Βοήθησε ο τεκτονισμός τη φιλική εταιρεία κατά το 1821; Υπήρξε η φιλική εταιρεία τεκνονική οργάνωση; – Ιωάννου Ν. Παπαιωάννου.

Αν παρακολουθούσες τις δραστηριότητες, ανακοινώσεις και εκδηλώσεις του «Τεκτονικού Ιδρύματος Ελλάδος», τα άρθρα και τις συγγραφές φίλων του επιστημόνων, θα διαπίστωνες πως σου προβάλλονται εντυπωσιακά τα εξής: Οι πρώτοι ιδρυτές της φιλικής εταιρείας ήταν τέκτονες, ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν τέκνων, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ήταν τέκτων στη Στοά «Παλαιστίνη» Πετρουπόλεως˙ οι τεκτονικές στοές δημιουργούσαν ευκαιρίες για άμεση και ταχεία εγγραφή μελών στη φιλική εταιρεία. Οι τέκτονες εβοήθησαν με κάθε τρόπο σε κάθε τόπο τον αγώνα του 21 και ανέδειξαν βασικά στελέχη στις πρώτες διοικήσεις του αγωνιζομένου γένους!
Παραπλήσιες απόψεις θα συναντούσες και σε βιβλία πολύ γνωστών ιστορικών, όπως λ.χ. του Διον. Κόκκινου: «Και ο Σκουφάς και ο Τσακάλωφ είναι τέκτονες.. ο τεκτονισμός εις την Ζάκυνθο εξυπηρέτησεν πολυειδώς την μεγάλην υπόθεσιν, όχι μόνον διότι οι απόστολοι της εταιρείας ευρήκαν ολόκληρον εστίαν ωργανωμένην…. (Διον. Κόκκινου, Η Ελληνική επανάστασις, τόμ. 1ος, σελ. 79, 90). Και σε βιβλίο του Δημ. Φωτιάδη: «Μια άλλη εταιρεία που είχε απλωθεί σε υπερεθνική κλίμακα ήταν οι ελεύθεροι τέκτονες που πολλά διδάχθηκε απ’ αυτή η φιλική εταιρεία» Δημ. Φωτιάδη, η επανάσταση του 21, τόμ. Α’, σελ. 236.
Έχεις ν’ αναφέρεις και επηρεασμένους από τη Μαρξιστική ιστοριογραφία συγγραφείς που υποστηρίζουν τις γνώμες για τεκτονικό χαρακτήρα της φιλικής εταιρείας. Ίσως και να τους επηρέασε η γνώμη του Γ. Κορδάτου: «Οι μασωνικές στοές σε κείνα τα χρόνια είχαν επαναστατική δράση. Η εταιρεία του Ρήγα – όπως και πιο ύστερα η φιλική – ήταν φυσικά παρακλάδι μασωνικής στοάς – όπως και οι οργανώσεις των Καρμπονάρων στην Ιταλία και αλλού». Γ. Κορδάτου, Ρήγας Φεραίος και βαλκανική ομοσπονδία, σελ. 77. Και ο Γ. Σκαρίμπας αποφαίνεται: «Δεν είμαι τέκνων, αλλά μια που για τεκτονισμό ο λόγος στο σημείο αυτό, να αποτίσω λέω σε τούτη τη φιλελεύθερη οργάνωση το φόρο μου τιμής. Δεν έχει σημασία ότι με ή χωρίς τη φιλική εταιρεία το 21 θα εγινόταν, αλλά πολλά στον τεκτονισμό χρωστάει η φιλική εταιρεία. Πάμπολλοι από τους φιλικούς ήταν τέκτονες (και από την τριανδρία των ιδρυτών της, πρώτος ο Ξάνθος εισφέροντάς της σάρκα και οστά, αίμα και φώτα. Και κάμποσοι από τους τέκτονες φιλικοί ή όχι, Έλληνες ή μη) πρόσφεραν στη λευτεριά μαχόμενοι και την υπέρταση θυσία» Γ. Σκαρίμπα, το 21 και η αλήθεια, τόμ. α’, σελ. 105.
