Ο Λάζαρος Κουντουριώτης εγεννήθη τω 1796 εν Ύδρα, όπου και εδιδάχθη τα ελληνικά γράμματα.
Μόλις 14 ετών ανέλαβε την διεύθυνσιν των εμπορικών εργασιών του πατρός του εν Ύδρα, επειδή ούτος διέμεινεν εν Γενούη της Ιταλίας.
Ο Κουντουριώτης ήτο ανήρ θεοσεβής, πράος ολιγόλογος και σοβαρός. Ηγάπα την αλήθειαν, ουδέποτε δε εξετίμα τον ψεύστην, όσα άλλα προτερήματα και αν είχεν.
Ο πατήρ του Λαζάρου απέθανε δολοφονηθείς. Μετά έτη ήλθεν ο φονεύς εις Ύδραν και δια του πνευματικού εζήτησε συγχώρησιν παρά του Λαζάρου, όστις τον συνεχώρησε. Και όταν ο φονεύς εδυστύχησε, τον συνέδραμε χρηματικώς˙ όταν, ένεκα ασθενείας, δεν ηδύνατο να εργάζηται, τω εχορήγησε σύνταξιν˙ και όταν απέθανε, τον εκήδευσεν ιδία δαπάνη. Εν μόνον είχεν απαιτήσει παρ’ αυτού: μηδέποτε να τον ίδη. Εν μόνον είχεν συνεβίβασε το προς την χριστιανικήν φιλανθρωπίαν καθήκον προς το σέβας, το οποίον ώφειλεν εις την μνήμην του πατρός του.
Τοσαύτη δε ήτο η φήμη της εντιμότητος αυτού, ώστε ότε οι μοναχοί του Αγίου Όρους, περί τας αρχάς της Επαναστάσεως, μετέφερον εις την Ελλάδα τα κειμήλια των μοναστηρίων, σώζοντες αυτά από των Τούρκων, εις τον Κουντουριώτην τα παρέδωκαν προς φύλαξιν, χωρίς να θελήσωσιν ουδέ απόδειξιν να λάβωσι.
Καθ’ υπερβολήν ετίμων τον Κουντουριώτην οι συμπολίταί του. Ότε ο κυρ – Λάζαρος, ως τον απεκάλουν, κατέβαινεν εις την αγοράν, πάντες, πλοίαρχοι και ναύται, εσηκώνοντο μετά σεβασμού από την θέσιν των και εσιώπων, έως ότου απομακρυνθή.
Κατά την Επανάστασιν είχε σταλή στρατός πολύς εις Ύδραν. Άλλ’ ημέραν τινά οι στρατιώται ήλθον εις φοβεράν λογομαχίαν προς τους Υδραίους. Οι στρατιώται ωχυρώθησαν. Οι Υδραίοι έλαβον τα όπλα και τα εν τω λιμένι πλοία είχον έτοιμα τα πυροβόλα. Ο κυρ – Λάζαρος καταβαίνει από της οικίας του μόνος και έρχεται πρςο το εξηγριωμένον πλήθος. Ως τον είδον να έρχεται οι κραυγάζοντες εσιώπησαν και το πλήθος εχωρίσθη εις δύο, δια να διέλθη. Ο μέγας προεστώς ωμίλησε προς τ’ αντίπαλα μέρη και ευθύς οι τραχείς εκείνοι ορεινοί και οι ναύται, οι έτοιμοι προ μικρού ν’ αλληλοσφαγώσιν, έδωκαν τας χείρας και ησπάσθησαν αλλήλους δακρύοντες.
Το Μεσολόγγιον είχε πέσει. Η Πελοπόννησος, πλην ολίγων φρουρίων, ήτο εις την διάκρισιν του Ιμβραήμ. Και διεδίδετο ότι ο τουρκικός στόλος θ’ αποβιβάση στρατόν πολυάριθμον εις Ύδραν. Τρόμος κατέλαβε πάντας. Ο λαός συνήλθε να σκεφθή περί φυγής, προσεκλήθη δε και ο Κουντουριώτης. Τον παρεκάλεσαν να είπη πρώτος την γνώμην του, άλλ’ αυτός εκάθητο σιωπών. Μετά πολλάς συζητήσεις απεφασίσθη να φύγωσι. Τότε λαβών τον λόγον είπε:
-Κατευόδιον, αδελφοί! Εύχομαι να ευτυχήσετε εις τα ξένα και καλήν αντάμωσιν εις τούτον ή εις τον άλλον κόσμον. Εγώ, η οικογένειά μου, οι συγγενείς μου, οι πλοίαρχοί μουκαι αι οικογένειαι των πλοιάρχων μου θα μείνωμεν εις την Ύδραν μας.
-Όλοι με μίαν φωνήν ανεβόησαν:
-Όταν μείνης συ κανείς δεν φεύγει.
Και πράγματι ουδείς έφυγε. Και η Ελλάς εσώθη.
Εις τον ιερόν υπέρ της ελευθερίας Αγώνα ο Κουντουριώτης αφιέρωσε την μεγάλην εκ τριών εκατομμυρίων χρυσών δραχμών περιουσίαν του, εξοπλίζων πλοία και χορηγών τροφάς και πολεμοφόδια εις τους αγωνιζομένους.
Ο επιφανής ούτος ανήρ ουδέποτε ηθέλησε να λάβη υπούργημα, ουδέ απεδήμησέ ποτε εκ της Ύδρας. Εν Ύδρα επεσκέφθη αυτόν ο Κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας˙ εν Ύδρα τρις επεσκέφθη αυτόν ο πρώτος της Ελλάδος βασιλεύς Όθων, όστις και ετίμησεν αυτόν δια του Μεγαλοσταύρου˙ εν Ύδρα δε και απέθανε τον Ιούλιον του 1852.
Ε. Α. Σίμος (Κατά διασκευήν).
Από το Αναγνωστικό της ΣΤ’ τάξεως του Δημοτικού σχολείου.
Εν Αθήναις 1964
Οργανισμός Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
