Μερικά από τα πιο συχνά προβλήματα υγείας, από τον πόνο στη μέση έως τα περιττά κιλά, ίσως να είναι επακόλουθο της εξέλιξης του ανθρώπου, ως του πιο ευφυούς πλάσματος του πλανήτη, σύμφωνα με ανακοινώσεις στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας για την Πρόοδο της Επιστήμης (AAAS).
Από εξελικτικής πλευράς, είμαστε μακράν το πιο επιτυχημένο πρωτεύον θηλαστικό στην Γη, αριθμώντας σχεδόν 7 δισεκατομμύρια ψυχές στον πλανήτη. Η ανθρωπότητα οφείλει αυτή την επιτυχία σε ορισμένες μοναδικές προσαρμογές του είδους μας – όπως ο μεγαλύτερος εγκέφαλος και η ικανότητα βάδισης σε όρθια θέση – οι οποίες προσέφεραν πολλά στον αγώνα του ανθρώπου για επιβίωση.
Όμως αυτές οι εξελικτικές μεταβολές, δεν ήρθαν χωρίς τίμημα, απεφάνθησαν οι επιστήμονες.
«Είμαστε αντιμέτωποι με τις συνέπειες της εξέλιξης του ανθρώπου», είπαν ο δρ Άλαν Μαν, καθηγητής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, και συνάδελφοί του, παρουσιάζοντας τα νεώτερα ευρήματά τους στο συνέδριο.
Σπονδυλική στήλη
Η βάδιση σε όρθια θέση, λ.χ., απελευθέρωσε τα χέρια μας, ώστε να τα χρησιμοποιήσουμε ως εργαλεία – γεγονός καθοριστικό στην επιτυχία του ανθρώπου. Την ίδια στιγμή, όμως, οι πιέσεις της βαρύτητας στην σπονδυλική στήλη, μπορεί να οδήγησαν σε προβλήματα που μόνον εμείς αντιμετωπίζουμε.
«Είμαστε τα μοναδικά θηλαστικά που παρουσιάζουμε αυτόματα κατάγματα σπονδύλων και κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου», είπε χαρακτηριστικά ο δρ Μπρους Λάτιμερ, καθηγητής Ανθρωπολογίας, Ανατομίας & Νοητικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο CaseWesternReserve. Επιπλέον, καθώς η σπονδυλική στήλη δημιούργησε καμπύλες, για να διατηρήσει την ισορροπία που απαιτεί η βάδιση σε όρθια θέση, άρχισαν να ασκούνται διαφορετικές πιέσεις στα διάφορα τμήματά της. Αυτό μπορεί να είναι η αιτία για τη λόρδωση, την κύφωση και την σκολίωση – τις παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης που άλλοτε βασανίζουν μικρούς και άλλοτε μεγάλους.
Και μετά είναι ο πόνος στη μέση – η οσφυαλγία, όπως λέγεται επιστημονικά. Όπως είπε ο δρ Λάτιμερ, η σπονδυλική στήλη υποφέρει και από τον τρόπο με τον οποίο βαδίζουμε και ο οποίος απαιτεί να κάνουμε ταυτοχρόνως ένα βήμα προς τα εμπρός και να κινούμε το αντίθετο χέρι προς τα πίσω. «Αυτό δημιουργεί μία περιστροφική κίνηση στην σπονδυλική στήλη. Με το πέρασμα του χρόνου και μετά από εκατομμύρια περιστροφές αργότερα, οι δίσκοι από τους χόνδρους που παρεμβάλλονται μεταξύ των σπονδύλων, αρχίζουν να φθείρονται, δίνοντας έναυσμα σε πολλές παθήσεις της μέσης», εξήγησε.
Προβλήματα άκρου πόδα
Η όρθια βάδιση οδήγησε σε πολλά προβλήματα και τα πόδια μας, με την πλατυποδία, τα διαστρέμματα και τους κάλους να αποτελούν μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Στοιχεία από απολιθώματα υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι υποφέρουν από προβλήματα του άκρου πόδα, όπως τα διαστρέμματα αστραγάλου, εδώ και 3,5 εκατομμύρια χρόνια – συνεπώς, αυτά δεν οφείλονται στον σύγχρονο, καθιστικό τρόπο ζωής.
«Τα επιστημονικά ευρήματα αποκαλύπτουν ότι πολλά από τα προβλήματα του άκρου πόδα που σήμερα αντιμετωπίζουμε, χρονολογούνται δεκάδες χιλιετίες πριν», είπε ο λειτουργικός μορφολόγος δρ Τζέρεμι ΝτεΣίλβα, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης. Όπως εξήγησε, η ορθοστασία «μας άφησε επιρρεπής σε πλήθος κακώσεων του αστραγάλου και του άκρου πόδα», κυρίως επειδή η βάδιση στα δύο πόδια δεν ήταν κάτι για το οποίο είχε σχεδιασθεί το σώμα μας.
