Του Οσίου Πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου.
Τω αυτώ μηνί (Απριλίω) Γ΄, μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Ιωσήφ του υμνογράφου.
Ζώντος Θεού συ θείος υμνητής Πάτερ,
Εγώ δε σου θανόντος υμνητής νέος.
Ούτος ο Όσιος Ιωσήφ ήκμαζε κατά τους χρόνους Θεοφίλου του εικονομάχου, εν έτει ωλβ΄ [832], εκατάγετο δε από την νήσον της Σικελίας, υιός υπάρχων γονέων Πλωτίνου και Αγάθης ονομαζομένων. Ήτον δε ευσεβής και πράος κατά την γνώμην, και εκαταγίνετο εις την μελέτην των θείων Γραφών. Όταν δε εσκλαβώθη η Σικελία από τους Αγαρηνούς, επήγεν ο Όσιος εις τον Μορέαν, μαζί με την μητέρα και αδελφούς του, και από εκεί επήγεν εις την Θεσσαλονίκην, όπου και έγινε Μοναχός, και εμβήκεν εις τους πνευματικούς αγώνας της ασκήσεως. Και κλίνην μεν, είχε την γην εστρωμένην με ένα δέρμα, τα φορέματά του δε, ήτον ευτελή. Η τροφή του, ήτον ολίγον ψωμί, και το πιοτόν του, ήτον το απλούν νερόν. Εμεταχειρίζετο αγρυπνίαν και στάσιμον ολονύκτιον. Έκλινε συνεχώς τα γόνατά του εις προσευχήν. Είχεν εις το στόμα του ύμνους συχνούς εις Θεόν, εποίει εργόχειρον την καλλιγραφίαν, και έκαμνεν ανάγνωσιν εις τας θείας Γραφάς. Εκ τούτων δε και των τοιούτων κόπων, έγινεν ο αοίδιμος πράος, σεμνός, μέτριος, απλούς, άκακος, και είχεν όλας τας άλλας
αρετάς, όσαι είναι εις τας άνω ειρημένας ακόλουθοι.
Όθεν, διά τας αρετάς του ταύτας, εχειροτονήθη Ιερεύς. Δέν επέρασε πολύς καιρός, και ευρίσκωντας τον Άγιον Γρηγόριον τον Δεκαπολίτην, άνδρα άγιον και ελλόγιμον, επήγε μαζί του εις την Κωνσταντινούπολιν, και ομού με εκείνον εκλείσθη εις τον Ναόν του Αγίου Ιερομάρτυρος Αντίπα, αγωνιζόμενος με σκληραγωγίας, και άλλας κακουχίας του σώματος. Επειδή δε εβλάστησεν η χριστομάχος αίρεσις των εικονομάχων, διά τούτο ανεχώρησεν εις την Ρώμην ο μακάριος ούτος, παρακινηθείς από μερικούς ευσεβείς. Εις τον δρόμον δε απάντησαν αυτόν καΐκια κουρσάρικα των Κρητικών, οίτινες πέρνοντες αυτόν σκλάβον εις την Κρήτην, τον έβαλαν εις την φυλακήν.
Εκεί δε ευρισκόμενος ο Άγιος εδίδασκε πάντοτε τους εις αυτόν ερχομένους, την στράταν της σωτηρίας και αρετής. Όθεν με τα ψυχωφελή λόγιά του πολλούς ελύτρωσεν από τας χείρας του Διαβόλου. Εκεί δε εφάνη εις αυτόν ένας ιεροπρεπής και σεβάσμιος, όστις ήτον ο μέγας Νικόλαος, και είπεν αυτώ. Εγώ είμαι από τα Μύρα της Λυκίας, και ήλθον προς εσένα, όθεν λάβε την κεφαλίδα, ήτοι το χαρτίον τούτο οπού σοι δίδω. Ο δε Άγιος λαβών αυτήν, εν τω άμα εδιάβαζε το χαρτίον, και έψαλλεν ενταυτώ λέγων· «Τάχυνον ο οικτίρμων, και σπεύσον ως ελεήμων εις την βοήθειαν ημών, ότι δύνασαι βουλόμενος». Το δε νόημα του άσματος τούτου, ω του θαύματος! ευθύς τω πρωί έργον εγένετο. Ο γαρ της εικονομαχίας αρχηγός Θεόφιλος αφ’ ου απέθανεν, έλαβε πάλιν η του Χριστού Εκκλησία τον στολισμόν και την ευπρέπειαν των σεπτών και αγίων εικόνων. Όθεν τότε και ο Όσιος ούτος Ιωσήφ ελευθερωθείς από την εν Κρήτη φυλακήν, ανέβη εις την Κωνσταντινούπολιν. Επειδή δε ο Άγιος, έλαβεν από ένα Χριστιανόν μέρος τι από το τίμιον λείψανον του μεγάλου Αποστόλου
Βαρθολομαίου, και έκτισε Ναόν εις το όνομα του Αποστόλου, ομού με τον Άγιον Γρηγόριον τον Δεκαπολίτην, διά τούτο ευρίσκετο εις φροντίδα και έννοιαν περισσοτέραν, διά να τιμήση την πανήγυριν του Αποστόλου με ιερά άσματα και τροπάρια.
