Μονή Βλατάδων και Άλωση της Θεσσαλονίκης (29 Μαρτίου 1430): Απάντηση στο παραμύθι περί προδοσίας των μοναχών.

•1. Εισαγωγικά σχόλια

•2. Η διαδικτυακή διαδρομή της απάτης

•3. Η πραγματική ιστορία της Άλωσης της Θεσσαλονίκης με δυο λόγια …

1. Εισαγωγικά σχόλια

Έχουμε ξαναπεί ότι σχετικά με την ιστορία, γύρω μας υπάρχουν δύο επίπεδα: ο πραγματικός κόσμος της επιστημονικής ιστορίας όπου ζουν οι φυσιολογικοί άνθρωποι, και ένα φανταστικό, παράλληλο σύμπαν, όπου στο μυαλό μιας μερίδας ανθρώπων τα πάντα συμβαίνουν ακριβώς αντίστροφα: ονομάζουν τον Χορό του Ζαλόγγου «ατύχημα», την Καταστροφή της Σμύρνης «συνωστισμό», την Τουρκοκρατία πολυπολιτισμικό πάρτι…

Ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια πολλές εκδοτικές και διαδικτυακές προσπάθειες έχουν στριμώξει πλέον αυτό το κίνημα των παραχαράξεων, οδηγώντας τη φασιστική προπαγάνδα στην απαξίωση που της αρμόζει.

Βεβαίως, μερικοί, όπως το blog Ροΐδη Εμμονές, εξακολουθούν να ζουν σε αυτό το παράλληλο φανταστικό σύμπαν και ανακυκλώνουν έως σήμερα όλ’ αυτά τα ανιστόρητα απορρίμματα. Για εμάς, οι άνθρωποι αυτοί εκφράζουν έναν ακατανόητο συνδυασμό αμάθειας και θράσους: διότι αν αυτά που γράφουν δεν αποτελούν ιστορικές παραχαράξεις του Βυζαντίου και της Τουρκοκρατίας αλλά είναι αξιόπιστα και αυθεντικά, γιατί δεν τολμούν ν’ απαντήσουν αλλά καταπίνουν απλώς τις προσβολές των διαψεύσεων;

Εάν λοιπόν το απολαμβάνουν, ας εισπράξουν ένα ακόμα ράπισμα, σχετικό με την υποτιθέμενη «προδοσία» των μοναχών της Μονής Βλατάδων που δήθεν οδήγησε στην Άλωση της Θεσσαλονίκης το 1430.

2. Η διαδικτυακή διαδρομή της απάτης

Με αφορμή τη δημοσίευση στο blog Ροΐδη Εμμονές τον Γενάρη του 2013, είδαμε ότι αυτό το παραμύθι περί προδοσίας της Μονής Βλατάδων, τριγυρνάει εδώ και χρόνια στο διαδίκτυο με μορφή δήθεν «ιστορικού γεγονότος».

Αυτό που μας έκανε να γελάσουμε, είναι το γεγονός ότι έχουν αποδεχτεί είτε το χαμηλό γνωστικό επίπεδο, είτε τις μόνιμες παρωπίδες των αναγνωστών τους, και έτσι βαριούνται ακόμα και να ψάξουν για καμιά πηγή της προκοπής.

Για το κείμενο λοιπόν που αναφέρει την δήθεν προδοσία, το ντουέτο του «Ροΐδη Εμμονές» μας παραπέμπει σε μια ιστοσελίδα που λέγεται «Άθρησκος», που αν δει κανείς θετικά τις μονίμως ατεκμηρίωτες γελοιότητες που γράφει, ο δημιουργός της θυμίζει ταλέντο στην stand-up comedy (προσέξτε που στο κάτω μέρος των ιστοσελίδων αναφέρει ότι διεκδικεί… «Πνευματικά δικαιώματα»! Προφανώς φοβάται μην του κλέψει κάποιος πανεπιστημιακός τη «σοφία» και γράψει κανένα βιβλίο…). Αυτή η ιστοσελίδα λοιπόν, τον Σεπτέμβρη του 2012 γράφει πάλι τα ίδια.

Κοιτάζοντας όμως με προσοχή, βλέπουμε πως ούτε αυτός ο «σοφός» τα βρήκε μόνος του, αλλά τα πήρε από ένα άλλο «διαμάντι» της διαδικτυακής ιστορικής παραφροσύνης, εφάμιλλο των άλλων δύο, την ιστοσελίδα «Πάρε-Δώσε» που τα έγραφε αυτά τον Μάη του 2010.

