να λάβω».
Όταν το άκουσαν αυτό, όλοι ωφελήθηκαν από την ταπείνωση του γέροντα. Πήγε τότε ο ιερέας της Σκήτης, του έδωσε από τα σύκα και τον έφερε στην εκκλησία με χαρά.
Έλεγαν για τον αββά Αμμωνά ότι πήγαν κάποιοι σε αυτόν για να δικάσει και ο γέροντας έκανε τον χαζό. Στάθηκε τότε κοντά του μια γυναίκα και είπε: «Αυτός ο γέροντας είναι τρελός». Ο γέροντας την άκουσε, τη φώναξε και της είπε: «Πόσους κόπους έκανα στην έρημο για να αποκτήσω αυτή την τρέλα, και θα τη χάσω σήμερα εξαιτίας σου; Όχι».
Στα Κελλία έγινε κάποτε συμβούλιο για κάποιο θέμα, και μίλησε και ο αββάς Ευάαγριος. Του είπε τότε ο πρεσβύτερος; «Ξέρουμε, αββά, ότι αν ήσουν στη χώρα σου, ίσως θα ήσουν επίσκοπος και επικεφαλής πολλών. Τώρα όμως ζεις εδώ ως ξένος». Εκείνος ένιωσε κατάνυξη, αλλά δεν ταράχτηκε. Μόνο κούνησε το κεφάλι και του αποκρίθηκε: «Είναι αλήθεια, πάτερ. Πλην όμως μια φορά μίλησα, δεύτερη δεν θα το κάνω».
Είπε ο αββάς Ιωάννης: «Η πύλη του ουρανού είναι η ταπείνωση, και οι πατέρες μας περνώντας από πολλές προσβολές μπήκαν με χαρά στην πόλη του Θεού».
Ο ίδιος είπε στον αδελφό του: «Αν και είμαστε πολύ παρακατιανοί μπροστά στους ανθρώπους, ωστόσο ας χαρούμε γι’ αυτό, για να μας τιμήσει ο Θεός». Από αυτόν δεν έλειπε ποτέ ο πνευματικός ζήλος.1 Κάποτε τον επισκέφθηκε κάποιος και επαίνεσε το εργόχειρό του – έπλεκε σχοινιά – και αυτός δεν μίλησε. Εκείνος του ξαναέκανε λόγο επαινώντας το εργόχειρο, και αυτός πάλι δεν μίλησε. Όταν όμως εκείνος τον επαίνεσε για τρίτη φορά, του είπε ο αββάς Ιωάννης: «Αφότου ήρθες εδώ, μου έδιωξες τον Θεό».
Ο αββάς αυτός καθόταν κάποτε στη Σκήτη και γύρω του οι αδελφοί τον ρωτούσαν για τους λογισμούς τους. Του είπε τότε κάποιος από τους γέροντες: «Ιωάννη, είσαι σαν την πόρνη που στολίζεται και μαζεύει πλήθος εραστές». Ο αββάς Ιωάννης τον αγκάλιασε και του αποκρίθηκε: «Αλήθεια λες, πάτερ».
Μετά από αυτό τον ρώτησε κάποιος από τους μαθητές του: «Άραγε δεν ταράζεσαι μέσα σου, αββά;» «Όχι», απάντησε. «Όπως είμαι έξω, έτσι και μέσα».
Ο Αρχιεπίσκοπος, θέλοντας να τον δοκιμάσει, είπε στους κληρικούς: « Όταν θα μπει ο αββάς Μωυσής στο άγιο βήμα, να τον διώξετε και να τον ακολουθήσετε, για να ακούσετε τι θα πει». Όταν λοιπόν μπήκε ο γέροντας, τον αποπήραν και τον έδιωξαν λέγοντας: «Πήγαινε έξω, αράπη». Εκείνος, βγαίνοντας, έλεγε στον εαυτό του: «Καλά σου έκαναν, σταχτόδερμε, μαύρε. Αφού δεν είσαι άνθρωπος, γιατί πηγαίνεις μαζί με τους ανθρώπους;»
Ένας γέροντας είπε: «Εκείνος, τον οποίο τιμούν και επαινούν περισσότερο από όσο αξίζει, ζημιώνεται πολύ. Όποιος όμως δεν έχει καμία τιμή από τους ανθρώπους, θα δοξαστεί από τον Θεό».
