Αδελφέ, μην παραμελείς το εργόχειρο. Συχνά δηλαδή ο λογισμός σου ψιθυρίζει: «Ποτέ δεν θα μπορέσεις να μάθεις αυτό το εργόχειρο. Είσαι ασθενικός και αμελής και δεν μπορείς να αντέξεις ως το τέλος τη δυσκολία αυτής της εργασίας. Δες, και τα μέλη σου άρχισαν να πονούν από τον κόπο, γιατί δεν είσαι συνηθισμένος στην κούραση. Καλύτερα σήκω και πήγαινε εκεί, από όπου ήρθες. Γιατί και εκεί, αν ζήσεις με φόβο Θεού, θα σωθείς».
Μη λοιπόν αποθαρρύνεσαι από αυτούς τους λογισμούς, αδελφέ, αλλά περίμενε καρτερικά τη βοήθεια του Κυρίου που σε κάλεσε στη βασιλεία του. γιατί αυτός είπε: «Με την υπομονή σας θα κερδίσετε τις ψυχές σας»,1 και επίσης: «Αν έχετε πίστη έστω και σαν τον κόκκο του σιναπιού, θα λέτε σε αυτό το βουνό ¨πήγαινε από εδώ εκεί¨, και θα πηγαίνει. και τίποτε δεν θα είναι αδύνατο για εσάς»2. Και εμείς λοιπόν, αγαπητέ, ας κάνουμε υπομονή, γιατί δεν έχουμε τις ελπίδες μας σε άνθρωπο που δεν μπορεί να μας σώσει, αλλά στον Θεό, ο οποίος σώζει όσους ελπίζουν σε αυτόν.
Άραγε, αγαπητέ, αν μάθαινες γράμματα, δεν θα υπέμενες την ταλαιπωρία; Αν πάλι μάθαινες μια τέχνη του κόσμου, δεν θα υπέμενες τον κόπο; Αν λοιπόν σε εκείνα θα έκανες πολλή υπομονή, δεν οφείλουμε πολύ περισσότερο να τα υπομείνουμε όλα για χάρη του Κυρίου; Γιατί λέει η Γραφή: «Θα τρως από τους κόπους των χεριών σου. θα είσαι μακάριος και όλα θα σου πηγαίνουν καλά»3. Και ο απόστολος μας έδωσε εντολή να εργαζόμαστε τίμια με τα ίδια μας τα χέρια,4 ώστε όχι μόνο να έχει να τρώει ο ίδιος ο εργαζόμενος, αλλά από τους κόπους του να δίνει και σε όποιον έχει ανάγκη.5 Αυτός λοιπόν που μισεί την εργασία, θα περιεργάζεται τι κάνουν οι άλλοι6 – γιατί η αργία διδάσκει κάθε κακία,7- ενώ όποιος αγαπά την εργασία μένει χωρίς λύπες.
Αγαπητέ αδελφέ, αν διαλέξεις για τον εαυτό σου κάποια ευλάβεια,8 πρόσεχε, μήπως μέσω της ευλάβειας σου βάλει ο πονηρός κακό λογισμό, υπερηφάνειας, ας πούμε, ή κενοδοξίας, καθώς δεν θα θέλεις να κουραστείς μαζί με τους αδελφούς σου, τάχα για να μη χαλάσεις την ευλάβεια. Αντίθετα, να εργάζεσαι όπως και οι ομόψυχοί σου αδελφοί, και φύλαγε και την ευλάβειά σου. Γιατί η οκνηρία χαλάει την ευλάβεια και προξενεί κακό όνομα σε εκείνον που την έχει. Να συνδυάζεις λοιπόν την ευλάβεια με την προθυμία, και θα είσαι πραγματικά ευλαβής.
Αγαπητέ, αν είσαι σε κοινόβιο και εργάζεσαι και κουράζεσαι περισσότερο από τους άλλους, πρόσεχε, μήπως ο πονηρός σου φέρει λογισμό γεμάτο θανάσιμη πίκρα, και πεις μέσα σου: «Η εργασία μου αποφέρει πολύ κέρδος, η τροφή μου όμως δεν είναι τίποτε», και ζητήσεις τροφή περισσότερη ή καλύτερη από των άλλων αδελφών και με αφορμή το φαγητό καταστρέψεις το έργο του Θεού.9 Γιατί όταν έτσι σκέφτεσαι, παύεις να βαδίζεις σύμφωνα με την αγάπη.10 Άλλωστε, με το να ζητάς ανταμοιβή από τους ανθρώπους. τη χάνεις από τον Θεό. Αν λοιπόν εσύ από τον Θεό περιμένεις τις αμοιβές, μην τις θέλεις από τους ανθρώπους. Καλύτερα να ταπεινώνεσαι στους αδελφούς σου και να χαίρεσαι έχοντας κατά νουν την ανταμοιβή που δίνει ο δίκαιος Κριτής, ο οποίος πληρώνει στον καθένα κατά τα έργα του11 και μας έχει πει: «Ποιος άραγε είναι ο έμπιστος και συνετός δούλος, που ο κύριός του τον έκανε επιστάτη στο σπίτι του, για να δίνει στους άλλους δούλους την τροφή τις ορισμένες ώρες; Μακάριος ο δούλος εκείνος που όταν έρθει ο κύριός του, θα τον βρει να κάνει έτσι. Σας διαβεβαιώνω πως θα τον βάλει υπεύθυνο σε όλα του τα υπάρχοντα».12
Γνωρίζω και κάποιον αδελφό που είπε: «Θα ευχόμουν στον Θεό να ευλογούσε το εργόχειρό μου, ώστε από αυτό να τρεφόταν όλο το κοινόβιο. Θα είχα μεγάλη χαρά από αυτό και θα ευχαριστούσα πολύ τον Θεό, ο οποίος είπε: ¨Αφού τα κάνατε αυτά για έναν από τους άσημους αδελφούς μου, τα κάνατε για εμένᨻ.13
Άλλος πάλι αδελφός κουραζόταν πολύ στο κοινόβιο, και εξαιτίας του κόπου τον πολεμούσαν οι λογισμοί. Αυτός όμως έλεγε στον εαυτό του: «Κακέ δούλε, πουλήθηκες. τί μπορείς να κάνεις πιά;» και ο Κύριος τον ανακούφιζε.
