Δημητσάνα – Μεγαλόπολη, Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2013
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
Ο ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ
1. Στην συνέχεια των πατερικών μας κηρυγμάτων, αδελφοί χριστιανοί, έτσι, κατά χρονολογική σειρά, όπως προχωρούμε, σήμερα θα σας μιλήσω για τον άγιο Διονύσιο, τον Επίσκοπο Αλεξανδρείας. Πρόκειται για μεγάλο θεολόγο και Πατέρα της Εκκλησίας. Ο Ευσέβιος Καισαρείας τον ονομάζει «Μέγα» και ο άγιος Αθανάσιος τον ονομάζει «διδάσκαλο της Εκκλησίας». Τον εορτάζουμε ως άγιο στις 3 Οκτωβρίου. Στο ολιγόλεπτο κήρυγμά μας δεν μπορούμε βέβαια να πούμε πολλά, γι᾽ αυτό θα σας πω ολίγα, τα πιο χαρακτηριστικά για τον Πατέρα αυτόν. Το πότε ακριβώς γεννήθηκε, δεν το γνωρίζουμε. Γενικά λέγουμε ότι είναι Πατέρας του 3ου αι. Καταγόταν από ειδωλολατρική Αλεξανδρινή οικογένεια και, όπως φαίνεται, έλαβε από νεαρός μεγάλη μόρφωση, φιλολογική και φιλοσοφική. Ήταν ειδωλολάτρης, όπως είπαμε, αλλά δεν αναπαυόταν η ψυχή του στην πλάνη της ειδωλολατρίας.
Αναζητούσε την αλήθεια. Στην αναζήτησή του αυτή βοηθήθηκε πολύ από τον Ωριγένη, στον οποίο και μαθήτευσε. Όπως ομολογεί ο ίδιος ο Διονύσιος σε κάποια του επιστολή, διάβαζε πολύ την Αγία Γραφή και η μελέτη του, του έγινε «αίτιον της πίστεως». Βαπτίστηκε και μάλιστα έγινε Επίσκοπος στην Αλεξάνδρεια περίπου το 250 μ.Χ. Τότε όμως ξέσπασε ο μεγάλος διωγμός του Δεκίου εναντίον των χριστιανών. Αλλά και λίγο αργότερα έχουμε και άλλον διωγμό κατά των χριστιανών, τον διωγμό του Ουαλεριανού. Στον διωγμό αυτόν ο άγιος Επίσκοπος Διονύσιος εξορίστηκε σε ένα ερημωμένο χωριό, που βρίσκεται σε τραχείς τόπους και ταλαιπωρήθηκε πολύ στην εξορία του εκείνη. Όταν όμως έπαυσε ο διωγμός και ήλθε η ειρήνη, ο Διονύσιος ξαναήρθε στην Αλεξάνδρεια, για να ποιμάνει την ποίμνη του. Αλλά μετά από λίγο έπεσε στην επαρχία της Αλεξάνδρειας φοβερή θανατική αρρώστια και κάθε ημέρα πέθαιναν πολλοί. Όπως μας λέγει μια ιστορική πληροφορία, δεν υπήρχε σπίτι που να μην είχε πεθαμένο. Αλλά ο γεμάτος αγάπη και σεβάσμιος Επίσκοπος Διονύσιος ενθάρρυνε τους θλιμμένους και δοκιμαζομένους χριστιανούς και περιέθαλπε τους ασθενείς και τους φτωχούς και φρόντιζε για την ταφή των αμετρήτων θυμάτων. Μάλιστα την φιλανθρωπία του αυτή την έδειξε με τον ίδιο τρόπο, και στους ειδωλολάτρες, πράγμα που τους έκανε να ελκυσθούν στην χριστιανική πίστη και να βαπτιστούν.
2. Όπως είπαμε, ο άγιος Διονύσιος ήταν μεγάλος θεολόγος. Στην εποχή του υπήρχαν φλέγοντα θεολογικά προβλήματα, όμοια σχεδόν με εκείνα που είδαμε στην εποχή του αγίου Κυπριανού Καρχηδόνος. Αυτό που παρατηρούμε στον άγιο Διονύσιο είναι ότι στα προβλήματα της εποχής του προχώρησε περισσότερο από τον Κυπριανό και συμπεριφερόταν με έναν ευγενικό τρόπο, για να διατηρείται η ειρήνη στην Εκκλησία. Γιατί, έλεγε, «παν ο,τιουν παθείν υπέρ του μη διακόψαι την Εκκλησίαν του Θεού». Να προτιμούμε δηλαδή και να αδικηθούμε ακόμη, αλλά να μη δημιουργούμε σχίσμα στην Εκκλησία του Θεού. Είπα προηγουμένως ότι προχώρησε περισσότερο στην θεολογία από τον Κυπριανό. Για παράδειγμα: Ο άγιος Κυπριανός ορθότατα υποστήριζε ότι το βάπτισμα των αιρετικών είναι άκυρο και έλεγε γενικά ότι πρέπει να βαπτίζονται όσοι έρχονται από την αίρεση στην Ορθόδοξη πίστη. Ο άγιος Διονύσιος όμως ο Αλεξανδρείας έκανε διάκριση μεταξύ αιρετικών και σχισματικών. Και έλεγε: Οι αιρετικοί, ερχόμενοι στην Ορθόδοξη πίστη, πρέπει να βαπτίζονται: οι σχισματικοί όμως γίνονται δεκτοί στην Εκκλησία με την επίθεση των χειρών. Ας ξέρουμε όμως εμείς ότι οι Παπικοί είναι καθαρά αιρετικοί και όχι σχισματικοί.
