Η ελεημοσύνη και η ακτημοσύνη – Οσίας Συγκλητικής.

Δεν πρέπει ο μοναχός, με πρόφαση την ελεημοσύνη, να έχει χρήματα ή να τα δέχεται, όταν του δίνονται! Ποιά είναι η ελεημοσύνη που ταιριάζει στον μοναχό;

Από τον βίο της αγίας Συγκλητικής.

Έλεγε η αγία Συγκλητική: «Ο ασκητής δεν πρέπει να φροντίζει, ώστε να είναι σε θέση να κάνει ελεημοσύνες, γιατί η υλική αυτή ελεημοσύνη είναι εντολή προς τους κοσμικούς. Άλλωστε η ελεημοσύνη έχει οριστεί όχι τόσο για να τραφούν οι φτωχοί, όσο για να διδάξει στους ανθρώπους την αγάπη και τη φιλαλληλία˙ γιατί ο Θεός που φροντίζει για τον πλούσιο, μπορεί να τρέφει και τον φτωχό. Όπως δηλαδή η περιτομή της σωματικής ακροβυστίας συμβόλιζε την αφαίρεση του καλύμματος της καρδιάς,1 έτσι και η ελεημοσύνη έχει οριστεί, για να προξενήσει στους ανθρώπους τη μεταξύ τους αγάπη. Σε εκείνους λοιπόν, οι οποίοι απέκτησαν την αγάπη από τη θεία χάρη, είναι περιττή η ελεημοσύνη».

Αυτά δεν τα λέω για να κατηγορήσω την ευσπλαχνία, αλλά για να δείξω την καθαρότητα και το ύψος της ακτημοσύνης. Ας μην εμποδίζεται λοιπόν το ανώτερο από το κατώτερο. Εσύ, με το να τα δώσεις όλα μεμιάς,2 κατόρθωσες σύντομα το μικρό (την ελεημοσύνη)˙ τώρα πλέον να κοιτάς προς το μεγαλύτερο, την αγάπη. Φέρεις επάνω σου τον σταυρό˙ εσύ οφείλεις να πεις τα λόγια που δείχνουν την ελευθερία σου, δηλαδή˙ ¨Να, εμείς αφήσαμε τα πάντα και σε ακολουθήσαμε¨3. Να πάρεις τη θαρραλέα γλώσσα των αποστόλων και να πεις˙ ¨Χρήματα ασημένια και χρυσά δεν έχω¨4»

Και οι κοσμικοί όμως δεν πρέπει να κάνουν την ελεημοσύνη αδιάφορα και όπως τύχει, αλλά να μιμούνται τον Αβραάμ και να ασχολούνται και προσωπικά κατά την φιλανθρωπία. Γιατί εκείνος ο δίκαιος, μαζί με το τραπέζι, πρόσφερε στους φιλοξενούμενους και την πρόθεσή του˙ στάθηκε δηλαδή, όπως λέει η Γραφή,5 να υπηρετεί, και κάλεσε και τη γυναίκα του να κάνει το ίδιο, αν και είχε τόσους δούλους. Αληθινά, όσοι είναι σαν αυτόν θα ανταμειφθούν για την ελεημοσύνη τους, έστω και αν ανήκουν στη δεύτερη τάξη.6 Γιατί ο Κύριος, όταν δημιούργησε την οικουμένη, καθόρισε για τους ανθρώπους δύο τάξεις: σε εκείνους που ζουν με σεμνότητα όρισε τον γάμο για την τεκνογονία, και στους άλλους παρέδωσε την αγνότητα, ώστε να ζούν με καθαρότητα, και τους έκανε ίσους με τους αγγέλους. Σε εκείνους έδωσε νόμους και διατάξεις απονομής του δικαίου, ενώ στους άλλους είπε˙ ¨Σ’ εμένα ανήκει η εκδίκηση, εγώ θα ανταποδώσω¨.7 Σε εκείνους είπε˙ ¨Θα καλλιεργείτε τη γη¨,8 ενώ σ’ εμάς˙ ¨Μη μεριμνάτε για το αύρι層.9