Πάντως τους παλαιότερους ιστορικούς – σχετικά με τις σχέσεις φιλικής εταιρείας και τεκτονισμού – όταν διαβάσεις, θα τους βρεις πολύ επιφυλακτικούς και αόριστους: Ο Ιωάννης Φιλήμων με το έργο του «Δοκίμιον περί της φιλικής εταιρείας» και ο Σπυρίδων Τρικούπης με το έργο του «Ιστορία της ελληνικής επαναστάσεως» αναφέροντας ελάχιστα «περί τύπων παρμένων από την Μασσονίαν» κλείνουν το θέμα. Και ο Κων/νος Παπαρρηγόπουλος δεν κάνει λόγο στην «Ιστορία του Ελληνικού έθνους» για σχέσεις φιλικής εταιρείας και τεκτόνων.
Και θα είχες να προσθέσεις τις γνώμες δύο σύγχρονων μελετητών, πανεπιστημιακών καθηγητών της ιστορίας της νεώτερης, Ελλάδος, που αρνούνται υπεύθυνα και σταθερά τις σχέσεις φιλικής εταιρείας και τεκτονισμού. Ο Απόστολος Δασκαλάκης γράφει: «Εκτός βασικών τινών στοιχείων, συνήθων εις τας τότε πολυαρίθμους μυστικάς οργανώσεις η φιλική εταιρεία εν τη ουσία της ουδέν έλαβεν εκ του τεκτονισμού, ουδ’ άλλως πως ήλθε ποτέ εις επαφήν τινά μετά τεκτονικών στοών. Αλλά και οι σκοποί, προς τους οποίους απέβλεπεν η φιλική εταιρεία ήσαν εντελώς διάφοροι εκείνων του ελευθεροτεκτονισμού» Εμμ. Ξάνθου, απομνημονεύματα περί της φιλικής εταιρείας, εκδ. ΒΙΠΕΡ, εισαγωγή Απ. Δασκαλάκη, σελ. 15, 16.
Και ο Εμμ. Πρωτοψάλτης: «Ουδ’ υπάρχει λόγος – εφ’ όσον τα αυθεντικά κείμενα ομιλούν σαφώς, ν’ αναζητώμεν δια της φαντασίας – στηριζόμενοι εις τους τύπους, εξαρτήσεις και δεσμούς ανυπάρκτους, έστω και αν κινδυνεύωμεν να χαρακτηρισθώμεν υπό των Τεκτόνων ως βέβηλο». Εμμ. Πρωτοψάλτη, Η φιλική εταιρεία, εκδ. Ακαδημίας Αθηνών 1964, σελ. 20.
Διαβάζοντας με προσοχή όσα αναφέρει στα απομνημονεύματά του ο Εμμ. Ξάνθος θα υπογράμμιζες τα εξής: το 1813 ο Ξάνθος αποφάσισε να κάνει δική του επιχείρηση – εμπόριο λαδιών – στην Ήπειρο και στα Επτάνησα. Επιστρέφοντας από ένα ταξίδι του στάθηκε για λίγο στην Αγία Μαύρα = Λευκάδα, όπου ο φίλος του Πάνος Καραγιάννης τον εισήγαγε στην τεκτονική στοά «Ένωσις Λευκάδας». Και «ων ιδεών ελευθέρων και πνέων πάντοτε μίσος κατά της τουρκικής τυραννίας συνέλαβον αμέσως την ιδέαν ότι ηδύνατο να ενεργηθεί μία μυστική εταιρεία κατά τους κανόνας ταύτης της των ελευθέρων τεκτόνων, βάσιν έχουσα την ένωσιν όλων των εν Ελλάδι και εις άλλα μέρη ευρισκομένων διαφόρων καπιτάνων, αρματολών και άλλων επισήμων πάσης τάξεως ομογενών, δια να ενεργήσωσιν εν καιρώ την ελευθέρωσιν της πατρίδος» Εμμ. Ξάνθου, απομνημονεύματα, σελ. 34.
