Γενικά για την οσιακή προσωπικότητα του Γέροντος Φιλοθέου Ζερβάκου – Μακαριστού Αρχιμ. Φιλοθέου Ζερβάκου.

Ως γνωστόν, Σεβασμιώτατοι, σεβαστοί πατέρες και αγαπητοί εν Χριστώ αδερφοί(ες), για να μιλήσει κάποιος για εκλεκτές, φωτισμένες και αγιασμένες μορφές θα πρέπει να διαθέτει αγιοπνευματικό φωτισμό, θα βρίσκεται τουλάχιστον στα ίδια πνευματικά μέτρα και να κοσμείται με θεία χαρίσματα, για να μπορέσει να τους κατανοήσει, ερμηνεύσει και εκφράσει σωστά.
Καίτοι, όμως, δεν διαθέτουμε τα ανωτέρω, καθώς και πολυμάθεια, ρητορική ευφράδεια και θεολογική συγκρότηση, θα προσπαθήσουμε, έστω και αμυδρώς, να σκιαγραφήσουμε την χαρισματική και αγιασμένη εκκλησιαστική αυτή προσωπικότητα του 20ου αιώνος, που φέρει το όνομα Αρχιμανδρίτης Φιλόθεος Ζερβάκος, ο ασκητής και ιεραπόστολος, για την οποία θα χρειαζόταν γλώσσα χρυσοστομική, προκειμένου επάξια να εγκωμιαστούν οι εν Χριστώ αρετές της.
Στην ταπεινή εισήγησή μας θα αναφερθούμε συνοπτικά, στην οσιακή ζωή του Γέροντος, σε μαρτυρίες λαϊκών και κληρικών και στη παράθεση ολίγων πατρικών σοφών νουθεσιών του.

(*1): Ομιλία από την εισήγηση του εκδότου, Στυλιανού Ν. Κεμεντζετζίδη, που έγινε στην εκδήλωση μνήμης, δια τον Όσιο Γέροντα Φιλόθεο Ζερβάκο, στις 30 Νοεμβρίου 2014, στο Πολεμικό Μουσείοαπό τον Πανελλήνιο Χριστιανικό Όμιλο Ορθοδόξου Ιεραποστολής Αθηνών.

Θα αρχίσουμε με λίγα βιογραφικά στοιχεία

Ο π. Φιλόθεος γεννήθηκε τον Μάιο του 1884 στο χωριό Πάκια των Μολάων της Λακωνίας από ευσεβείς γονείς, τον Παναγιώτη και την Αικατερίνη Ζερβάκου.
Στο μυστήριο του βαπτίσματος ονομάστηκε Κωνσταντίνος. Τα πρώτα γράμματα τα διδάχθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Από την παιδική του ηλικία αγαπούσε την μελέτη του ιερού Ευαγγελίου, τους βίους των αγίων, και έμαθε να προσεύχεται, να εκκλησιάζεται και να υμνεί τον Θεό.
Το 1901 σε ηλικία 18 ετών διορίστηκε διδάσκαλος και εργάστηκε με ένθεο ζήλο για τρία περίπου χρόνια στο χωριό Φοινίκι της Λακωνίας, με θαυμαστά αποτελέσματα.
Μετά τη στρατιωτική του θητεία και με τις οδηγίες και ευλογίες του πνευματικού του πατρός Αγίου Νεκταρίου ασπάστηκε τον ισάγγελο βίο των μοναχών, τον οποίο ποθούσε από την παιδική του ηλικία, και με θαυμαστό τρόπο, οδηγήθηκε στην Ιερά Μονή Ζωοδόου Πηγής της Πάρου.
Μετά από ευδόκιμη δοκιμασία, την 29η Δεκεμβρίου του 1907 έλαβε το σχήμα του μοναχού και μετονομάστηκε Φιλόθεος. Την δε επόμενη ημέρα χειροτονήθηκε Διάκονος.
Ευδόκησε ο Θεός και ο πατήρ Φιλόθεος γνωρίστηκε με πολλά πρόσωπα αρετής και ευσεβείας, όπως ,ε τους Αγίους: Νεκτάριο Αιγίνης, Νικόλαο Πλανά, Σάββα Καλύμνου, Άνθιμο Χίου, καθώς και με διακριτικούς ενάρετους πατέρες, μοναχούς και πιστούς χριστιανούς.
Στις 22 Απριλίου του 1912, Κυριακή της Σαμαρείτιδος, χειροτονήθηκε ιερεύς και έλαβε και χειροθεσία πνευματικού πατρός.
Τον Ιανουάριο του 1930 και σε ηλικία 46 ετών δέχθηκε την ηγουμενία της Μονής Λογγοβάρδας, την οποία ανέδειξε πνευματικό φάρο και κιβωτό σωτηρίας. Έκτοτε και για πολλές δεκαετίες περιήλθε, συνεργούντος του Θεού, ιεραποστολικώς πολλά νησιά, πόλεις και χωριά της Ελλάδας, κηρύττοντας τον λόγο του Ευαγγελίου και εξομολογώντας τους χριστιανούς, η δε συρροή των πιστών και η τιμή στο πρόσωπό του, ήταν συγκινητική.

