«Οι θεούσες»
(όταν πιστεύεις, πράττεις)*
Το κείμενο, που ακολουθεί, το αναδημοσιεύουμε από το περιοδικό «Drive» (Νοέμβριος 2005). Το αναδημοσιεύουμε, εκφράζοντας τα συγχαρητήριά μας στον συντάκτη του κ. Ι. Στ. Παπαδόπουλο, Αναπληρωτή Καθηγητή της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πρέπουν συγχαρητήρια στον συντάκτη, γιατί, έστω και μετά από 25 χρόνια, ομολογεί τη μεγάλη αδικία που έγινε σε μια ομάδα ανιδιοτελών αδελφών-νοσοκόμων, που ήσαν, κατά την ομολογία του κ. Καθηγητού, ο,τι καλύτερο είχαν από πλευράς νοσηλευτικού προσωπικού τα Νοσοκομεία μας. Ο αναίτιος διωγμός τους, η άγρια και με ύβρεις εκδίωξή τους από τα Νοσοκομεία, και ιδιαίτερα από τον «Ευαγγελισμό», ήταν πράγματι, όπως την χαρακτηρίζει ο αυτόπτης μάρτυρας ιατρός κ. Παπαδόπουλος, «μια από τις μεγαλύτερες (ποιοτικά) ατιμίες της εποχής», «της αρχής της δεκαετίας του 1980». Και η μαρτυρία του κ. Παπαδόπουλου αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, με την αυθόρμητη ομολογία του• « Αρκετοί γιατροί (τότε) είχαμε συνειδητοποιήσει την ασύγκριτη επαγγελματική ικανότητα και ποιότητα αυτών των νοσηλευτριών, αλλά συμπλέαμε με το “πνεύμα της εποχής”. Η ποιότητα της νοσηλείας στον “Ευαγγελισμό” την τότε εποχή δεν θεωρώ ότι έχει ανάλογο σήμερα».
«Το κείμενό» μου, γράφει ο κ. Παπαδόπουλος, «είναι μια μικρή αποκατάσταση της αδικίας που έγινε» τότε στις αδελφές νοσοκόμους από εκείνους που επηρεάστηκαν από την «οπισθοδρομική “πρόοδο”» και οι οποίοι σήμερα ομολογούν ότι δεν έπρεπε να τούς αφορά και να τούς ενοχλεί η «προσωπική κοσμοθεωρία των αδελφών αυτών» — δηλαδή η Χριστιανική πίστη και η αφιερωμένη στο Χριστό ζωη τους.
Προς ενίσχυση των θέσεων του κ. Καθηγητού θα δημοσιεύσουμε στο επόμενο κάποιες πτυχές από τη ζωη και τη δράση ορισμένων αφιερωμένων αδελφών, που τώρα απολαμβάνουν στον ουρανό τη μακαριότητα της αιωνίου ζωής, κοντά στο θρόνο του Θεού. Πιθανόν η δημοσίευση αυτή να ξυπνήσει και άλλες ένοχες συνειδήσεις…
Οπότε θα χαρούμε να δημοσιεύσουμε και άλλες ειλικρινείς ομολογίες αποκαταστάσεως «μιας από τις μεγαλύτερες (ποιοτικά) ατιμίες της αρχής της δεκαετίας του 1980».
Η Δράσις μας
Ονομασία λίγο υποτιμητική και λίγο ειρωνική, που προοριζόταν για μια ορισμένη ομάδα «αφιερωμένων» νοσηλευτριών (αδελφών, λέγαμε παλαιότερα) που ανήκαν σε ορισμένες θρησκευτικές οργανώσεις. Χωρίς ωράριο, χωρίς συνδικαλιστικές απαιτήσεις, χωρίς προσωπική ζωη, ζούσαν αποκλειστικά για τούς ασθενείς. Ιδανική κατάσταση για ασύδοτη εκμετάλλευση εργατικού δυναμικού από σύστημα, κράτος και μεγαλογιατρούς νοσοκομείων.
Αναφέρομαι στην εποχή μέχρι την αρχή της δεκαετίας του 1980 και στην εφαρμογή του ονομαζομένου (αφορά και τις τρεις έννοιες) « Εθνικού Συστήματος Υγείας». Ολο το κείμενο βασίζεται στην προσωπική μου εμπειρία από το νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», στο οποίο τότε εργαζόμουν. Η τότε κυβέρνηση, πιεζόμενη να δείξει κάποια σοσιαλιστική δραστηριότητα, ξέσπασε σε αυτή την ομάδα των νοσηλευτριών, την οποία χρησιμοποίησε σαν έκφραση της εχθρικής της στάσεως έναντι της (τότε!) εκκλησίας και με διάφορα τερτίπια τις ανάγκασε σε παραίτηση. Μια από τις μεγαλύτερες (ποιοτικά) ατιμίες της εποχής. Αρκετοί γιατροί (τότε) είχαμε συνειδητοποιήσει την ασύγκριτη επαγγελματική ικανότητα και ποιότητα αυτών των νοσηλευτριών, αλλά συμπλέαμε με το «πνεύμα της εποχής», επηρεαζόμενοι ίσως και από μερικές ακραίες συμπεριφορές τους. Η ποιότητα της νοσηλείας στον «Ευαγγελισμό» την τότε εποχή δεν θεωρώ ότι έχει ανάλογο σήμερα.