Κάποιος αδελφός παρακάλεσε έναν γέροντα: «Πες μου κάτι, για να το τηρήσω και να σωθώ με αυτό». Ο γέροντας του αποκρίθηκε: «Αν μπορέσεις να σε προσβάλουν και να το αντέξεις, αυτό είναι ανώτερο από όλες τις αρετές».
Είπε κάποιος γέροντας: «Ταπεινόφρων δεν είναι εκείνος που ταπεινώνει ο ίδιος τον εαυτό του, αλλά αυτός που δέχεται με χαρά τους εξευτελισμούς και τις προσβολές από τον συνάνθρωπό του».
Ο ίδιος άλλοτε είπε: «Αν κάποιος πει μπροστά σου επαίνους για εσένα, σκέψου αμέσως τις αμαρτίες σου και παρακάλεσε τον.¨Για τον Θεό, αδελφέ, πάψε να με επαινείς, γιατί είμαι αδύνατος και δεν αντέχω¨. Αν όμως αυτός που σε επαινεί είναι κάποιος σπουδαίος άνθρωπος, προσευχήσου μέσα σου στον Θεό λέγοντας. ¨Κύριε, προστάτεψέ με από τον έπαινο και τις κατηγορίες των ανθρώπων¨.
Κάποτε που ο αββάς Ιωάννης ο Κολοβός καθόταν μπροστά στην εκκλησία, τον περικύκλωσαν οι αδελφοί και τον ρωτούσαν για τους λογισμούς τους. Τον είδε κάποιος από τους γέροντες και, επειδή ένιωσε φθόνο, του είπε: «Το κανάτι σου, Ιωάννη, είναι γεμάτο φαρμάκι». Ο Ιωάννης του αποκρίθηκε: «Έτσι είναι, αββά. Και αυτός το είπες επειδή βλέπεις μόνο τα έξω. Αν έβλεπες και τα μέσα, τι θα είχες να πεις;».
Έγινε κάποτε συμβούλιο στη Σκήτη και οι πατέρες, θέλοντας να δοκιμάσουν τον αββά Μωυσή, τον εξευτέλισαν λέγοντας: «Τι θέλει αυτός ο αράπης και έρχεται ανάμεσά μας;» Εκείνος το άκουσε χωρίς να μιλήσει. Όταν έφυγαν από εκεί, τον ρώτησαν: «Αββά, την ώρα εκείνη δεν ταράχτηκες;» «Ταράχτηκα», απάντησε, «αλλά δεν μίλησα».
Ο αββάς Ποιμήν είπε: «Κάθε δοκιμασία που θα σου έρθει, θα τη νικήσεις με τη σιωπή».
Διηγούνταν για κάποιον γέροντα ότι, όσο τον πρόσβαλλε κανείς και προσπαθούσε να τον κάνει να θυμώσει, τόσο περισσότερο αυτός έτρεχε κοντά του, και έλεγε: «Αυτοί οι άνθρωποι γίνονται αίτιοι κατορθωμάτων σε όσους είναι προσεκτικοί. Ενώ αυτοί που επαινούν, παραπλανούν και ταράζουν την ψυχή, όπως λέει και η Γραφή: «Αυτοί που σας καλοτυχίζουν, σας παραπλανούν».3
Υποσημειώσεις.
1. Πρβ. Πράξ. 18, 25. Ρωμ. 12, 11 (ζέων τω πνεύματι).
2. Το νίτρον (ανθρακική σόδα) είναι κρυσταλλική ουσία που βρίσκεται ως ορυκτό ή στο νερό ορισμένων λιμνών. Με αυτό κατασκεύαζαν τότε ένα είδος σαπουνιού. Αναφορά σε ΄λίμνη νίτρου βλ. στον Α’ τόμο του Ευεργετινού, Υπόθεση Ις’ (16), σ’. 147.
3. Ησ’. 3, 12.
4. Προφανώς τα άμφια που φόρεσαν στον αββά ήταν λευκά, ενώ ο ίδιος, ως Αιθίοπας, ήταν μελαμψός.
Από το βιβλίο: Ευεργετινός: «Ήτοι Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των θεοφόρων και αγίων πατέρων, από πάσης γραφής θεοπνεύστου συναθροισθείσα.»
Τόμος 2-ος. μετάφραση (Νεοελληνική απόδοση): Δ. Χρισταφακόπουλος
Εκδόσεις, Το Περιβόλι της Παναγίας, 2001
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