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ

Η οσιακή ζωή του Γέροντος

Ο πατήρ Φιλόθεος από μικρός αφιερώθηκε ολόψυχα στον Κύριο, στην Εκκλησία Του, και στην διακονία του λαού του Θεού, και σ’ αυτούς τους τρεις βασικούς άξονες αναλώθηκε σαν λαμπάδα.
Η επίγειος ουρανοδρομία του σημαδεύτηκε από την λατρεία του Θεού, την άσκηση στα πνευματικά γυμνάσματα, την δοξολογική καρδιακή προσευχή και την θυσιαστική αγάπη προς τον πλησίον.
Ο πολυταλαντούχος και εμπνευσμένος καθοδηγητής ψυχών, π. Φιλόθεος, πληροφορούσε, ενέπνεε, οικοδομούσε και οδηγούσε σε αληθινή μετάνοια τους προσερχομένους προς αυτόν.
Υπήρξε εξέχουσα προσωπικότητα πνευματικής ακτινοβολίας, αγιότητας και ορθοδόξου ομολογίας, αναδειχθείς διδάσκαλος των πιστών, εφάμιλλος των Οσίων Πατέρων, και άγρυπνος φρουρός των ορθοδόξων δογμάτων και ιερών παραδόσεων της Εκκλησίας.
Πρόκειται για πνευματοκίνητο άνδρα με αποστολικό ζήλο, μαρτυρική διάθεση, πατερικό φρόνημα, ασυνήθη αυταπάρνηση, και με πλούσια ιεραποστολική, φιλανθρωπική και κοινωνική προσφορά.
Τον οδηγούσε το Άγιο Πνεύμα, στο να προσεύχεται αδιάλειπτα και καρδιακά.
Τον φώτιζε να μελετά τις Αγίες Γραφές, τα έργα των θεοφόρων Πατέρων και τα συναξάρια των Αγίων.
Τον χαρίτωνε να γράφει και να συγγράφει, να ομιλεί και να νουθετεί, να ιερουργεί και να κηρύττει, να εξομολογεί και να αλληλογραφεί.
Το Άγιο Πνεύμα ήταν το φως της διάνοιας του, η χαρά της καρδιάς του, η ωραιότητα και η λάμψη του προσώπου του.
Ο Γέροντας αναδείχθηκε πιστός εργάτης του μυστικού Αμπελώνος, των μοναζόντων διδάσκαλος, των Χριστιανών στοργικότατος οδηγός, της ησυχίας, της μελέτης και της προσευχής εραστής, και των Αγίων Πάντων φίλος γνήσιος.
Η ψυχή του βασιλευόταν από τον Θεό, και είχε τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος στη σκέψη, την καρδιά, την συνείδηση τα λόγια και τα έργα. Σε όλη δε την χριστομίμητη ζωή του τον Κύριο είχε κέντρο της ζωής του, και δι’ Αυτόν μόνο ζούσε.
Ο π. Φιλόθεος συνδύαζε αρμονικά πράξη και θεωρία, ορθοδοξία και ορθοπραξία, πίστη ορθή και έργα θεάρεστα. Ήταν απλός, ειλικρινής, άκακος, γλυκύς, ιλαρός, ευκατάδεκτος, μειλίχιος, αληθινός, έμεμπτος, θεοσεβής και οικείος του Θεού.
Συνεβούλευε πατρικώς, κατά γνώμη των Αγίων Πατέρων, και έγραφε, κατόπιν προσευχής, επί διαφόρων επικαίρων ζητημάτων, που αφορούσαν την εν Χριστώ ευσέβεια· εις δε τα κηρύγματα, τα άρθρα και τις επιστολές του εκφράζεται και συνοψίζεται αυτή αύτη η διδασκαλία της ορθοδόξου πίστεως και ζωής.
Ο πατήρ Φιλόθεος σταθερά ακολούθησε γραμμή ευαγγελική, αποστολική, πατερική και εκκλησιαστική, δίδοντας την καλή μαρτυρία και ομολογία Χριστού, γραπτώς και προφορικώς, έργω και λόγω. Ενδιαφερόταν να είναι θεάρεστος και όχι ανθρωπάρεσκος. Αγνοούσε την γλώσσα της διπλωματίας και της υποκρισίας.
Διέθετε πραγματικές αρετές δικαίου και αγίου ανδρός, και ήταν στολισμένος με αγιοπνευματικά χαρίσματα σοφίας, δύναμης, γενναιότητας, δικαιοσύνης, καθαρής όρασης, γαλήνης, καλοσύνης, ζωής, χαράς· πέτυχε δε να ειρηνεύει με τον εαυτό του, τον πλησίον και με τον Θεό.
Σε όλα τα στάδια της ουρανοδρόμου πορείας του, ως παιδί και νέος, ως διδάσκαλος και στρατιώτης, ως μοναχός και ιερεύς, ως ηγούμενος και πνευματικός, ως ιεροκήρυκας και ιεραπόστολος, τον διέκρινε φόβος Θεού, φρόνημα ταπεινό, ευσέβεια γνήσια, σύνεση, σοφία και πνευματική διάκριση. Επέδειξε παντού και πάντοτε υποδειγματική και θαυμαστή ευαγγελική πολιτεία.