Και θα διαπιστώσεις ότι ο Ξάνθος αφορμή και ιδέες πήρε με την εμπειρία του από την τεκτονική στοά της Λευκάδας, άλλ’ αφορμή και ιδέες που μπορείς να λάβεις απ’ οπουδήποτε. Ούτε έχεις καμιά ένδειξη αν ο Ξάνθος επροχώρησε – μυήθηκε περισσότερο και μέχρι ποιού βαθμού˙ δεν αναφέρει ο Ξάνθος αν εχρημάτισε και μέλος άλλης τεκτονικής στοάς˙ ούτε μνημονεύει αν με την ίδια τεκτονική στοά της Λευκάδας είχε επικοινωνία στη συνέχεια, ούτε αν η τεκτονική στοά της Λευκάδας εργάστηκε στο έργο της φιλικής εταιρείας. Όμως αν σκεφτείς ότι περαστικός ήταν από τη Λευκάδα ο Ξάνθος – για λίγες μέρες τότε παρέμεινε και δε φαίνεται να ξαναπέρασε – ότι ήταν άσημος και άπορος έμπορος, συνάγεις το συμπέρασμα για τη μύησή του στην τεκτονική στοά της Λευκάδας, πως δε θα προχώρησε πιο πέρα από 1-2 εισαγωγικούς βαθμούς.

Αν λάβαινες υπόψη σου πως ο τεκτονισμός είχε καθαρά διεθνιστική και με συγκρητισμό βάση, ενώ η φιλική εταιρεία ήταν ξεκάθαρα εθνικό ελληνικό κίνημα, θα είχες ευδιάκριτη σημαντική διαχωριστική γραμμή μεταξύ της φιλικής εταιρείας και τεκτονικών στοών. Στον καταστατικό χάρτη των μασσονικών στοών που διατύπωσαν το 1723 ο Άντερσον και Ντεζαγκυγιέ θα διάβαζες τα εξής: «Ο μασόνος είναι ένας ειρηνικός υπήκοος, που δεν πρέπει να αναμειγνύεται ποτέ σε συνωμοσίες εναντίον του κράτους και να μη φέρνεται με ανευλάβεια ούτε στους κατώτερους άρχοντες… Διακηρύχνουμε πως αντιτασσόμαστε σε κάθε επέμβαση στην πολιτική ζωή, γιατί είναι μια υπόθεση, που ούτε ωφέλησε, ούτε θα ωφελήσει ποτέ την πρόοδο των στοών» Κ. Πορφύρη, Ο Ανδρέας Κάλβος καρμπονάρος, σελ. 13.
Επομένως η φιλική εταιρεία σαν τεκτονική οργάνωση θα ερχόταν σε άκρα αντίθεση με τον καταστατικό χάρτη των τεκτονικών στοών. Εφόσον η φιλική εταιρεία ήταν συνωμοτική οργάνωση κατά του οθωμανικού κράτους, εφόσον προετοίμαζε και ενήργησε επέμβαση δυναμική στην πολιτική ζωή της οθωμανικής αυτοκρατορίας, χωρίς να ενδιαφέρεται για την πρόοδο των στοών. Αντίθετα η φιλική εταιρεία και κατά τους ξένους ιστοριογράφους ξεχώριζε για τον εθνικόν – ελληνικόν αποκλειστικά χαρακτήρα της. Και όπως σημειώνει ξένη ιστορικός: «Είναι πολύ αξιοσημείωτο το γεγονός, ότι αντίθετα από τις στενές συνωμοτικές επαναστατικές οργανώσεις του τύπου των Ιταλών καρμπονάρων, που ήταν πολύ διαδεδομένες τότε σε μια σειρά δυτικοευρωπαϊκές χώρες, η εταιρεία έγινε στην ουσία μαζική, πανεθνική οργάνωση προορισμένη να ξεσηκώσει σε εξέγερση όλον τον Ελληνικό λαό.
Οι ιδρυτές της απαρνήθηκαν τη συνωμοτική τακτική και προσπαθούσαν να προσελκύσουν στην Εταιρεία όσο το δυνατόν πολλά μέλη από τα πιο διαφορετικά στρώματα της Ελληνικής κοινωνίας» Ο. Μπ. Σπαρό, η ελληνική επανάσταση και η Ρωσία, σελ. 34.
Οι τεκτονικές στοές κάνουν επιλογή των μελών και έχουν περιορισμένον αριθμό μελών, ενώ η φιλική εταιρεία έκανε πάντα τ’ αντίθετα: απευθύνθηκε σ’ ολόκληρον τον ελληνικό λαό, σ’ όλα τα στρώματα, γιατί ήταν κάτι άλλο, οργανωτικά και ιδεολογικά.
