1.Ονωράτος, αββάς1 της μονής της Φούνδης
Βενάντιος2
ο πατρίκιος είχε μιάν έπαυλη στα μέρη της Σαμνίας,3 στην οποία κάποιος κολωνός4 του είχε ένα γιο ονόματι Ονωράτο.5 Αυτός από τα παιδικά του χρόνια με την εγκράτεια πυρπολήθηκε από τον πόθο της ουράνιας πατρίδας. Προκόβοντας λοιπόν με τέτοια αγνή πολιτεία, απαγόρευε στον εαυτό του και λόγο αργό ακόμα και, όπως είπα, δάμαζε τη σάρκα με πολλή εγκράτεια. Μια μέρα οι γονείς του έκαναν συμπόσιο στους γείτονές τους, στο οποίο ετοίμασαν να φάνε κρέας. Εκείνος για τον πόθο της εγκράτειας αρνιόταν να φάνε κρέας. Εκείνος για τον πόθο της εγκράτειας αρνιόταν να αγγίξει το φαγητό και οι γονείς του άρχισαν να τον κοροϊδεύουν και να λένε: «Φάγε. Μήπως πρόκειται να σου κουβαλήσουμε ψάρι σ’ αυτά τα βουνά;». Πράγματι σε εκείνο τον τόπο ψάρι συνήθως άκουγαν, αλλά ψάρι δεν έβλεπαν.
Αλλά καθώς κορόιδευαν τον Ονωράτο με αυτά τα λόγια, ξαφνικά στο συμπόσιο τελείωσε το νερό για την υπηρεσία. Ένας δούλος τράβηξε για την πηγή με μια ξύλινη υδρία, όπως συνηθίζεται εκεί. Ενώ αντλούσε το νερό, ένα ψάρι μπήκε στην υδρία, και σαν επέστρεψε ο δούλος, μπροστά στα μάτια των συνδαιτημόνων έχυσε με το νερό και το ψάρι, το οποίο θα μπορούσε να αρκέσει στον Ονωράτο για τροφή όλης της ημέρας. Θαύμασαν όλοι και σταμάτησε όλος αυτός ο εμπαιγμός από τους γονείς του. Άρχισαν δηλαδή να σέβονται την εγκράτεια στο πρόσωπο του Ονωράτου, την οποία πριν ειρωνεύονταν, κι έτσι το ψάρι του βουνού εξάλειψε το όνειδος του χλευασμού από τον άνθρωπο του Θεού.
Καθώς εκείνος προχώρησε σε μεγάλες αρετές, ο κύριός του – που αναφέραμε – του χάρισε την ελευθερία του, κι αυτός στον τόπο εκείνο, που λέγεται Φούνδη,6 έκτισε μοναστήρι στο οποίο εχρημάτισε πατήρ7 κάπου διακοσίων μοναχών. Εκεί η ζωή του έδωσε στο κάθε τι παραδείγματα εξαίρετης πολιτείας.
Κάποια μέρα από εκείνο το βουνό,8 που δεσπόζει από ψηλά πάνω από το μοναστήρι του, αποσπάσθηκε ένας πελώριος πέτρινος όγκος, ο οποίος κατρακυλώντας στην απότομη πλαγιά του βουνού, απειλούσε ολόκληρο το μοναστήρι με γκρέμισμα και όλους τους αδελφούς με θάνατο. Όταν ο άγιος εκείνος άνθρωπος είδε τον βράχο να έρχεται από πάνω, επικαλούμενος αδιάλειπτα το όνομα του Χριστού, άπλωσε το δεξί του χέρι και μόλις αντέταξε απέναντί του το σημείο του σταυρού, τον καθήλωσε, έτσι όπως έπεφτε, στην ίδια την πλαγιά του απότομου βουνού, όπως αφηγείται ο θεοσεβής άνθρωπος Λαυρέντιος.9 Και φαίνεται πως δεν υπήρχε εκεί χώρος ώστε να μπορέσει να γαντζωθεί σταθερά. Έτσι μέχρι σήμερα, όπως κοιτάει κανείς το βουνό, του φαίνεται ο βράχος έτοιμος να πέσει.
Εξωτερική και εσωτερική διδασκαλία.