Η τελειότητα και η αγιότητα ήταν χαραγμένα πρώτα βαθιά στην ψυχή του, και από εκεί τυπωνόταν και στις σκέψεις, στα λόγια και στις πράξεις του.
Ο π. Φιλόθεος είχε μοναδικό σκοπό της ζωής του, να γίνει τέλειος και άγιος. Πάσχιζε να γίνεται μόνο το θέλημα του Κυρίου και να κατορθώσει την καθαρότητα, την απάθεια και τη θέωση.
Προκαλούσε θαυμασμό και δέος, βλεπόμενος, βαδίζων, μελετών, αναγινώσκων, διδάσκων, ψάλλων, ιερουργών, εξομολογών, ή τελών ιερές ακολουθίες.
Η ιεροπρεπής και ακτινοβόλος πνευματική παρουσία του μετέδιδε αναστάσιμη ειρήνη και χαρά, δημιουργούσε αισθήματα ευφρόσυνα, αφύπνιζε συνειδήσεις και πληροφορούσε δεκτικές ψυχές, που συναισθάνονταν την αμαρτωλότητά τους, μετανοούσαν και έφευγαν ειρηνευμένες, χαρούμενες και αναστημένες ψυχικά. Πάθαιναν την καλή αλλοίωση από την χάρη του Θεού, που πλούσια ενοικούσε στον Γέροντα και επιδρούσε ευεργετικά στους πιστούς, οι οποίοι και τον δεχόταν ως αληθινό διδάσκαλο και παιδαγωγό φωτισμένο.
Φλεγόμενος από θείο ζήλο περιήλθε, ως άλλος Απόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός, πολλά νησιά, πόλεις, και χωριά της Ελλάδας, εξομολογών και κηρύττων τον λόγο του Θεού μετά δυνάμεως και χάριτος.
Ο αγγελομίμητος π. Φιλόθεος, με το χαριτωμένο πρόσωπο, το ορθόδοξο φρόνημα και την οσιότητα του βίου, διέθετε αρετές δικαίου και αγίου ανδρός ως και μεγάλη παρρησία, δώρα του Αγίου Πνεύματος, προς παραμυθία και ενίσχυση των χριστιανών.
Ο θεοφόρος πατήρ Φιλόθεος πολιτεύτηκε με καθαρότητα βίου, με σωφροσύνη, με χρηστότητα και ευθύτητα τρόπων, με σεμνότητα ηθών, με οσιότητα βίου, δοξάσας τον Κύριο δια της καθόλου εναρέτου και αμέμπτου ζωής του.
Η ψυχική και πνευματική καθαρότητα του ήταν κάτι το εκτυφλωτικό και σπάνιο, και ο νους και η καρδιά και η θέληση του Γέροντος έγιναν αποδεκτές του Αγίου Πνεύματος. Εκτός δε από την βεβαία και ενεργό πίστη, είχε σε εξαιρετικό βαθμό την μέθεξή του στην θεία Χάρη, και βίωνε ευλογημένες αγιοπνευματικές καταστάσεις.
Ο Γέροντας ήταν δεκτικός νους, λόγου και σοφίας. Ήταν μία σύνθετη προσωπικότητα προσευχής και εκκλησιαστικής διακονίας, με πολλά φυσικά, επίκτητα και υπερφυσικά χαρίσματα.
Αγωνίστηκε νομίμως, και ως κεκαθαρμένος, φωτισμένος και αγισμένος μπορούσε να φωτίζει και να αγιάζει και άλλους ανθρώπους· ως δε θεούμενους και συνεργός του Αγίου Πνεύματος, ο λόγος του παρηγορούσε και ωφελούσε πνευματικά τους καλοπραοαίρετους.
Ο σεβαστπός Γέροντας είχε πνεύμα ευθές, κεκαθαρμένη καρδία, πνευματική αρχοντιά, φιλοσοφική συμπεριφορά, διδασκαλικό χάρισμα, ειρηναία γαλήνη και πραότητα καταπληκτική.
Και μόνο η θέα της γαλήνιας μορφής του γέμιζε τις καρδιές των πιστών με κάτι το ουράνιο και ανέκφραστο. Στο πρόσωπο του αντικατοπτριζόταν η βιωματική ζωντανή ορθόδοξη πίστη σε όλο της το μεγαλείο.
Ο αξιοθαύμαστος π. Φιλόθεος ήταν ξεχωριστή εκκλησιαστική οσία μορφή, και υπήρξε, θα έλεγε κανείς, ο από Θεού κληρωθείς αστήρ για να χαράξει μία φωτεινή τροχία, κυρίως στο πνευματικό στερέωμα της ελλαδικής Εκκλησίας, αλλά και εκτός αυτής. Υπήρξε ο ζωντανός κρίκος στην χρυσή αλυσίδα των συνεχιστών της Ορθοδόξου παραδόσεως των θεοφόρων Αγίων Πατέρων και Διδασκάλων της Εκκλησίας μας.
* Ο Γέροντας υπήρξε ένας αυθεντικός και γνήσιος φορέας της παραδόσεως των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας, και κατά τον επιτυχή χαρακτηρισμό του αειμνήστου αρχιμανδρίτου π. Επιφανίου Θεοδωρόπουλου, ήταν «ο εν εαυτώ δεικνύς το παλαιόν της Εκκλησίας σχήμα».