Χωρίς μονάδα εντατικής θεραπείας, οι νοσηλεύτριες του τμήματος παρακολουθούσαν άψογα τούς μετεγχειρητικούς ασθενείς, σε κοινούς θαλάμους.
Οι ασθενείς της Γ´ θέσης (οι ανήμποροι) πλενόντουσαν δύο φορές την ημέρα από τις νοσηλεύτριες (όχι από «αποκλειστικές» — όχι από συγγενείς).
Οι νοσηλεύτριες τάιζαν τούς ανήμπορους ασθενείς (δείξτε μου μια τέτοια περίπτωση σε σημερινό νοσοκομείο, όπου έχω δει πολύ άσχημες καταστάσεις εγκατάλειψης, εάν δεν υπάρχουν συγγενείς).
Τα στρώματα και τα κρεβάτια καθαριζόντουσαν και πλενόντουσαν αμέσως μετά την έξοδο του ασθενούς.
Η παρακολούθηση των ορών, της κατάστασης των ασθενών, των επιθυμιών και των αναγκών τους δεν ήταν υπευθυνότητα συγγενών και αποκλειστικών, αλλά των νοσηλευτριών. Αποκλειστικές ήταν ελάχιστες, οι δε συγγενείς έπρεπε να έχουν ειδική και αιτιολογημένη άδεια παραμονής.
Η φαρμακευτική νοσηλεία ήταν άψογη και ανεπηρέαστη από φαρμακευτικές εταιρείες, οι ιατρικές εντολές πάντα με τέλεια εφαρμογή, η ηρεμία και ησυχία στις κλινικές δεν ήταν μόνο λεκτική σε πινακίδες και η προεγχειρητική ετοιμασία σαν αντιγραμμένη από συγγράμματα.
Η διοίκηση, η τάξη, η διαχείρηση των ασθενών και η ασηψία στο χειρουργείο, δεν νομίζω ότι μπορούν να συγκριθούν ακόμη και με σημερινά χειρουργεία.
Φυσικά, το νοσηλευτικό προσωπικό δεν αποτελείτο μόνο από «αφιερωμένες» αδελφές. Συνήθως αυτές ήταν οι προϊστάμενες. Υπήρχαν και αρκετές κοσμικές, πολύ καλές αδελφές, που προερχόντουσαν κυρίως από την εξαιρετική Σχολή Νοσηλευτριών 3ετους φοίτησης που υπήρχε τότε στον Ευαγγελισμό και, ή συμμεριζόντουσαν την επαγγελματική νοοτροπία ή είχαν επηρεαστεί από τις αφιερωμένες αδελφές.
Δυστυχώς η Σχολή του Ευαγγελισμού έκλεισε στο πλαίσιο της οπισθοδρομικής «προόδου», που συναντάμε συχνά στην ελληνική νοοτροπία, ευτυχώς όμως στελεχώνοντας σε αρκετό ποσοστό την Πανεπιστημιακή Νοσηλευτική που ιδρύθηκε μετά το 1985 περίπου. Αυτό που είχαμε συνειδητοποιήσει ως γιατροί (αλλά δεν το εκφράσαμε τότε) ήταν η ανεκτίμητη ησυχία που είχαμε όσον αφορά στην παρακολούθηση των ασθενών μας, αλλά και στον καθαρά ιατρικό τομέα, από αυτές τις νοσηλεύτριες. Εάν η αδελφή σε ειδοποιούσε ότι ένας ασθενής χρειαζόταν έλεγχο, έπρεπε να τρέξεις! Υπήρχαν ορισμένες ιδιαιτερότητες συμπεριφοράς, αλλά αυτές αφορούσαν την προσωπική κοσμοθεωρία των αδελφών αυτών, δεν μας ενοχλούσαν, δεν μας αφορούσαν και απορώ (εκ των υστέρων), γιατί αυτές οι ιδιαιτερότητες οδηγούσαν σε κριτική και σχόλια.
Ας είναι το κείμενο αυτό (ερέθισμα αποτέλεσε η τυχαία συνάντησή μου με μία πολύ ηλικιωμένη πια παλιά αδελφή) μια μικρή αποκατάσταση της αδικίας που τούς έγινε κι ένα μικρό δίδαγμα για τους νεότερους, ώστε να προσπαθούν να εκτιμούν αντικειμενικά καταστάσεις, όχι από λόγια, αλλά από πράξεις.
Ι. ΣΤ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Αναπληρωτής Καθηγητής
της Ιατρικής Σχολής
του Πανεπιστημίου Αθηνών
_________
* Ανατύπωση από το περιοδικό «Drive», Νοέμβριος 2005.
Από το περιοδικό: «Η δράση μας», τεύχος Οκτωβρίου 2006.