3. Ο άγιος Διονύσιος Αλεξανδρείας, για τον οποίο μιλάμε, είπε και μερικές εκφράσεις, οι οποίες είναι λανθασμένες. Πως εξηγείται αυτό; Ακούστε, χριστιανοί μου: Τότε δεν είχε ακόμη διατυπωθεί η πίστη, όπως την έχουμε εμείς σήμερα στο «Πιστεύω» μας. Δεν είχε γίνει ακόμη ούτε η Α´ Οικουμενική Σύνοδος. Είμαστε στην εποχή πριν από τον Μέγα Αθανάσιο. Έτσι ο άγιος Διονύσιος, για να πολεμήσει την αιρετική διδασκαλία του Σαβελλίου, που δεν παραδεχόταν τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, ο άγιος Διονύσιος, λέγω, τον πολέμησε με τέτοιο τρόπο, που σαν να φαινόταν ότι χώριζε πολύ τα τρία Πρόσωπα, ώστε να μην φαίνονται ομοούσια. Αλλά ο άγιος, όταν είδε ότι σκανδάλισαν μερικούς οι εκφράσεις του, αμέσως με επιστολή του δήλωσε ότι δέχεται αυτό που κηρύττει η Εκκλησία: ότι δηλαδή ο Θεός μας είναι τρία Πρόσωπα, διακρινόμενα το ένα από το άλλο, ο Πατέρας, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, αλλά και τα τρία Πρόσωπα είναι Θεός το καθένα.
4. Θα σας πω τέλος, χριστιανοί μου, και ένα άλλο για τον άγιο Διονύσιο. Θα πρέπει όμως να δικαιολογήσουμε και αυτό στον άγιο, για τον ίδιο λόγο, γιατί δεν είχε ανακύψει άλλοτε το θέμα για το οποίο θα σας πω. Ακούστε: Στα χρόνια του αγίου Διονυσίου ήταν ένας Επίσκοπος Αιγύπτου, ονόματι Νέπως. Αυτός είχε ερμηνεύσει κατά γράμμα το 20ο κεφάλαιο της Αποκαλύψεως, που μιλάει για την χιλιετή βασιλεία του Χριστού στην γη. Η ερμηνεία βέβαια αυτή που έδινε ο Νέπως ήταν λανθασμένη. Την λανθασμένη αυτή και αιρετική ερμηνεία του Νέπωτος, περί χιλιετούς βασιλείας του Χριστού επί της γης την διαλαλούν οι σημερινοί Ψευδομάρτυρες του Ιεχωβά και γι᾽ αυτό καλούνται «Χιλιαστές». Ο άγιος Διονύσιος ορθώς και ορθότατα πολέμησε τον αιρετικό Νέπωτα, έγραψε ειδικό έργο γι᾽ αυτόν (το «Περί Επαγγελιών»), στο οποίο εξηγεί σωστά και ορθόδοξα το νόημα της υπεσχημένης χιλιετούς βασιλείας του Χριστού. Θα μιλήσουμε άλλοτε γι᾽ αυτό. Στον πόλεμό του όμως αυτόν ο άγιος Διονύσιος εναντίον του Νέπωτος γράφει ότι η Αποκάλυψη δεν είναι έργο του Ευαγγελιστού Ιωάννου, αλλά κάποιου άλλου Ιωάννου, τον οποίο όμως λέγει ότι δέχεται ως θεόπνευστο. Είναι όμως, χριστιανοί μου, και δυνατό το επιχείρημα του αγίου Διονυσίου σ’ αυτό που λέγει. Ο άγιος Διονύσιος βλέπει ότι άλλο ύφος και άλλο λεκτικό ιδίωμα έχει το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, που είναι γνήσιο έργο του Ευαγγελιστού, και άλλο είναι το λεκτικό ιδίωμα της Αποκαλύψεως. Και γι᾽ αυτό υπεστήριξε άλλον συγγραφέα της Αποκαλύψεως. Αυτό βέβαια είναι μια λανθασμένη αντίληψη, την οποία όμως λέγουν και σήμερα μερικοί. Η ερμηνεία, που μπορεί να δοθεί στο θέμα που θίγει ο άγιος Διονύσιος είναι η εξής: Η Αποκάλυψη του Ιωάννου είναι το πρώτο έργο του Ευαγγελιστού. Το έγραψε στην νεαρά του ηλικία. Τότε όμως δεν εγνώριζε καλά την Ελληνική γλώσσα, γιατί ήταν Εβραίος στην καταγωγή. Έτσι λοιπόν η Αποκάλυψη έχει εβραϊσμούς και δεν έχει σε μερικά σημεία σωστό Ελληνικό γλωσσικό ιδίωμα. Το κατά Ιωάννην όμως Ευαγγέλιο το έγραψε ο Ευαγγελιστής σε μεγάλη ηλικία. Ο Εβραίος τότε είχε μάθει τέλεια την Ελληνική. Έτσι εξηγούνται οι γλωσσικές διαφορές των δύο κειμένων, της Αποκαλύψεως και του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου. Η Αποκάλυψη του Ιωάννου είναι έργο του αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου, όπως έτσι δέχεται η Εκκλησία μας.
Μέ πολλές ευχές,
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
Η/Υ ΠΗΓΗ:
Ακτίνες.blogspot.gr
Παράβαλε και:
03 Οκτωβρίου, μνήμη του Αγίου Διονυσίου του αρεοπαγίτου: Συναξάριον, Υμνολογική εκλογή, Ασματική ακολουθία.