Όθεν παρεκάλει με δάκρυα και αναστεναγμούς τον του Κυρίου Απόστολον να του χαρίση το χάρισμα της τούτων συνθέσεως, διό και του ποθουμένου επέτυχεν. Είδε γαρ κατ’ οπτασίαν ένα φοβερόν άνδρα με σχήμα αποστολικόν, ο οποίος επήρε το άγιον Ευαγγέλιον από την ιεράν Τράπεζαν, και έβαλε τούτο επάνω εις το στήθος του Οσίου, και έπειτα τον ευλόγησε. Τούτο δε ήτον αρχή του θείου χαρίσματος οπού επεθύμει. Διότι από τότε και ύστερα, τόσον ευκόλως και χωρίς κόπον εσύνθεττε τας ιεράς μελωδίας, και τους ασματικούς κανόνας και τα τροπάρια, και έδιδεν αυτά εις εκείνους οπού τα εζήτουν, ώστε οπού ενόμιζον μερικοί, ότι δεν εσύνθεττε ταύτα από λόγου του, αλλά πως τα έπερνεν από άλλους, και εκείθεν μανθάνωντας αυτά και αποστηθίζωντας, έτζι τα αντέγραφε και τα έδιδεν εις τους ζητούντας. Δέν είχεν όμως έτζι η υπόθεσις, καθώς εκείνοι ενόμιζον απατώμενοι. Αλλά τα άσματα ταύτα επρόφερεν ο Όσιος, εκ θείου χαρίσματος, διά τούτο και από τα στόματα όλων εφημίζετο, και εις όλους ήτον ποθεινός και επέραστος, όχι μόνον κοντά εις ιδιώτας
και άρχοντας, αλλά ακόμη και κοντά εις τους τότε βασιλείς.
Αγκαλά και εξωρίσθη από Βάρδαν τον Καίσαρα, τον θείον του βασιλέως Μιχαήλ εν έτει ωξζ΄ [867], με το να ήλεγξεν αυτόν ο Άγιος. Ίσως δηλονότι ήλεγξεν αυτόν ο Άγιος διατί ο Βάρδας άφησε την γυναίκά του, και συνεφθείρετο με την νύμφην του. Καθώς διά τούτο ήλεγχεν αυτόν και ο Πατριάρχης Ιγνάτιος. Όθεν και εκατέβασεν αυτόν από τον θρόνον. Αλλ’ ευθύς πάλιν ανεκαλέσθη από την εξορίαν και έγινε σκευοφύλαξ των ιερών σκευών της Εκκλησίας, ήτοι επί της πατριαρχείας του θείου Ιγνατίου. Ο θείος Ιγνάτιος εορτάζεται ως Άγιος κατά την εικοστήν τρίτην του Οκτωβρίου. Αφ’ ου δε ο Άγιος Ιγνάτιος απέθανεν, ηγάπα τον Όσιον τούτον και επαίνει ο σοφός Φώτιος, ο οποίος έγινε Πατριάρχης ύστερα από τον Ιγνάτιον. Ομοίως και ο Φώτιος, ως Άγιος εορτάζεται, κατά την έκτην Φευρουαρίου.
Επειδή δε ηγωνίζετο ο αοίδιμος διά την Ορθοδοξίαν, εξωρίσθη εις την Χερσώνα, την πλησιάζουσαν εις το Κρίμι. Μετά δε τον θάνατον του Βάρδα, τον οποίον εφόνευσεν ο ανεψιός του Μιχαήλ, ελευθερώθη ο Άγιος από την εξορίαν παρά της βασιλίσσης Θεοδώρας, η οποία εποίησε την Ορθοδοξίαν και αναστήλωσιν των αγίων εικόνων.