Οι κοσμικοί άρχοντες έχουν δούλους για διάφορες υπηρεσίες˙ άλλους από αυτούς τους στέλνουν στα χωράφια, για να καλλιεργούν τη γη και να αποκτούν απογόνους, ενώ όσους γεννιούνται από αυτούς και δουν ότι είναι καλοί και όμορφοι, τους παίρνουν μέσα στα σπίτια τους για την προσωπική τους υπηρεσία. Έτσι και ο Κύριος: όσους διάλεξαν τον σεμνό γάμο τους έβαλε στο χωράφι του κόσμου, ενώ στους καλύτερους από αυτούς, όσους δηλαδή έτυχε να έχουν καλή προαίρεση και ποθούν την αγνότητα, τους πήρε πλάι του να τον υπηρετούν. Αυτοί είναι ξένοι προς όλα τα γήινα πράγματα, γιατί έχουν αξιωθεί να κάθονται στο τραπέζι του Κυρίου. Δεν μεριμνούν για ενδυμασία ή κάτι άλλο υλικό, γιατί έχουν ντυθεί τον Χριστό,10 και εκείνον έχουν να προνοεί για όλα. Η υπόσχεση που έδωσαν δεν είναι τίποτε άλλο, παρά απάρνηση του κόσμου και μελέτη του θανάτου.

Όπως λοιπόν οι νεκροί δεν μπορούν πλέον να κάνουν κάτι με το σώμα, έτσι και εμείς: όσα ήταν να κάνουμε ως προς το σώμα, τα κάναμε όταν ήμασταν πνευματικά νήπιοι11˙ τώρα όμως που σταυρωθήκαμε, όπως λέει ο απόστολος,12 για τον κόσμο και ο κόσμος για εμάς, ας ζούμε για την ψυχή. Ας παρουσιάσουμε λοιπόν τις αρετές, και ας ελεήσουμε με τη διάνοια, γιατί είναι μακάριοι οι ελεήμονες13 στην ψυχή. Όπως δηλαδή λέει σε άλλο σημείο η Γραφή ότι εκείνος που είδε ομορφιά και την επιθύμησε, διέπραξε την αμαρτία χωρίς να γίνει αντιληπτός,14 έστω και αν δεν έκανε την πράξη, έτσι και εδώ: η ελεημοσύνη με τη διάνοια έχει πολλή δύναμη, καθώς τη διαπράττει η πρόθεση του ανθρώπου, έστω και αν δεν έγινε και σωματικά, εξαιτίας της έλλειψης πόρων».

Υποσημειώσεις.

1. Πρβ. Ρωμ. 2, 28-29
2. Η αγία εδώ απευθύνεται στον κάθε μοναχό και εννοεί τη διανομή των υπαρχόντων του στους φτωχούς κατά την απάρνηση του κόσμου (πρβ. Ματθ. 19, 21˙ Μάρκ. 10, 21).
3. Ματθ. 19, 27. Μάρκ. 10, 28. Λουκ. 18, 28.
4. Πράξ. 3, 6.
5. Γεν. 18, 1-8
6. Στο κείμενο: και εν τω δευτέρω τυγχάνουσι τάγματι. Διόρθωση: καν εν τω δευτέρω τάγματι τυγχάνωσιν (PG 28, 1532A). Ως δεύτερη τάξη εννοεί τους πιστούς που ακολουθούν τον έγγαμο βίο, ενώ πρώτη είναι η τάξη των μοναχών, όπως λέει στη συνέχεια.
7. Ρωμ. 12, 19. Εβρ. 10, 30. Πρβ. Δευτ. 32, 35.
8. Πρβ. Γεν. 3, 23.
9. Ματθ. 6, 34.
10. Πρβ. Γαλ. 3, 27
11. Πρβ. Γαλ. 4, 3
12. Πρβ. Γαλ. 6, 14
13. Ματθ. 5, 7
14. Πρβ. Ματθ. 5, 28

Από το βιβλίο: Ευεργετινός: «Ήτοι Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των θεοφόρων και αγίων πατέρων, από πάσης γραφής θεοπνεύστου συναθροισθείσα.»

Τόμος 3-ος. μετάφραση (Νεοελληνική απόδοση): Δ. Χρισταφακόπουλος

Εκδόσεις, Το Περιβόλι της Παναγίας, 2001

Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.

Κατηγορίες: Αγιολογικά - Πατερικά, Θαυμαστά γεγονότα, Κυριακοδρόμιο (προσέγγιση στο Ευαγγέλιο και τον Απόστολο της Κυριακής και των Μεγάλων Εορτών), Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια, Λογοτεχνικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.