ΠΕΤΡΟΣ. Πρέπει άραγε να πιστέψουμε πως έναν τόσο εξαίρετος άνθρωπος, που αργότερα έγινε διδάσκαλος μαθητών, είχε προηγουμένως διδάσκαλο;
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. Δεν έχω ακούσει καθόλου να υπήρξε αυτός μαθητής κανενός, αλλά η δωρεά του Αγίου Πνεύματος δεν δένεται με νόμους. Βέβαια ο κανόνας της ορθής πολιτείας είναι να μην τολμάει να προΐσταται όποιος δεν έμαθε να υποτάσσεται, και να μην διατάσσει υπακοή στους κατωτέρους του, την οποία αυτός δεν έμαθε να δείχνει στους ανωτέρους του. Ωστόσο υπάρχουν μερικοί οι οποίοι διδάσκονται εσωτερικά με τη διδαχή του Πνεύματος έτσι, ώστε, αν και εξωτερικά τους λείπει η μαθητεία του ανθρώπινου διδασκάλου, δεν τους λείπει η φώτιση του εσώτερου διδασκάλου. Αυτών όμως η ελευθερία της ζωής δεν πρέπει να φθάσει να λαμβάνεται ως υπόδειγμα από τους ασθενείς, μήπως κάποιος θεωρώντας τον εαυτό του παρομοίως πλήρη Αγίου Πνεύματος, δεν καταδεχθεί να γίνει μαθητής ανθρώπου και γίνει δάσκαλος πλάνης. Ο νους που είναι πλήρης θείου Πνεύματος έχει ολοφάνερα τα σημεία του, δηλαδή τις δυνάμεις και την ταπείνωση. Αν αυτά και τα δύο συναντηθούν τέλεια στον ίδιο νου, είναι προφανές ότι φέρουν μαρτυρία για την παρουσία του Αγίου Πνεύματος.
Έτσι δεν διαβάζουμε να είχε δάσκαλο και ο Ιωάννης ο Βαπτιστής. Ούτε η ίδια η Αλήθεια Χριστός, που δίδαξε τους Αποστόλους κατά τη σωματική παρουσία Του, δεν τον συμπεριέλαβε σωματικά ανάμεσα στους Αποστόλους. Αλλά αυτόν τον δίδασκε εσωτερικά, ενώ εξωτερικά κατά κάποιον τρόπο τον είχε αφήσει σε ελευθερία. Έτσι ο Μωυσής στην έρημο έμαθε την παραγγελία του Θεού10 από διδασκαλία αγγέλου και δεν την γνώρισε από άνθρωπο. Αλλά αυτά, όπως είπαμε προηγουμένως, οι ασθενείς πρέπει να τα ευλαβώνται, όχι να τα μιμούνται.
ΠΕΤΡΟΣ. Ωραία όλα αυτά. Όμως παρακαλώ να μου πεις αν ένας τόσο μεγάλος πατήρ άφησε κάποιον μαθητή μιμητή του.
Υποσημειώσεις.
1. Abbas, και εδώ, και όπου αλλού στη συνέχεια χρησιμοποιείται, σημαίνει πάντα ηγούμενος.
2. Ίσως ο ευγενής Δέκιος Μάριος Βενάντιος Βασίλειος, ύπατος το 508.
3. Περιοχή στα ορεινά της Καμπανίας στο εσωτερικό της μεταξύ Ρώμης και Νεαπόλεως περιοχή (βλ. χάρτη). Εκεί κατοικούσαν οι αρχαίοι Σαμνίτες.
4. Colonus, εξαρτημένος καλλιεργητής την υπηρεσία μεγαλογαιοκτήμονος.
5. Honoratus (=τιμημένος). Αναφέρεται στο Ρωμαϊκό εορτολόγιο στις 16 Ιανουαρίου.
6. Fundis, η σημερινή Φόνδη στην Καμπανία (βλ. χάρτη Ζ 8). Στην περιοχή σώζονται ερείπια που κατά την παράδοση προέρχονται από το μοναστήρι του αγίου.
7. Pater, όπως και το «αββάς», αναφέρεται πάντα στον ηγούμενο.
8. Πρόκειται για τα Όρη της Αυσονίας στα Απέννινα.
9. Laurentius, ευσεβής λαϊκός, που τώρα πρέπει να βρίσκεται στη Ρώμη.
10. Βλ. έξοδ. 3, 2, όπου η διήγησις για την εμφάνιση αγγέλου στη φλεγομένη βάτο και τις οδηγίες για τη μελλοντική αποστολή του Μωυσή.
Από το βιβλίο: Βίοι αγνώστων Ασκητών: Αγίου Γρηγορίου, Πάπα Ρώμης, του επικαλουμένου Διαλόγου. Εισαγωγή-μετάφραση-σημειώσεις υπό Ιωάννου Ιερομ.
Εκδότης, Ιερά Σκήτη Αγίας Αννης – Αγιον Ορος. Ιούνιος 2020.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