Ερευνώντας θα εντοπίσεις και άλλη σημαντική ιδεολογική διαφορά μεταξύ τεκτονισμού και φιλικής εταιρείας: Θρησκευτική αδιαφορία, περιφρόνηση ή και πολεμική κατά του χριστιανισμού χαρακτηρίζει τους μασόνους, όπως αποκαλύπτεται και από τις ερωτήσεις που προηγούνται για τη μύηση λ.χ. στους 32ο και 33ο βαθμούς:
Ερώτηση: Σε τί συνίστανται αυτές οι αθλιότητες του ανθρώπινου γένους;
Απάντηση: Οι άνθρωποι καταπιέζονται από το μοναρχικό και εκκλησιαστικό δεσποτισμό και η μισαλλοδοξία είναι μια από τις πιο άγριες μάστιγές της.
Ερώτηση: Πώς θ’ απελευθερωθούμε απ’ αυτά;
Απάντηση: Να κάνουμε ώστε να περιπέσουν σε ανυποληψία οι θρησκείες, θυγατέρες της άγνοιας και της πλάνης. Όταν πέσουν αυτές, πέφτουν και οι τύραννοι κάθε είδους, αφού αυτές αποτελούν το βάθρο που υποβαστάζει τους θρόνους». Κ. Πορφύρη, ο Ανδρέας Κάλβος καρμπονάρος, σελ. 18.
Η φιλική εταιρεία όμως είχε χριστιανικά βιώματα, είχε θρησκευτική ευαισθησία και πίστη στο Θεό, πράγμα που το διαπιστώνεις με την έλλειψη αντιχριστιανικών εκφράσεων και με την ευλαβή έκφραση συχνά, όπως στους όρκους, μετά τη μύηση και τη διδασκαλία: «Ορκίζομαι εις το όνομα του Ενός και Μόνου Αληθινού Θεού… θέλω προσέχει πάντοτε εις την διάνοιάν μου και διαγωγήν μου να είμαι ευσεβής, ενάρετος, ευλαβής εις την θρησκείαν μου».
Αν εξετάσεις και τους βαθμούς μυήσεως και οργανώσεως της φιλικής εταιρείας αρχικά 4: βλάμηδες, συστημένοι, ιερείς, ποιμένες και αργότερα 7, και για τους στρατιωτικούς, αφιερωμένοι, αρχηγοί των αφιερωμένων και μέγας Ιερεύς των Ελευσινίων Μυστηρίων) και τους αντιπαραβάλλεις στους 3-4 βαθμούς των Καρμπονάρων (μαθητευόμενοι, διδάσκαλοι, τέλειος διδάσκαλος και μέγας διδάσκαλος) ή στους 33 βαθμούς των μελών των τεκτονικών στοών, ομοιότητα καμιά δε θα βρεις.
Επιπλέον σημείωσε ότι η εξάπλωση και διάδοση της φιλικής εταιρείας γίνεται με τους βαθμούς των ιερέων και των ποιμένων, όρους αναμφισβήτητα χριστιανικούς. Και για τον 7ο βαθμό «Μέγας Ιερεύς των Ελευσινίων Μυστηρίων έχει την κρίση – μαρτυρία του Ι. Φιλήμονος, που έγραφε το 1834, χωρίς να έχει διαψευσθεί από κανέναν: «ήτο επιτηδευτός, αποβλέπων εις μόνην την έκπληξιν του κατηχουμένου» Ι. Φιλήμονος, δοκίμιον ιστορικόν περί της φιλικής εταιρείας, σελ. 301. Και γενικά: «Η Φιλική Εταιρεία, πηγάζουσα από την μέσην τάξιν των Ελλήνων, ιχνηλατεί μεν την ηθικήν άλλης αρχαίας, αλλά δεν είναι κλάδος της ιδίας, ως εκείνη των ανθρακέων» Ι. Φιλήμονος, ε. α. σελ. 85.