*****

Χείρ Κυρίου ήταν μαζί του, και ξένη δύναμη του Αγίου Πνεύματος τον ενίσχυε, ώστε να αναδειχθεί ταμείο κάθε αρετής, καθαρότητας θεϊκό θησαύρισμα, στήριγμα πιστών, φωτισμένος κήρυκας του Ευαγγελίου, ένθερμος πρόμαχος της πίστης, γενναίος οπλίτης παρατάξεως Κυρίου, πολέμιος των λαλούντων διεστραμένα αιρετικών, ασεβών και βλασφήμων, φεγγοβόλος φάρος ορθοδόξου πατερικής πνευματικότητας, και ασφαλής οδηγός χιλιάδων ψυχών, κληρικών, μοναχών και πιστών χριστιανών.
Ο λόγος του ήταν Χριστοκεντρικός, θεολογικός, πατερικός, εκκλησιαστικός και πρακτικός, τεκμηριωμένος στην Αγία Γραφή και στη διδασκαλία των θεοφόρων Αγίων Πατέρων της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ήταν προσηλωμένος στα «πατρώα δόγματα» της Εκκλησίας και πορευόταν «συν Χριστώ» (Φιλιπ. 1, 23), «συν πάσι τοις αγίοις». Αγωνιζόταν δε με σύνεση και γενναίο φρόνημα, για την στήριξη του λαού του Θεού στην «άπαξ παραδοθείσαν τοις αγίοις πίστιν» (Ιούδα 3).
Εις τα της πίστης και του ηθικού βίου, δεν δεχόταν συμβιβασμούς, εκπτώσεις και επισφαλείς οικονομίες. Ορθοτομούσε κατά κυριολεξία τον λόγο της αλήθειας, και καυτηρίαζε, με διάκριση και απαθώς, τους επιδιώκοντας κοσμικόφρονας να εισάγουν εις την Εκκλησία του Χριστού νεοτερισμούς, καινοτομίες, αλλοιώσεις και παραχαράξεις.
Ο πατήρ Φιλόθεος, διέθετε ζώσα και στερεά πίστη, ενθουσιαστική και μαρτυρική διάθεση, εσωτερική και εξωτερική ταπείνωση, καθαρή αδιάλειπτη προσευχή, θυσιαστική αγάπη προς Θεό και άνθρωπο, ισόβια περιεκτική άσκηση, ως και φιλότιμη αγωνιστική προσπάθεια προς ευαρέστηση Θεού και ανθρώπων.
Στολισμένος με τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος, αναδείχθηκε «ευωδία Χριστού» και φάρος πνευματικός για πολλές δεκαετίες στον χώρο της Εκκλησίας της Ελλάδας. Λόγω δε της αγιότητάς του αναγνωρίστηκε από τον πιστό λαό αληθινός διδάσκαλος και φωτισμός των ανθρώπων.
Η θεία Πρόνοια ανέδειξε στον εικοστό αιώνα τον Γέροντα Φιλόθεο νέο στύλο της Ορθοδοξίας και όσιο, για τις πολλές αρετές του και τα ποικίλα θεία χαρίσματα, εξαιρέτως όμως, διότι διέθετε τρεις μεγάλες, θεμελιώδεις και κορυφαίες αρετές, της πίστεως , της ταπείνωσης και της αγάπης, οι οποίες και τον ανέδειξαν άνθρωπο του Θεού και άγιο στις συνειδήσεις των πιστών ορθοδόξων χριστιανών.
Η κοινή συνείδηση της Εκκλησίας, δηλαδή ο πιστός κλήρος και ο πιστός λαός του Θεού, θεωρούσε τον π. Φιλόθεο και όταν ζούσε, ως άνθρωπο του Θεού και Όσιο. Οπόταν δε ευδοκήσει το Άγιο Πνεύμα, θα αποφασίσει η Εκκλησία και για την επίσημη διακήρυξη, καθιέρωση και αγιοκατάταξή του. Ευελπιστούμε να το πράξει καθηκόντως και χρεωστικώς, προς δόξα Κυρίου και χαρά πάντων των ευσεβών και ορθοδόξων Χριστιανών.

************

Στην πλάκα του τάφου του, κατ’ εντολή του , έχουν χαραχθεί οι εξής λέξεις, που συνοψίζουν την ουρανοδρόμο οδοιπορία του:

Ξένος- διαβάτης- οδοιπόρος
Φίλος Θεού.
Όντως ο π. Φιλόθεος υπήρξε δια βίου φίλος Θεού και των Αγίων Πάντων μιμητής, μιμηθείς αυτών τας αρετάς και τα κατορθώματα.

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Ελάχιστες μαρτυρίες λαού και κλήρου

Βόλος 1910

«Αντιλαμβανόμεθα ότι ζήλος θείος και φλογερά αγάπη ζωογονεί αι διαθερμαίνει την ψυχή σας…».

Θ. Ζωγράφος

*****

Πύργος 1926

«…Ως κήρυξ δε και διδάσκαλος του θείου λόγου… σαγηνεύει δια της ευγλωτίας, δια δε της αρετής συγκινεί και καταπείθει. Και ηδή εκ των έργων εδείχθησαν αι κατακοσμούσαι αυτόν αρεταί, η ειλικρινής ευσέβεια, η ακράδαντος προς τον Θεόν πίστις και ελπίς, η ιδιάζουσα δύναμις εις την εξομολόγησιν και την διδασκαλίαν του θείου λόγου, και μάλιστα η ταπεινότης…».

Εμμ. Σαγκριώτης, Γυμνασιάρχης

Αθήναι 3-10- 1938

*Θαυμάζω άσβεστον φλόγα της πίστεως Σας, το μέγεθος, τη βαθύτητα και το ακράδαντο αυτής, την χριστιανική γαλήνην, γλυκύτητα και αυταπάρνησιν. Η Εκκλησία μας και το Έθνος μας οφείλουν δικαίως να καυχώνται, ότι εν τω κλήρω μας υπάρχουν θεράποντες τοιαύτης πατερικής χρηστότητος και εμβριθείας…

Ιωάννης Πολίτης, Πρύτανις

Καλαμάτα 1960

*Ο πατήγ Φιλόθεος είχε γνήσιο ενδιαφέρον για όλους τους Χριστιανούς, τους οποίους εστήριζε και έτρεφε πνευματικά, γραπτώς και προφορικώς.
Εις τον αμπελώνα του Κυρίου εργάστηκε με ζήλο Θεού και καρποφόρως.

Αρχιμ. Ιωήλ Γιαννακόπουλος

Είστε, άγιε πάτερ, της Ορθοδοξίας στύλος και ημών των αμαρτωλών πρόθυμος παρηγορητής.

Μ. Γιαννακούρος Διευθ. Λυκείου Νάξου

Το 1970 ο Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης έγραψε:

«Υπέρμαχε της Αμωμήτου ημών Πίστεως και φρουρέ της ιεράς παρακαταθήκης των Αγίων και στιγματοφόρων Πατέρων ημών, άξιε και υπεράξιε π. Φιλόθεε, Αετέ της εν Πάρω Ιεράς και σεβασμίας Μονής Λογγοβάρδας και της Ορθοδοξίας… Δεν τολμώ να προσθέσω τίποτε απολύτως, αλλ’ όλως αυθορμήτως και ακολακεύτως ταύτα τα δύο Σας λέγω: Εν τοις φοβεροίς τούτοις χρόνοις η κατ’ αξίαν θέσις Σας ήτο ή ο Πατριαρχικός θρόνος Κωνσταντινουπόλεως ή ο Αρχιεπισκοπικός Αθηνών… Εις Φιλόθεος Πατριάρχης ή Αρχιεπίσκοπος Αθηνών θα έδιδε γενναίαν την Ορθόδοξον μαρτυρίαν της ευσεβείας της πατρώας, και η μάχη κατά των δυνάμεων του σκότους θα εκερδίζετο.
Αλλ’ ω Επίσκοπε και Οδηγέ ψυχών Ορθοδόξων· ζώθι επί μήκιστον, έχων ως Πατριαρχικόν και Αρχιεπισκοπικόν εγκόλπιον την φωνήν της αγίας και ακιληδώτου Σου συνειδήσεως, ότι εξεπλήρωσας εις άκρον το χρέος και καθήκον Σου απέναντι της Μαρτυρικής ημών Εκκλησίας και του Έθνους. Στέφανος Αγίων κατακοσμήση την πολιάν Σου και σεπτήν κορυφήν. Ότι γενναίως και νομίμως ήθλησας επί της γης και τοις ίχνεσι των Αγίων Πατέρων ημών ηκολούθησας εν παντί και πάντοτε. Ο Κύριος να παρατείνη επί έτη και έτη τον αγγελομίμητον βίον Σας…

***********

Ο Σεβασμιότατος Παροναξίας κ. Επιφάνιος, στις 8 Μαΐου του 1980 είπε και τα εξής:

«Εκοιμήθη εν Κυρίω ο πλέον επίλεκτος πνευματικός πατήρ της Ορθοδόξου Εκκλησίας Φιλόθεος Ζερβάκος. Σεμνός, ταπεινός, φιλελεήμων, φωτεινός, διήλθεν την ζωήν αυτού διακονών τον Κύριον. Ήτο πράγματι ο τηλαυγής φάρος, ο οδηγών τους εν σκότει εις το φως του Κυρίου. Υπήρξε μία σπάνια φυσιογνωμία και θαυμάσιος πνευματικός πατήρ, υπήρξε αδιάβλητος και αγιώτατος».

*****

Ο Σεβασιμότατος Κιλκισίου κ. Αμβρόσιος στον επικήδειο λόγο του είπε και τα επόμενα:

« Η Ελλαδική Εκκλησία έχασε τον πρύτανι των πνευματικών εξομολόγων της. Η μοναχική πολιτεία τον καθηγητήν της, τον διδάσκαλον, τον ποδηγέτην· ….Η Πάρος έχασε τον μεγάλον της ευεργέτην…»

******

Ο Μητροπολίτης Σάμου κ. Παντελεήμων Μπαρδάκος έγραψε:

«Κοντά στο μακαριστό π. Φιλόθεο πολλοί βρήκαν τον Θεό. Με την αγάπη του πολλοί ανακουφίστηκαν. Με τις συμβουλές του πολλοί στηρίχτηκαν. Στο πετραχήλι του πολλοί γαλήνεψαν. Όλοι κοντά του ένιωθαν χαρούμενοι και δυνατοί. Ο Άγιος Γέροντας ήταν λαμπάς Ορθοδοξίας».

Εύστοχα ο ιερομόναχος Αθανάσιος Σιμωνοπετρίτης, Υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, διαζωγραφίζει σε κείμενό του, τον Όσιο Γέροντα ως εξής: «Ην δε ο οσιώτατος το εξωτερικόν παράστημα επιβλητικός, την φωνήν βροντώδης, τας κινήσεις έχων ιεροπρεπείς, πλήρης αγάπης και χριστοειδούς φιλανθρωπίας, χαίρων μετά χαιρόντων και κλαίων μετά κλαιόντων, λίαν επιμελούμενος της εν Χριστώ οικοδομής των πνευματικών αυτού τέκνων, το φρόνημα ορθοδοξότατος, τον ζήλον δεύτερος προφήτης Ηλιού, σφόδρα αγαπών τας ιεράς ακολουθίας, αγρυπνητής ισόβιος, νηστευτής αταλάντευτος, την καρδίαν απλούστατος και άκακος ως παιδίον, λειτουργός απαράμιλλος, τηρητής των αγιοπατερικών παραδόσεων, την αναστροφήν χαριέστατος, ταμείον ακένωτον ελεημοσύνης, ρήτωρ συναρπαστικός,άγαν φιλοθεομητορικός και φιλάγιος, και εν συνόλω ειπείν, τέλειον αφομοίωμα του Δεσπότου και Σωτήρος ημων Ιησού Χριστού, Φιλόθεος την κλήσιν τε και την πράξιν».

Η σεβαστή Γερόντισσα της Ι. Μονής Θαψανών Πάρου, Νεκταρία Μοναχή, αναφερόμενη στον Γέροντα Φιλόθεον σημείωσε και τα εξής: Ήτο ο προσιτός και απρόσιτος, ο επίγειος και ουράνιος, ο εμπνέων πάντοτε τον απόλυτο σεβασμό, αλλά και τον θαυμασμό. Είχε τοιαύτην ψυχική ωραιότητα, την οποία κάθε επισκέπτης έβλεπε διάχυτο εις τον ηγιασμένον του πρόσωπον…
Ο πατήρ Φιλόθεος, ο πνευματικός πατήρ χιλιάδων ψυχών, έζη εν εικοστώ αιώνι και εμιμείτο κατά πάντα τους μεγάλους και Αγίους Πατέρας της ερήμου.
Ο πόνος του δια την απομάκρυση των ανθρώπων από το θέλημα του Θεού και δια τα σφάλματα των διοικούντων την Εκκλησία, ήτο απέρνατος.

Γνώμες πατέρων Ι. Μ. Λογγοβάρδας

*Ο Γέροντας ήταν αγωνιστής μεγάλος, και επί 60 χρόνια είχαμε ζωή ειρηνική. Πάντοτε παρακλητικά έδιδε τις εντολές, και, αν αντιδρούσε κανείς, υποχωρούσε. Δεν προσέλαβε ούτε μάλωνε. Η προστακτική φωνή του ήταν άγνωστος.
*Έζησε με ακρίβεια και συνέπεια την καλογερική ζωή.
*Ο Γέροντας ήταν φιλακόλουθος. Εις την τράπεζα ολιγαρκής και ποτέ δεν ζήτησε τίποτε άλλο. Την ελεημοσύνη την είχε πρώτη, και αγαπούσε όλους. Είχε πολλά χαρίσματα από Θεού, αλλά είχε και καλή ισόβια επιμέλεια και μεγάλη βία στην τήρηση των εντολών.
*Ήταν μεγάλος νηστευτής, άνθρωπος προσευχής, ζούσε με απλότητα μικρού παιδιού και με ιδιαίτερη αγάπη μελετούσε τον νόμο του Θεού.
Σε κάθε ευκαιρία έκανε ομιλίες και παντού τον άκουγαν με ευχαρίστηση μικροί και μεγάλοι. Όπου πήγαινε ομιλούσε και εξομολογούσε και τον αγαπούσαν παντού. Είχε πολλά χαρίσματα. Ήταν αναντικατάστατος και αμίμητος.
Ο Άγιος Γέροντας ήταν άνθρωπος όπου η αρετή του τον υπερύψωνε σε κάθε περιβάλλον, σε Αρχιερείς, Στρατηγούς, Υπουργούς, Νομάρχες, Δημάρχους, Πλοιάρχους, όλοι έσκυβαν και φιλούσαν το χέρι του με ευλάβεια, διότι αντίκριζαν τη θεία Χάρη εις το σεβαστό πρόσωπό του, όπου σε προσέλκυε με τη χάρη του Χριστού.

*****

Σημειώσεις αδελφών της Ι. Μ. Θαψανών

*Ο σεβαστός Γέροντας είχε θείο έρωτα με τον νόμο του Θεού. Ησύχαζε και αναπαυόταν στην εκκλησία προσευχόμενος. Εκείνο που τον τραβά είναι ο Θεός. Τίποτε άλλο.
*Όταν διαβάζει διαβάζει με αφοσίωση και ούτε νυστάζει, ούτε κουράζεται, ούτε πεινά, τίποτα δεν τον απασχολεί.
Δεν κουράζεται στα πνευματικά. Όσο περισσότερο υποφέρει τόσο περισσότερο καταφεύγει στην προσευχή και μελέτη.
Στην προτροπή του θεράποντος ιατρού να φάει λαδάκι, τυρί και λίγο γάλα, απάντησε ο Γέροντας ως εξής: Εάν ζήσω, το Πάσχα μετά την ζωοφόρον Ανάστασιν. Νήστευε από την Καθαρά Δευτέρα κανονικά και δεν υποχώρησε στα καθήκοντά του παρ’ όλη την ασθένειά του.
Σε όλο το διάστημα της ασθενείας του ήταν πράος, ήρεμος, ειρηνικός, γαλήνιος, υπομονετικός, ανεξίκακος, δοξολογών και ευχαριστών τον Θεό και παρακαλών τους Αγίους. Την ευχή· Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με και Παναγία, σώσον με, την είχε εις συνεχή επίκληση και νοερώς.
*Σε ερώτηση αδελφής, τι κάνετε, άγιε Γέροντα!
– Απάντησε· Περιμένω τον θάνατο με χαρά και ελπίδα.
Στις 8 Μαΐου και ώρα 5.00 π.μ. τελείωσε η ανάγνωση, και είπε: «Εγώ σήμερα θα φύγω, το καταλαβαίνω». Πράγματι στις 6.00 π.μ., χωρίς επιθανάτιους ρόγχους ο άγιος Πατήρ, με τρεις αναπνοές, εξεδήμησε προς Κύριον που τόσο νοσταλγούσε.
Το οσιακό τέλος του Γέροντος επήλθε στο εξομολογήτηριοτης Ιεράς Μονής των Θαψάνων της Πάρου την 6η πρωϊνή της8ης Μαΐου του 1980, μνήμη των Αγίων Ιωάννου του Θεολόγου και Αρσενίου του Μεγάλου.

Δια τον Γέροντα Φιλόθεο Ζερβάκο ο Άγιος Πορφύριος, στον Πρόεδρο Εφετών κ. Πασχαλίδη Ιάκωβο, που ζήτησε την ευλογία του για να παρευρεθεί στην κοίμηση του π. Φιλοθέου, είπε: Εσείς να πάτε, εγώ θα παρακολουθήσω απ’ εδώ. Σήμερα η εκκλησία απέκτησε έναν δεύτερο Άγιο Νεκτάριο.
Στην δε καθηγήτρια Ελένη Αλουπογιάννη, είπε: Αυτές τις ημέρες πέθανε ένας μεγάλος Άγιος, τόσο μέγάλος, που ο κόσμος δεν το ξέρει.

**********

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Ο Γέροντας Φιλόθεος διέθετε ταπεινό φρόνημα,
είχε μνήμη θανάτου, ισόβια μετάνοια
και νοσταλγία να εκδημήση
στην μέλλουσα ουράνια Πατρίδα