«Βασικά δεν είμαστε διόλου σχεδιασμένοι να περπατάμε όρθιοι», επισήμανε. «Οι άκροι πόδες μας αποτελούνται από 26 ξεχωριστά, κινητά τμήματα, που στηρίζονται αναμεταξύ τους με συνδέσμους και τένοντες, οι οποίοι αποτελούν το βιολογικό ισοδύναμο των συνδετήρων και του σελοτέιπ. «Υπό αυτό το πρίσμα, το περίεργο θα ήταν να μην μας ταλαιπωρούν τα πόδια μας».
«Μάχη» με τους φρονιμίτες
Οι συνέπειες της εξέλιξης, όμως, δεν τελειώνουν εδώ. Η σημαντική αύξηση στο μέγεθος του εγκεφάλου, περιόρισε τον χώρο που απομένει στο κρανίο για να αναπτυχθούν λιγότερο σημαντικά τμήματα του σώματος, όπως τα δόντια.
«Ο εγκέφαλος του ανθρώπου έχει τριπλάσιο μέγεθος απ’ ό,τι εκείνος των άλλων πρωτευόντων θηλαστικών», εξήγησε ο δρ Μαν. «Για να χωρέσει στο κρανίο, όμως, έπρεπε να αλλάξει η αρχιτεκτονική των οστών – και στη διαδικασία αυτή, περιορίσθηκε σημαντικά ο χώρος για τους φρονιμίτες». Οι φρονιμίτες, οι οποίοι αποκαλούνται επίσης σωφρονιστήρες επειδή βγαίνουν όταν πια έχουμε ενηλικιωθεί, είναι το τρίτο είδος γομφίων που αναπτύσσεται στο ανθρώπινο στόμα.
Ουσιαστικά αποτελούν τα τελευταία μόνιμα δόντια μας (σ.σ. τα πρώτα δόντια που βγάζουμε λέγονται νεογιλά και είναι 20, ενώ μετά την ηλικία των 6 ετών και μέχρι τα 12 μας χρόνια πέφτουν σταδιακά τα νεογιλά για να αντικατασταθούν από τα 32 μόνιμα, τα τέσσερα εκ των οποίων είναι οι φρονιμίτες).
Η εμφάνιση των δοντιών αυτών είναι συνήθως τόσο προβληματική, ώστε έχουν πλέον αρχίσει να εξαπλώνονται στους ανθρώπους γενετικές μεταλλαγές, οι οποίες εμποδίζουν την ανάπτυξή τους.
Παγκόσμιες μελέτες έχουν δείξει πως κατά μέσον όρο ο ένας στους τέσσερις ενήλικες δεν θα βγάλει ποτέ φρονιμίτη – με το υψηλότερο ποσοστό απώλειάς τους (φτάνει στο 44% του πληθυσμού) να παρατηρείται στους Εσκιμώους της Αλάσκας, της Γροιλανδίας και του Καναδά, και το χαμηλότερο στην Ολλανδία.
Παχυσαρκία
Χάρη στην εξέλιξη, ο μεγαλύτερος εγκέφαλός μας χρειαζόταν περισσότερη ενέργεια (δηλαδή θερμίδες). Οι πρώτοι άνθρωποι φρόντισαν να την βρουν, επινοώντας στρατηγικές που τους παρείχαν υψηλής ποιότητας τροφές, αλλά απαιτούσαν να διασχίζουν μεγάλες αποστάσεις. Σήμερα, όμως, που η τροφή βρίσκεται στη γωνία του σπιτιού μας και δαπανούμε πολύ λιγότερη (έως καθόλου) ενέργεια στις μετακινήσεις μας, η περίμετρος της μέσης μας αυξάνεται ασταμάτητα.
«Με το πέρασμα του χρόνου, οι στρατηγικές αυτοσυντήρησης του ανθρώπου έγιναν πιο αποτελεσματικές στην απόκτηση ενέργειας με ελάχιστη προσπάθεια», είπε ο δρ Γουϊλιαμ Λέοναρντ, καθηγητής στο Τμήμα Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Northwestern στο Ιλινόι. «Κάπως έτσι βρεθήκαμε σήμερα, στον βιομηχανοποιημένο κόσμο, να ζούμε σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από μειωμένη δαπάνη ενέργειας και πολλαπλάσια πρόσληψη, με φυσικό επακόλουθο την ασυγκράτητη εξάπλωση της παχυσαρκίας».
Ποια είναι η λύση; «Να ανακτήσουμε την ισορροπία που χάσαμε», κατά τον δρα Λέοναρντ. «Οι συστάσεις για καθημερινό περπάτημα με γρήγορο βήμα, επί τουλάχιστον μισή ώρα την ημέρα, φέρνουν τις δαπάνες ενέργειας των σύγχρονων κατοίκων της Δύσης εξαιρετικά κοντά σε εκείνες που παρατηρούνται σε λιγότερο προνομιούχες περιοχές του πλανήτη».
Πηγή : Web Only