Και στα σύμβολα μπορείς να βρεις ενδεικτικές διαφορές. Οι Καρμπονάροι, λ.χ. έχουν ένα τσεκούρι και ένα κεφάλι λύκου, ενώ οι φιλικοί έχουν το σταυρό και άλλα χριστιανικά σύμβολα. Ακόμα πολλά μέλη των τεκτονικών στοών και των Καρμπονάρων ήταν Εβραίοι˙ Εβραίους όμως δε θα συναντήσεις στη φιλική εταιρεία. Και στη Δύση ο Πάπας είχε εκφράσει την αντίθεσή του προς τους καρμπονάρους και τις τεκτονικές στοές και πολέμη˙ σε εναντίον τους με τους «Σανφεντίστι» = υπερασπιστές της Άγιας Πίστης) ενώ στην Ανατολή η φιλική εταιρεία είχε στραφεί προς το πατριαρχείο και ο κλήρος την αγκάλιασε και συμμετείχε ενεργά στο έργο της.
Ακόμη μια σημαντική μαρτυρία για το ότι η φιλική εταιρεία δεν ήταν τεκτονική οργάνωση σου προσφέρεται και από την παρακάτω παράγραφο του όρκου των φιλικών: «Ορκίζομαι ότι εις το εξής δεν θέλω έμβει εις καμμίαν άλλην εταιρείαν, οποία και αν είναι, μήτε εις κανένα δεσμόν υποχρεωτικόν, αλλά μάλιστα ο,τιδήποτε δεσμόν ήθελον έχει εις τον κόσμον, και τον πλέον μέγιστον θέλω τον μετρά ως προς την εταιρείαν». Ι. Φιλήμονος, δοκίμιον Ιστορικόν περί της φιλικής εταιρείας, σελ. 100- 101. Δεν έχεις παρά να θαυμάσεις για το πόσον ιερή υπόθεση θεωρούνταν η συμμετοχή στη φιλική εταιρεία και πόσον ανεξάρτητη ήθελε να είναι η φιλική εταιρεία αποδοκιμάζοντας τόσον επίσημα σύναψη σχέσεων με άλλες εταιρείες, κατά συνέπειαν αποκλείοντας σχέση και με τις τεκτονικές στοές.

Σε μελέτες συγγραφέων φιλικών με τον τεκτονισμό συναντάς πληροφορίες – μαρτυρίες και κρίσεις – γνώμες σύμφωνα με τις οποίες: «ελλιπής και ελαττωματική είναι η τεκμηρίωση της τεκτονικής δράσεως εν Ελλάδι εν σχέσει προς την Ελληνικήν Επανάστασιν» άρθρο Θ. Παπαδολούλου, προεπαναστατική παρουσία του τεκτονισμού εν τω Ελληνικώ χώρω, περιοδ. Στασίνος, τ. 3, 1966, – 1967. Σελ. 52.
Η δράση των τεκτονικών στοών στην Ελλάδα, ως επί το πολύ, παραμένει στο σκοτάδι, αν και τεκτονικές στοές αναφέρονται ότι υπήρξαν στα Επτάνησα, στην Κων/πολη, στη Σμύρνη και στην Κύπρο. Η στοά στην Κέρκυρα ήταν από το 1714, αλλά «κοιμήθηκε» πολύ και «αφυπνίσθηκε» το 1806˙ εξάλλου ούτε συγκεκριμένες πληροφορίες έχουμε αν και πόσο βοήθησε η φιλική εταιρεία ή προώθησε την ελληνική επανάσταση του 21».
Πρόσθεσε και την αντίθεση της εκκλησίας και του ορθόδοξου κλήρου στις δραστηριότητες των τεκτόνων: Ο Πατριάρχης Παΐσιος Β’ 1744 – 1745 λ.χ. με συνοδικό γράμμα αποδοκίμαζε τη σύσταση τεκτονικής στοάς στο Γαλατά Κων/πόλεως. Και στην Κύπρο η τεκτονική παρουσία και δραστηριότητα ήταν μάλλον ανεξάρτητη από τη φιλική εταιρεία˙ τούτο μόνον αρκεί να σημειώσεις: ότι ο αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός, κορυφαίος Φιλικός και εθνομάρτυρας το 1821 είχε εκδώσει από το 1815 εγκύκλιο κατά των μασσόνων διακηρύσσοντας: «Ανεφάνησαν κατ’ αυτάς τας ημέρας λαοπλάνοι… οίτινες περιφερόμενοι μέσα εις την πολιτείαν της Σκάλας και Λάρνακος, ποιούσι Συνελεύσεις, και καταγίνονται δι’ όλης της ημέρας εις ματαιότητας και μωρολογίας, εξακολουθούντες, αναιδώς και ανυποστόλως τας διαβολικάς φαρμασονίας των». Επί πλέον η εγκύκλιος αυτή δίνει πληροφορίες και για το διεθνικό χαρακτήρα των τεκτονικών στοών: «σπουδάζουσι να τραβήξωσιν ικανούς, ου μόνον εκ των ημετέρων ορθοδόξων αλλά και εκ των Οθωμανών και μάλιστα των εκλεκτών» Θ. Παπαδόπουλου, προεπαναστατική παρουσία του τεκτονισμού, Στασίνος, τ. 3, σελ. 52.
Έχοντας τέτοια μαρτυρία ότι οι τεκτονικές στοές επιδίωκαν να κάνουν μέλη τους και τούρκους, οπότε «ειλικρινώς θεωρούνται ως αιρετικοί και αντιορθόδοξοι», αδυνατείς να παραδεχτείς πως η φιλική εταιρεία προέρχεται από τις τεκτονικές στοές και πως έχει σύνδεσμο και σχέσεις με τους τέκτονες.
Και οπωσδήποτε θα συμφωνούσες για την ανάγκη υποβολής τεκτονικών πηγών εις ιστορικήν κριτικήν. Το έργον του κριτικού συνίσταται εις την αποκάθαρσιν των τεκτονικών πηγών από του μυθολογικού στοιχείου, το οποίον πολλάκις παρεισέφρυσεν εις την τεκτονικήν παράδοσιν, γραπτήν τε και προφορικήν. Μία τοιαύτη αποκάθαρσις θ’ απεγύμνωνε μεν την παράδοσιν ταύτην της μυστικιστικής αχλύος, ήτις την περιβάλλει και θα εμείωνεν ίσως την παραδεδεγμένην συμβολήν του τεκτονισμού εις τα απελευθερωτικά κινήματα του ΙΗ’ και ΙΘ’ αιώνος, ουχ ήττον όμως θα αποκαθίστα την πραγματικήν σημασίαν θεωρητικήν και πρακτικήν των τεκτονικών σημασίαν θεωρητικήν και πρακτικήν των τεκτονικών αρχών και της τεκτονικής δράσεως δια την Ελληνικήν επανάστασιν» άρθρο Θ. Παπαδοπούλου, περ. Στασίνος, τ. 3 σελ. 59.
Δεν μπορείς φυσικά ν’ αρνηθείς πατριωτική δράση στους τέκτονες λ.χ. της Ζακύνθου για τον κοινόν αγώνα του ελληνισμού. Ή να μη δεχτείς π.χ. την πληροφορία ότι στην καταστροφή των Ψαρών το 1824 σκοτώθηκαν πολεμώντας και 74 τέκτονες. Άλλ’ αρνείσαι τη γνώμη ότι η φιλική εταιρεία υπήρξε τεκτονική οργάνωση έχοντας ακαταμάχητες σαφείς μαρτυρίες και αποδείξεις και ανυπέρβλητα επιχειρήματα προς τούτο.