Καίτοι, ο π. Φιλόθεος, ήταν στολισμένος με πολλές αρετές και με τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος, είχε βαθιά επίγνωση, πως δεν είχε καμιά αρετή και έλπιζε μόνο στο έλεος του Θεού.
Μετά την εις Πρεσβύτερον Χειροτονία του έγραψε:
*«Μέγα γαρ μοι ότι επωνομάσθην Χριστιανός, μείζων, ότι εγενόμην μοναχός κληθείς Φιλόθεος, μέγιστον, ότι ηξιώθην γενέσθαι ιερεύς.
Αξίωσον με, Κύριε, μη μόνον ονόματι, αλλ’ έργω, λόγω τε και αληθεία, φανώ χριστιανός, μοναχός, ιερεύς και φίλος Σου, Φιλόθεος»
* «Αφού , Κύριε, δεν με έκρινες άξιο να μαρτυρήσω, αξίωσέ με του μαρτυρίου της συνειδήσεως και των θλίψεων. Ευλογήσω τον Κύριον εν παντί καιρό».
* Είχε από Θεού και το χάρισμα της πραγματικής βιωματικής καταστάσεως, να αισθάνεται ως ο πιο αμαρτωλός άνθρωπος του κόσμου. Μνημονεύουμε ελάχιστες γραπτές εκφράσεις του, δια του λόγου το αληθές.
* «Οφείλω να ομολογήσω ότι ουκ ειμί ικανός, ουδέ άξιος δια παρασημοφορία και δι’ επαινετικούς και τιμητικούς λόγους, επειδή αισθάνομαι ότι ουκ εποίησα αγαθόν τι επί της γης· ει δε και εποίησα τι, τούτο ουκ εποίησα εγώ ο αμαρτωλός, αλλ’ η χάρις του Θεού, Θεού το δώρον».
* «Δεν μπορώ να με επαινούν. Ο επαινών μοναχόν παραδίδει αυτόν εις Διάβολον. Να κάνουν το σταυρό τους και να γονατίζουν μπροστά μου και να κάνουν μετάνοιες, δεν το μπορώ αυτό το πράγμα. Με στεναχωρεί πάρα πολύ. Εκάλεσε τον π. Ν. Αρκά και είπε: «Σας παρακαλώ περάσετε έξω, θέλω να εξομολογηθώ».
* «Ελπίζω όχι εις τα έργα μου, διότι είναι πονηρά, όχι εις τον εαυτό μου, διότι είμαι αμαρτωλός ως ουδείς άλλος. Εξετάζων και ερευνών εαυτόν καλά και βαθειά, ευρίσκω ότι αμαρτωλότερος πάντων των επί γης κατοικούντων είμαι εγώ.
Ελπίζω , αγαπητά μου τέκνα, πρώτον εις το άπειρο έλεος του Θεού, δεύτερον εις τας μεσιτείας και πρεσβείας της Παναχράντου Μητρός Αυτού και των Αγίων Πάντων, και τρίτον εις τις δικές σας προσευχές.
*«Θα πεθάνω ως μη εποίησας ουδέν αγαθόν επί της γης και ως μη ποιήσας αρχή μετανοίας. Ελπίζω μόνον εις το έλεος του Θεού, να μη μου αποδώσει κατά τα έργα μου, αλλά να με σώσει κατά το μέγα έλεός Του».

Σε σημείωμα του ο Γέροντας έγραψε:

Είμαι 92 ετών γέρων. 80 έτη ψάλλω, υμνώ, ευλογώ, πιστεύω και ευχαριστώ τον εν ουρανοίς τριαδικόν Θεόν, Πατέρα, Υιόν και Άγιο Πνεύμα. 70 έτη τον δουλεύω ως μοναχός με τας ασθενείς μου δυνάμεις. Επί 65 έτη διακονώ την Μίαν, Αγίαν, Καθολική και Αποστολικήν Εκκλησίαν, την Ορθόδοξον, ιερουργών, εξομολόγων και κηρύττων τον λόγον του Θεού. Επί 46 έτη ως Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Ζωοδόχου Πηγής Λογγοβάρδας και ως Πνευματικός πατήρ εις τας ιεράς γυναικείας Μονάς. Αισθάνομαι ότι ουδέν καλόν εποίησα επί της γης, ει δε και εποίησα τι τούτο ουκ εξ εμού, αλλ’ εκ της χάριτος του Θεού. Απέρχομαι ως μη ποιήσας αρχήν μετανοίας και ελπίζω εις το άμετρον έλεος του Θεού και την άπειρην ευσπλαχνίαν Αυτού, του ελθόντος επί της γης αμαρτωλούς σώσαι, ων πρώτος ειμι εγώ.
*«Εγώ, έγραφε σε επιστολή του, επειδή συζώ με τον εαυτό μου 93 έτη, γνωρίζω καλύτερα από κάθε άνθρωπον τον εσωτερικό μου άνθρωπο. Ομολογώ ότι ημάρτησα εν έργω, εν λόγω, εν γνώσει, εν αγνοία, εν νω και διανοία, εκουσίως και ακουσίως. Είμαι ο χειρότερος, ο ελεεινότερος, ο αθλιότερος και αμαρτωλότερος πάντων των ανθρώπων. Έπρεπε από άλλους εναρέτους, σοφούς, συνετούς και διακριτικούς να εζητής κατάλληλον συμβουλήν, όχι από εμέ τον έρημον πάσης αρετής και πτωχόν, πλούσιον δε πάσης κακίας».
* «Όσα καλά έγιναν δι’ εμού, είναι της Χάριτος και βοηθείας του Θεού. Δικά μου είναι αι πολλαί αμαρτίαι».