Όθεν ζήσας μετά ταύτα, και πολλούς Αγίους εγκωμιάσας με διαφόρους κανόνας και τροπάρια, απήλθε προς Κύριον, και ενταφιάσθη το τίμιον αυτού λείψανον εις το Μοναστήριον εκείνο, όπου και τώρα ευρίσκεται. Ο δε Θεός, θέλωντας να δείξη εις τους ανθρώπους την τιμήν, οπού ο Άγιος ούτος Ιωσήφ έλαβε μετά θάνατον, τοιούτόν τι οικονόμησε. Κατά τον καιρόν οπού εκοιμήθη ο Άγιος, ένας άνθρωπος έχωντας δούλον χρήσιμον, έχασεν αυτόν. Όθεν επήγεν εις τον Ναόν Θεοδώρου του Τήρωνος του επονομαζομένου Φανερωτού, και παρεκάλει τον Μάρτυρα διά να του φανερώση, πού είναι ο δούλός του. Προσμείνας δε εις τον Ναόν τρία ημερονύκτια, και μηδέν μαθών διά τον δούλόν του, ελυπείτο και εμελέτα να αναχωρήση. Εις καιρόν δε οπού εψάλλετο ο όρθρος, και ανεγινώσκετο εις την Εκκλησίαν ένας λόγος ψυχωφελής, εκοιμήθη ο άνθρωπος εκείνος, και ιδού βλέπει εις το όνειρόν του τον Μάρτυρα, ο οποίος του έλεγε. Διατί λυπήσαι ω άνθρωπε; ήξευρε, ότι ο ποιητής Ιωσήφ εκοιμήθη την νύκτα ταύτην, και έγινεν οψίκειον, ήτοι προϋπάντησις και προπομπή εις αυτόν,
από όλους ημάς τους Αγίους, διατί ετίμησεν ημάς με κανόνας και τροπάρια εγκωμιαστικά η αγία εκείνου ψυχή. Όθεν δεν ήμουν εδώ, αλλά τώρα ήλθον, και λοιπόν πήγαινε εις τον δείνα τόπον, και θέλεις εύρης τον δούλον οπού ζητείς.
Άριστος και πολυγραφώτατος μελωδός της του Χριστού Εκκλησίας, εστάθη ο θείος ούτος Ιωσήφ ο υμνογράφος. Έξω γαρ από ολίγους τινάς ασματικούς Κανόνας, οπού εσύνθεσαν οι άλλοι ποιηταί, οίτινες εν τοις Μηναίοις περιέχονται, όλους τους άλλους εσύνθεσεν ο μελωδικός του Αγίου τούτου κάλαμος, οίτινες τετυπωμένοι εισίν εν τοις Μηναίοις, το εαυτού όνομα εν τη ενάτη ωδή επιφέροντες κατά την ακροστιχίδα. Δεν ηρκέσθη δε ο ιερός ούτος γραμματεύς μέχρι τούτου. Αλλά και οκτωήχους Κανόνας εσύνθεσεν εις την Θεοτόκον, εις τον μέγαν Nικόλαον, εις τον Θεολόγον Ιωάννην, εις τον Αρχάγγελον Μιχαήλ, εις τον Άγιον Στέφανον τον Πρωτομάρτυρα, εις τον Άγιον Γεώργιον, εις τον Άγιον Παντελεήμονα, και εις πολλούς άλλους Αγίους, οίτινες και σώζονται εν τω Αγίω Όρει χειρόγραφοι και ανέκδοτοι. Αλλά γαρ και η καθ’ εκάστην ημέραν εν τη Εκκλησία ψαλλομένη οκτώηχος κατανυκτική, ήτις κοινώς ονομάζεται Παρακλητική, ή διατί παρηγορεί τας ψυχάς των αναγινωσκόντων, ή διατί παρακινεί τους αμαρτωλούς εις μετάνοιαν, αύτη λέγω, τούτου του θείου
ανδρός εστι πόνημα, πλην μόνον των κατά πάν Σάββατον εν τοις αποστίχοις κειμένων τροπαρίων των περί κεκοιμημένων διαλαμβανόντων, τα οποία είναι πόνημα του Αγίου Θεοφάνους του Μελωδού και Γραπτού. Τούτου του Αγίου Ιωσήφ την Ακολουθίαν, τύποις ούσαν εκδεδομένην ελλιπώς, ανεπλήρωσεν η εμή αδυναμία. Σημείωσαι, ότι τον Βίον του Αγίου τούτου Ιωσήφ συνέγραψεν ο Διάκονος Ιωάννης, και όρα σελ. 274 του β΄ τόμου του Μελετίου.
(Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου” Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
*
Ακολουθία του Οσίου Ιωσήφ του Υμνογράφου.zip
Παράβαλε και:
03 Απριλίου, μνήμη των Αγίων μαρτύρων, Θεοδώρας και Διδύμου: Βίος.
Περισσότερα για το Συναξάριο της ημέρας βλέπε και στον:
ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗ
