Και οι Αγιοι υπόκεινται σε πτώσεις! – Οσίου Ισαάκ του Σύρου.

Και οι άγιοι υπόκεινται σε πτώσεις. Να μην υπερηφανευθείς για τα χαρίσματα που έχεις από το Θεό. Να ταπεινωθείς μόλις αισθανθείς το άγγιγμα της υψηλοφροσύνης.

1 Ο άγιος Μακάριος έγραψε μια επιστολή με πολλή περίσκεψη και σοβαρότητα, για να την έχουν στη μνήμη τους οι αδελφοί και να διδαχθούν, ώστε να μην πέσουν στην απόγνωση, όταν μεταπίπτουν από την κατάσταση της θείας χάρης στον πνευματικό κίνδυνο και στη σύγχυση. Διότι, όσοι βρίσκονται στην κατάσταση της καθαρότητας, υπόκεινται σε πτώσεις, και μάλιστα ενώ δε ζουν σε αμέλεια και δε βρίσκονται σε πνευματική παραλυσία. Όπως δηλ. συμβαίνει και με τον καιρό, όπου το ψύχος διαδέχεται τη ζέστη. Ενώ λοιπόν πορεύονται σύμφωνα με τον μοναχικό τους κανόνα, συμβαίνουν σ’ αυτούς πτώσεις, που είναι βέβαια αντίθετες προς τη βούλησή τους. Αλλά και ο άγιος Μάρκος, έχοντας, όπως και ο άγιος Μακάριος, ακριβή πείρα τους πράγματος, μας δίνει τη δική του μαρτυρία γι’ αυτό το θέμα, σε επιστολές που έγραψε. Έχοντας, τώρα πια, δύο μάρτυρες, θα μπορεί ο άνθρωπος, όταν βρεθεί στην ανάγκη, να δεχθεί την παρηγοριά του χωρίς κανένα δισταγμό. Τί λέγει λοιπόν ο άγιος Μάρκος; «Αλλοιώσεις, λέει, γίνονται στον καθένα, όπως συμβαίνει με τις τέσσερις εποχές». Πρόσεξε εκείνη τη λέξη, «στον καθένα», που σημαίνει ότι η ανθρώπινη φύση είναι μία και, επομένως, όλοι υποκείμεθα σε μεταβολές. Μη νομίσεις δηλ. ότι ο άγιος είχε στο νου του μόνο τους αρχάριους και τους ελάχιστους, και ότι οι τέλειοι και προχωρημένοι δεν υπόκεινται τάχα σε πνευματικές μεταβολές, και ότι βρίσκονται πάντα, χωρίς να παρεκκλίνουν, σε μια ανώτερη κατάσταση, χωρίς εμπαθείς λογισμούς. Αυτά τα λένε, δυστυχώς, οι Ευχίτες. Γι’ αυτό λοιπόν ανέφερε στο κείμενό του «στον καθένα».

Λέει ο άγιος Μακάριος: Τώρα έχουμε ψύχος, και μετά, ακολουθεί καύσωνας, και ίσως χαλάζι, φουρτούνα, και καλοσύνη. Έτσι γίνεται, λέει, και με την άσκησή μας. Πόλεμος από τον πονηρό, και βοήθεια από τη θεία χάρη. Καμιά φορά γίνεται στην ψυχή τρικυμία, και την προσβάλλουν κύματα δυνατά. Και πάλι, ύστερα, έχουμε την καλή αλλοίωση, καθώς επισκέπτεται τη καρδιά η θεία χάρη, και την γεμίζει με θεϊκή χαρά και ειρήνη, και με λογισμούς σώφρονες και ειρηνικούς.