*****

*«Από της μικράς μου ηλικίας έως τα γηρατειά μου δεν ενθυμούμαι να έπραξα ποτέ ένα καλόν, ούτε πέρασε ημέρα, ώρα και στιγμή που να μη διέπραξα αμαρτία. Φαντάζομαι δε ότι δεν θα υπάρχη άνθρωπος, τόσον αμαρτωλός, όπως εμένα, επειδή οι άλλοι αμαρτάνουν εν αγνοία τους, ενώ εγώ ο πανάθλιος αμαρτάνω εν γνώσει… Είμαι ανάξιος να καλούμαι άνθρωπος… Ο ελεήμων Κύριος, ας δεχθή και εμένα τον αμαρτωλότερον όλων και με συναριθμήση με τον ληστή. Παρακαλώ δεηθήτε και υπέρ εμού να έχω αληθινήν μετάνοια».
* «Στην παρούσα ζωή είμεθα ξένοι, διαβάται, οδοιπόροι. Δεν έχουμε μένουσα πατρίδα, η πατρίδα μας είναι στους ουρανούς. Εις εκείνην την πατρίδα δεν υπάρχει πόνος, λύπη, στεναγμός, αλλά ζωή ατελεύτητος, δόξα ατελεύτητος, ειρήνη διαρκής και ασάλευτος, χαρά ανεκλάλητος, δόξα ανερμηνεύτος, ευτυχία ακατανόητος, παν αγαθόν, κακόν δε ουδέν, βασιλεία Ουράνιος.
Ασφάλεια είναι μόνο στην μετά θάνατον αιώνια ζωή· και ευτυχής και πλούσιος και ένδοξος και υγιής και μακάριος είναι μόνο εκείνος ο φρόνιμος και συνετός άνθρωπος ο οποίος πιστεύει στον Θεό, τον αγαπά, φυλάττει τις εντολές του, μετανοεί για τις αμαρτίες του και φροντίζει για τη σωτηρία της ψυχής του, η οποία αξίζει περισσότερο από όλο τον κόσμο. Μόνον αυτός ο άνθρωπος είναι ευτυχής, και κερδίζει την αιώνια Ουράνια Βασιλεία, την ανάπαυση, την ειρήνη, την χαρά, την ευτυχία, την διαρκή και μη έχουσα τέλος, της οποίας είθε να επιτύχουμε όλοι.

******

*«Εκ παιδικής ηλικίας, Κύριε, σε ηκολούθησα καταφρονήσας πάντα τα γήινα και πρόσκαιρα, δια να αποκτήσω Σε τον πολύτιμον Μαργαρίτην Χριστόν και τα επουράνια. Πολλάκις σε ελύπησα και παρεπίκρανα , με τα άθεσμα έργα μου και τους πονηρούς και ατόπους και ακαθάρτους λογισμούς. Αλλά γνωρίζεις και την θλίψιν και τον πόνον της καρδίας μουκαι την στεναχωρίαν μου, που ησθανόμηνοσάκις εκουσίως ή ακουσίως ημάρτανον. Γνωρίζεις πως πολλάκις σε ικέτευον να με αξιώσης να θυσιασθώ και εγώ δια την αγάπην Σου καθώς και Συ εθυσιάσθης, δια την ιδικήν μου αγάπην και την αγάπην όλων των ανθρώπων. Αι αμαρτίαι μου είναι πολλαί και αμέτρητοι, αλλά και η ευσπλαχνία Σου είναι μέγιστη και το έλεός Σου αμέτρητον και ανεξιχνίαστον. Δια το αίμα Σου, όπερ εξέχεας επί Σταυρού δια να με εξαγοράσης, σώσον με. Συναρίθμησόν με τοις λογικοίς Σου προβάτοις και τοις χοροίς των εκλεκτών και αγίων Σου, τον ανάξιον φίλον και δούλον Σου φιλόθεον».
* «Πολυεύσπλαχνε Κύριε, πάριδε πάντα τα πταίσματά μου όσα ως άνθρωπος ήμαρτον, εν νω και διανοία, και πάσαις ταις αισθήσεσι, εκουσίως και ακουσίως. Συγχώρησον πάντας τους εχθρεύοντας μοι ματαίως. Δέξαι το πνεύμα μου, διότι Σε και μόνον υπέρ παν άλλο επεπόθησεν η ψυχή μου. Συ με έπλασας, Συ με ενέθηκας την ψυχήν, εις Σε παραδίδω ταύτην, παράλαβέ την».
* «Σας αφήνω εντολή· να έχετε ειρήνη, αγάπη ολόψυχη στον Θεό και προς όλους, και σας παραδίδω στην προστασία του Θεού, στην σκέπη της Υπεραγίας Θεοτόκου, των Αγίων Αγγέλων και πάντων των Αγίων, δια να τους έχετε βοηθούς στις ανάγκες, στις θλίψεις και τους κινδύνους, στις ασθένειες και σε κάθε τι που είναι χρήσιμο και αναγκαίο, αρκεί να τους επικαλείστε με πίστη, και να γίνετε φίλοι και μιμηταί των Αγίων Πάντων».
* Ύστατη μου εντολή είναι: να σας φυλάξει ο Πανάγαθος Θεός από πάσας τας παγίδας του διαβόλου, να σας στερεώση εις την ορθή πίστιν, να φυλάξετε τας δύο εντολάς, την αγάπην και την ταπεινοφροσύνην, να έχετε ειρήνη, και να αξιωθήτε, δια της Χάριτος του Κυρίου, των πρεσβειών της Παναχράντου Μητρός Αυτού και πάντων των Αγίων, των αιωνίων αγαθών και της Βασιλείας των Ουρανών.
Εκεί θα σας αναμένω πάντας, όσοι φιλείτε τον Θεόν και όσοι αμαρτωλοί, ως εγώ, μετανοήσετε αληθώς, ίνα μετά πάντων των Αγγέλων και Αγίων, αγαλλόμενοι και ευφραινόμενοι ακαταπαύστως, ευχαριστούμεν, υμνούμεν, ευλογούμεν και δοξολογούμεν την Παναγίαν και αδιαίρετον Τριάδα, εις τους απέραντους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Σας περιμένω εις την πατρίδα την αιώνιον. Καλήν αντάμωσιν.
Μετά πατρικής αγάπης και ευχών εγκαρδίων ο Πνευματικός σας Πατήρ

Ο ταπεινός και ευτελής και εν Ιερομονάχοις
Ελάχιστος Φιλόθεος.

Από το βιβλίο: Αρχιμ. Φιλοθέου Ζερβάκου, Ηγουμένου Ι. Μ. Λογγοβάρδας Πάρου, Ομιλίες.

Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη». Τ. Κ. 566 26, Σπαρτάκου 6, Συκιές, Θεσσαλονίκη, 2015

Κατηγορίες: Αγιολογικά - Πατερικά, Λειτουργικά, εορτολογικά, Νεοελληνική απόδοση Ύμνων, Συναξάρια. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.