Πάντως, από το τρίο της συμφοράς, πιο πονηρός μας φάνηκε ο «Πάρε-Δώσε», ο οποίος φαίνεται τα πάει καλά με το «Πάρε» αλλά όχι με το «Δώσε», γι’ αυτό και δεν μας δίνει την «πηγή» του…

Βεβαίως, δεν ήταν δύσκολο να βρούμε ότι το παραμύθι της προδοσίας κυκλοφόρησε αρχικά σε νέο-παγανιστικές ιστοσελίδες, με τις ίδιες ακριβώς αναφορές, από το 1997. Απλώς, μερικοί (πέραν των τριών που αναφέραμε) το αναδημοσίευσαν ακριβώς όπως ήταν το 1997, ενώ άλλοι όπως ο «Πάρε-Δώσε» το ανάρτησαν με μικρές αλλαγές ή πρόσθεσαν κάποια αντιχριστιανική σάλτσα για γαρνιτούρα…

Βεβαίως, είναι περιττό ν’ αναφέρουμε τον όρο «λεπτομερής τεκμηρίωση» ή να μιλήσουμε για γνώση της κριτικής των πηγών. Αυτά είναι απαραίτητα μόνο σε εργασίες που θέλουν να θεμελιώνονται επιστημονικά, άρα κανείς από τους τρεις δεν τα χρειάζεται… Τα άρθρα τους άλλωστε βρίσκονται σε μόνιμη ανακύκλωση. Ο ένας τα παίρνει από τον άλλον, και όλοι μαζί ούτε ξέρουν κι ούτε τους νοιάζει από πού προέρχονται…

3. Η πραγματική ιστορία της Άλωσης της Θεσσαλονίκης με δυο λόγια

Ας δούμε τώρα, με συντομία, ποια ήταν η πραγματική ιστορία της Άλωσης στα 1430[1]:

Ο Σουλτάνος Μουράτ Β΄ συνεχίζει την κατακτητική πολιτική των Τούρκων. Στη Θεσσαλονίκη ξέρουν ότι το κακό πλησιάζει, αλλά οι Έλληνες είναι λίγοι και η άμυνα αδύνατη. Για το λόγο αυτό έρχονται σε συνεννόηση με τους Βενετούς και τους παραδίδουν την κυριαρχία της πόλης με αντάλλαγμα τη διατήρηση των δικαιωμάτων των κατοίκων. Δυστυχώς οι Βενετοί αποδείχτηκαν απάνθρωποι δυνάστες, οδηγώντας αρκετούς Έλληνες σε φυγή, και όσους έμειναν, σε εξαθλίωση και πείνα. Όταν οι Τούρκοι φάνηκαν να πλησιάζουν στη Θεσσαλονίκη τον Μάρτιο του 1430, η κατάσταση στην πόλη ήταν τραγική και έφερε πολλούς κατοίκους στη σκέψη μήπως ήταν προτιμότερη η ειρηνική παράδοση της πόλης στον Μουράτ, διότι έτσι θα γλύτωναν και από τους Βενετούς αλλά και από την καθιερωμένη, για πόλεις που έφερναν αντίσταση, τριήμερη σφαγή των Τούρκων.

Πράγματι, ο Λαόνικος Χαλκοκονδύλης γράφει ότι ένας αριθμός κατοίκων αυτομόλησαν, και σκάβοντας «από των οικιών ορύγματα […] απέδρασαν ες το του Αμουρατέω [δηλ. Μουράτ] στρατόπεδον»[2]. Ο Μουράτ όταν μαθαίνει πως οι κάτοικοι έχουν πρόβλημα με τους Βενετούς θεωρεί ευκαιρία να ζητήσει την παράδοση της πόλης. Οι Βενετοί όμως, αν και δεν είχαν ενδιαφερθεί σοβαρά για την άμυνα, αρνήθηκαν να την παραδώσουν. Έτσι, οι Τούρκοι μετά από τριήμερη προετοιμασία εξαπολύουν επίθεση, καταλαμβάνουν την πόλη, οι περισσότεροι Βενετοί διέφυγαν με τα πλοία τους και σώθηκαν, ενώ οι Θεσσαλονικείς υπέστησαν την ανελέητη, τριήμερη λεηλασία και τον εξανδραποδισμό.

Σε όλα αυτά λοιπόν, πού βρίσκεται η προδοσία των μοναχών;

Η απάντηση είναι: πουθενά…

Οι σύγχρονες με την Άλωση της Θεσσαλονίκης στα 1430, ελληνικές πηγές[3], είναι οι Σφραντζής[4], Χαλκοκονδύλης[5], Δούκας[6] και κυριότερη όλων, ο αυτόπτης Ιωάννης Αναγνώστης[7]. Κανείς τους όμως και πουθενά δεν αναφέρει το παραμικρό για προδοσία από μοναχούς, ούτε φυσικά αναφέρεται πουθενά παράδοση της πόλης λόγω… δίψας! Όπως γράφει με τρόπο ξεκάθαρο ο βυζαντινολόγος καθ. Γεώργιος Θεοχαρίδης, για τη φήμη αυτή περί μοναχών «που πρόδωσαν στον Μουράτ Β΄ τον τρόπο διακοπής της υδροδότησης της πόλεως για να καταληφθεί η πόλις», «δεν υπάρχει καμιά ιστορική πηγή σύγχρονη με την κατάληψη της πόλεως»[8].

Όπως θα δούμε αναλυτικά, τα περί προδοσίας εντάσσονται σε μια πολύ μεταγενέστερη και εντελώς ανάξια λόγου λαϊκή μυθοπλασία, που εκτός άλλων ήθελε και την Θεσσαλονίκη «απόρθητη», πράγμα που δυστυχώς μοιάζει με αστεϊσμό, καθώς επρόκειτο για μία από τις πιο εύκολες νίκες των Τούρκων απέναντι στη φτωχή αμυντική προετοιμασία των Βενετών. …

Περισσότερα βλέπε στο:

Ορθόδοξη Ομάδα Δογματικής Έρευνας

Κατηγορίες: Ιστορικά. Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.