Αναφέροντας ο άγ. Μακάριος, εδώ, τους «σώφρονες λογισμούς», υπονοεί ότι οι προηγούμενοι ήταν κτηνώδεις και ακάθαρτοι. Συνεχίζει λοιπόν και συμβουλεύει: Εάν μετά απ’ αυτούς τους λογισμούς, τους σώφρονες και τους επιεικείς, ακολουθούν πονηροί λογισμοί, να μη λυπηθούμε και φτάσουμε στην απόγνωση˙ κι όταν βρισκόμαστε στην ανάπαυση που δίνει η θεία χάρη, να μην καυχηθούμε, παρά, ενώ χαιρόμαστε, να περιμένουμε τη θλίψη. Όμως μας συμβουλεύει να μην αφήνουμε και κάνει κατοχή στην καρδιά μας η λύπη, όταν ακολουθήσουν πτώσεις. Και ενώ οι πτώσεις στρέφονται εναντίον μας, όμως εμείς να τις δεχόμαστε με χαρά, λέει, ως κάτι το φυσικό και ανθρώπινο. Και να μην απελπιστούμε σαν εκείνον που περιμένει τέλεια και αναλλοίωτη ανάπαυση, και δεν μπορεί να δεχθεί ότι και πάλι θα αγωνιστεί, και θα λυπηθεί στη ζωή του, και ότι θα του συμβούν ανεπιθύμητα και ενάντια στο θέλημα του Θεού πράγματα.

Και αυτό που είπαμε, το οικονόμησε ο Θεός, για να μη μείνουμε τελείως άνεργοι – εννοώ σε ασκητικούς αγώνες – και αποχαυνωθούμε και πέσουμε στην απόγνωση, και μείνουμε ακίνητοι στο δρόμο της αρετής. Και συμπληρώνει ο άγιος: Να ξέρεις ότι «όλοι οι άγιοι καταπιάνονταν με τους συνεχείς ασκητικούς αγώνες. Όσο είμαστε σ’ αυτό τον κόσμο, η μεγάλη παρηγοριά μας από τα λυπηρά έρχεται μέσα μας με τρόπο μυστικό. Κάθε μέρα και κάθε ώρα ο Θεός ζητάει να δοκιμάσει την προς αυτόν αγάπη μας με την πάλη και τον αγώνα μας κατά των πειρασμών. Να μη μας καταβάλλει η λύπη, θα πει να μην παραμελούμε τον αγώνα μας. Έτσι προκόβουμε, ο κάθε μοναχός, στο δρόμο της αρετής. Όποιος θέλει να ξεφύγει από τούτον τον αγώνα και να παρεκκλίνει, αυτός είναι σαν τους λύκους». Και με αυτή τη σύντομη και θαυμαστή παρομοίωση θέλει να πει ότι, όπως ο λύκος δε θέλει να βαδίζει στον κανονικό δρόμο, έτσι και ο μοναχός που δε θέλει να αγωνίζεται, θέλει να βαδίζει στο δικό του μονοπάτι, που δεν περπατήθηκε από τους αγίους πατέρες. Γι’ αυτό χρειάζεται οι θλίψεις να διαδέχονται τη χαρά. Όμως μετά τις θλίψεις, με την ενέργεια της χάρης του Θεού έρχονται μέσα μας καλοί λογισμοί και εκπλήξεις θαυμαστές, που υπερβαίνουν την ανθρώπινη φύση μας, όπως είπε ο άγιος Μάρκος. Όταν οι άγιοι Άγγελοι μας πλησιάσουν, γεμίζουμε με πνευματική κατάσταση, οπότε όλα τα λυπηρά και τα ενάντια αναχωρούν, και γίνεται ειρήνη και άρρητη γαλήνη, για όσο καιρό ζει κανείς σ’ αυτή την κατάσταση. Όταν λοιπόν σε επισκιάσει η χάρη του Θεού, και έρθουν κοντά σου και σε περιτειχίσουν οι άγιοι Άγγελοι, και απομακρυνθούν όλοι οι πειρασμοί, τότε να μη σε πιάσει η έπαρση και βάλεις ιδέα ότι έφτασες στο λιμάνι, όπου δεν πιάνει πια τρικυμία, και ότι ο αέρας που σε περιβάλλει είναι αμετάβλητος, και ότι μια για πάντα γλίτωσες από την ταραχώδη θάλασσα και τους ανέμους της, και ότι δε θα σε βρει ξανά ο εχθρός και το κακό. Διότι πολλοί, όπως είπε και ο μακάριος αββάς Νείλος, έκαναν τέτοιες σκέψεις, και έπεσαν σε κινδύνους. Ή, πάλι, μην ξεχαστείς και βάλεις στο νου σου, ότι τάχα έγινες ανώτερος από τους άλλους, τους πολλούς, και ότι σε σένα αρμόζει να είσαι μόνιμα σε τέτοια χαρισματική κατάσταση, και όχι σε άλλους, επειδή τάχα η πολιτεία τους είναι κατώτερη, και η γνώση τους είναι ελλιπής. Μην υποβαθμίζεις λοιπόν τους άλλους και λες ότι «εγώ έπρεπε και έφθασα στην τελειότητα της αγιότητας, και σε ανώτερο πνευματικό επίπεδο, και στη χαρά την αμετάβλητη», διότι όλα αυτά είναι υπερήφανοι στοχασμοί. Αντί γι’ αυτά, να καθίσεις και να συλλογισθείς τους ακάθαρτους λογισμούς σου, και τις απρεπείς φαντασίες που μπήχτηκαν στο μυαλό σου τον καιρό της πνευματικής σου τρικυμίας και της ταραχής και της αταξίας των λογισμών σου, που πριν από λίγο, ενώ ήσουν σκοτισμένος, επαναστάτησαν εναντίον σου˙ να συλλογισθείς δηλ. πως τόσο γρήγορα έκλινες τότε προς τα πάθη, και έζησες μαζί τους με το σκοτεινό νου σου, και δεν ντράπηκες, ούτε σ’ έπιασε δέος για τη θεϊκή όραση που είχες, και για τα χαρίσματα που είχες δεχθεί πρωτύτερα. Και να ξέρεις ότι όλα αυτά – την ταραχή, την αταξία των λογισμών κ.τ.λ. – η πρόνοια του Θεού τα έφερε σε μας για να ταπεινωθούμε, γιατί ο Θεός μας νοιάζεται και οικονομεί στον καθένα μας ξεχωριστά τι πρέπει να πάθει, για να βάλει μυαλό. Εάν λοιπόν υπερηφανευτείς για τα χαρίσματα που έλαβες, και δεν είναι δικά σου, σε αφήνει και πέφτεις τότε σ’ εκείνα τα αμαρτήματα, για τα οποία είχες μόνο λογισμούς και πειρασμούς.