Είναι μακάριος ο μοναχός που τηρεί τις εντολές του Κυρίου και φροντίζει πάντοτε γι’ αυτά τα τρία: την απερίσπαστη προσευχή, την εργασία και τη μελέτη. Γιατί λέει η Γραφή: «Ελευθερωθείτε από τους περισπασμούς και μάθετε ότι εγώ είμαι ο Θεός»14 και αλλού: «Εγώ είμαι φτωχός και μέσα στους κόπους από τα νιάτα μου».15 λέει επίσης: ¨Θα μελετά τον νόμο του Θεού μέρα και νύχτᨻ.16
Αγαπητέ, αν είσαι σε κοινόβιο με άλλους αδελφούς, να έχεις ταπεινό φρόνημα και να υπηρετείς σε όλα τους αδελφούς σου, έτσι ώστε η καλή σου συμπεριφορά να το διδάξει αυτό και στους αδελφούς που στον κόσμο ζούσαν άθλια ζωή, και βλέποντας εσένα, να παρακινούν τις ψυχές τους στην εργασία των αρετών. Όταν λοιπόν προστάξουν οι γέροντες να βγεις μαζί με τους αδελφούς σε εργασία, τρέξε πρόθυμα και μην περιμένεις άλλους να πάνε πριν από σένα. Επίσης, μη μαλώνεις με τους οκνηρούς, οι οποίοι με την αμέλειά τους ζημιώνουν και βλάπτουν πάρα πολύ τον εαυτό τους για τρεις λόγους: ο πρώτος είναι ότι γίνονται ένοχοι ανυποταξίας, φιλαυτίας και αργίας. ο δεύτερος, ότι στερούνται την ανταμοιβή της εργασίας. ο τρίτος και χειρότερος, ότι δίνουν και στους άλλους αφορμή γογγυσμού, καταλαλιάς και απειθαρχίας, οπότε για τη βλάβη των άλλων θα καταδικαστούν αυτοί βαρύτερα.
Εσύ όμως, αδελφέ, να μην κοιτάζεις αυτούς. Στον θερισμό κανείς ποτέ δεν λέει: «Αφού ο άλλος δεν μαζεύει για τον εαυτό του σιτάρι, ούτε εγώ θα μαζέψω»,κ αλλά ο καθένας, όσο έχει καιρό, μαζεύει τροφές για τον εαυτό του και για τα ζώα του, ώστε να μην έχει ανάγκη στη διάρκεια του χειμώνα. Αν λοιπόν στα υλικά δείχνουμε τέτοια προθυμία, δεν πρέπει να είμαστε πολύ πιο πρόθυμοι στα πνευματικά; Αν όμως τύχει να είναι το σώμα σου ασθενικό και δεν αντέχει στον κόπο όπως το σώμα των χωρικών, εσύ τουλάχιστον δείξε ειλικρινά την πρόθεσή σου, και οι άλλοι, βλέποντάς σε ασθενικό και αδύναμο, θα ελαφρύνουν από επάνω σου το βάρος. Μην τους αφήσεις όμως να σου το πάρουν όλο, αλλά παρακάλεσέ τους λέγοντας: «Θέλω και εγώ να έχω μέρος μαζί σας». Κοπίασε μαζί τους ανάλογα με τη δύναμη που σου χάρισε ο Κύριος, και θα έχεις μεγάλη ανταμοιβή από τον Θεό.
Υποσημειώσεις
1. Λουκ. 21, 19.
2. Ματθ. 17, 20.
3. Ψαλμ. 127, 2.
4. Α’ Θεσ’ 4, 11.
5. Εφ. 4, 28.
6. Πρβ. Β’ Θεσ’ 3, 11.
7. Σ’ Σειρ. 33, 28.
8. Εδώ η λέξη ¨ευλάβεια¨ ίσως σημαίνει την άσκηση κάποιου συγκεκριμένου ασκητικού αγώνα, π.χ. περιορισμό στο κελλί, νηστεία, προσευχή κτλ.
9. Πρβ. Ρωμ. 14, 20.
10. Πρβ. Ρωμ. 14,15.
11. Πρβ. Ρωμ. 2. 6
12. Ματθ. 24, 45-47.
13. Ματθ. 25, 40.
14. Ψαλμ. 45, 11.
15. Ψαλμ. 87, 16.
16. Ψαλμ. 1, 2.
Από το βιβλίο: Ευεργετινός: «Ήτοι Συναγωγή των θεοφθόγγων ρημάτων και διδασκαλιών των θεοφόρων και αγίων πατέρων, από πάσης γραφής θεοπνεύστου συναθροισθείσα.»
Τόμος 2-ος. μετάφραση (Νεοελληνική απόδοση): Δ. Χρισταφακόπουλος
Εκδόσεις, Το Περιβόλι της Παναγίας, 2001
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