Θάπρεπε να συλλογιστείς ακόμα και τα εξής: Αν η φιλική εταιρεία ήταν τεκτονική οργάνωση και οι τεκτονικές στοές εργάζονταν για το έργο της, η κίνηση για μύηση στη φιλική εταιρεία θα είχε κατεύθυνση από τα Επτάνησα – όπου άνθιζε, έστω δρούσε ο τεκτονισμός – προς την Πελοπόννησο και την κυρίως Ελλάδα˙ όμως η μύηση ακολούθησε φορά από την Πελοπόννησο προς τα Επτάνησα, όπως σε πληροφορεί ο Θεόδ. Κολοκοτρώνης: «Την εταιρείαν με την είπε ο Πάγκαλος˙ έπειτα επέρασε (από την Πελοπόννησο στα Επτάνησα) ο Αριστείδης και ο Αναγνωσταράς με έφερε γράμματα από την εταιρεία και τότε άρχισα να κατηχώ και εγώ διαφόρους εις την Ζάκυνθον, Κεφαλονιά και διαφόρους καπεταναίους Σπετσιώτικων καραβιών και Υδραίϊκων» Θ. Κολοκοτρώνης, διήγησις συμβάντων ελληνικής φυλής, σελ. 57. Να υπολογίσεις και την αποστροφή του Θ. Κολοκοτρώνη για τους Καρμπονάρους, που ήταν τεκτονικές οργανώσεις: «Αν σκοτώσωμεν τους προεστούς θα ειπούν οι βασιλείς ότι τοιούτοι δεν εσηκώθησαν δια την ελευθερίαν, αλλά δια να σκοτωθούν συνατοί τους, και είναι κακοί ανθρώποι, Καρβονάροι» Θ. Κολοκοτρώνη, Διήγησις συμβάντων σελ. 76.
Ίσως ακόμα και να αναρωτηθείς: Αν ο Καποδίστριας ήταν «κορυφαίος τέκνων», τότε από έναν κατώτερο μυημένο, τον Ξάνθο θα δεχόταν την πρόταση για την αρχηγία της φιλικής εταιρείας. Και να δεχτείς αυτό, πώς δικαιολογείς ν’[ αρνηθεί ένας «κορυφαίος» τέκνων να βοηθήσει την οργάνωσή του; Εξάλλου αν ήταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης «επίσημος» τέκνων θα δεχόταν τόσο πρόθυμα την αρχηγία της φιλικής εταιρείας από τον άσημον και χρεωκοπημένον Εμμ. Ξάνθο.
Και δικαιολογημένα θα ρωτούσες σε κάθε κατεύθυνση: μήπως οι πολλές μυστικές εταιρείες – 18ος αιώνας του εταιρισμού – και το τυχαίο γεγονός για τις αστυνομίες και τις άλλες. Αρχές των διαφόρων κρατών, καθώς και τα επίσημα αρχεία, να βρίσκονται στους ίδιους φακέλους θεμάτων με τις μασονικές – τεκτονικές στοές, ευνόησαν τη σύγχυση για συσχέτιση φιλικής εταιρείας με τον τεκτονισμό; Π.χ. στο κεντρικό αρχείο στρατιωτικής ιστορίας της Πετρουπόλεως συνυπάρχει σε φακέλους σχετικούς με άλλες μυστικές οργανώσεις και «σημείωμα για το σύνδεσμο των φιλικών» Ο. Μπ. Σπαρό, η ελληνική επανάσταση και η Ρωσία, σελ. 88.
Τελευταία τη γνώμη σου πως η φιλική εταιρεία δεν έχει καμιά σχέση με τον τεκτονισμόν, ενισχύει και το γεγονός ότι στα «Απομνημονεύματα», «χρονικά» και στις συγγραφές τόσων αγωνιστών του 21, όπως του Χρ. Περραιβού, Π. Π. Γερμανού, Θ. Κολοκοτρώνη, Νικηταρά, Φωτάκου, Ι. Μακρυγιάννη, Κων/νου Μεταξά, Κανέλλου Δεληγιάννη, Γενναίου Κολοκοτρώνη, Παπατσώνη, Ν. Κασομούλη, Μιχ. Οικονόμου, Αμβρ. Φραντζή, Σπηλιάδη, Λ. Κουτσονίκα, Αρτεμίου Μίχου, Σπυρομήλιου, Γ. Ψύλλα κ.α. – αναμφισβήτητες άμεσες και αυθεντικές πηγές για τα χρόνια του αγώνα του 21 – τίποτα δεν αναφέρεται για σχέσεις φιλικής εταιρείας με τον τεκτονισμό.

Από το βιβλίο: Ιστορικές γραμμές, του Φιλολόγου – Ιστορικού, Εκπαιδευτικού Μ.Ε., Ιωάννου Ν. Παπαϊωάννου.
Τόμος Α’. Λάρισα 1979

Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.

Κατηγορίες: Ιστορικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.