Μάθε λοιπόν, ότι το να στέκεσαι όρθιος και να μην πέφτεις στα πάθη, δεν οφείλεται στη δική σου αρετή, αλλά στη χάρη του Θεού, που σε βαστάζει στα χέρια του, για να μη φοβηθείς. Αυτά να σκέφτεσαι τον καιρό της πνευματικής χαράς σου, και όταν αρχίζεις να υψηλοφρονείς, είπε ο άγιος αυτός πατέρας μας, κλάψε και δάκρυσε και να θυμάσαι συνεχώς τα πρότερα παραπτώματά σου, στα οποία έπεσες με την παραχώρηση του Θεού. Κάνε έτσι, για να αποκτήσεις ταπείνωση και να γλιτώσεις από την πτώση. Όμως και πάνω στις πτώσεις σου, μην απελπιστείς, αλλά με ταπεινούς λογισμούς εξιλέωσε το Θεό και άφησέ τον να συγχωρήσει τα αμαρτήματά σου. (200-3).

Από το βιβλίο: Ανθολόγιο από την ασκητική εμπειρία του Αγίου Ισαάκ του Σύρου. Ερμηνευτική απόδοση – επιμέλεια, Κωνσταντίνου Χρ. Καρακόλη, Δρος Θεολογίας, Φιλολόγου.

Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.

Κατηγορίες: Αγιολογικά - Πατερικά, Θαυμαστά γεγονότα, Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια, Λογοτεχνικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.