1 Οι πόνοι και οι κόποι που καταβάλλουμε στον παρόντα κόσμο για την αγάπη του Θεού, δε συγκρίνονται με την πνευματική τρυφή που ετοίμασε ο Θεός για όσους κακοπαθούν και στερούνται τα αγαθά. Όπως ακολουθούν τα δεμάτια της χαράς γι’ αυτούς που σπέρνουν με κόπο και ιδρώτα, έτσι ακολουθεί η χαρά την κακοπάθεια, που περνάμε για την αγάπη του Θεού. Το ψωμί που κερδίζουμε με τον ιδρώτα, φαίνεται γλυκό για το γεωργό, και οι κόποι που καταβάλλονται για την αρετή φαίνονται κι αυτοί γλυκιοί στην καρδιά που γνώρισε το Χριστό. Να υπομείνεις τον εξευτελισμό και την ταπείνωση με ευχαρίστηση, για να έχεις παρρησία στο Θεό. Ο άνθρωπος που υπομένει σκληρά και λυπηρά λόγια ενσυνείδητα, χωρίς προηγουμένως να έχει βλάψει αυτόν που τον προσβάλλει, βάζει ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι του, και είναι μακάριος, διότι κατά τη μέλλουσα κρίση θα αμειφθεί με το στεφάνι της αφθαρσίας.
Να μην παινέψεις αυτόν που κακοπαθεί σωματικά, είναι όμως παράλυτος στις αισθήσεις˙ και εννοώ την ακοή, και το άφραχτο και ακράτητο στόμα και τους νωθρούς και αμαρτητικούς οφθαλμούς. (90-1).
Μην αφήνεις μέσα σου το σπόρο του πονηρού
λογισμού, για να μην πέσεις σε πειρασμούς.
2 Εάν ο Κύριος σε επισκεφθεί και φροντίσει για τα αναγκαία του σώματός σου χωρίς το δικό σου κόπο, ενώ εσύ αγωνίζεσαι για την πρόοδο της ψυχής σου, τότε μπορεί ο φονιάς – διάβολος να μηχανευθεί και να κινήσει μέσα σου τον εξής λογισμό: ότι οπωσδήποτε συ ο ίδιος είσαι η αιτία αυτής της φροντίδας του Θεού. Άμα δεχθείς αυτό το λογισμό, αμέσως αίρεται από σένα αυτή η πρόνοια του Θεού, οπότε αρχίζουν να αναδύονται εναντίον σου πάρα πολλοί πειρασμοί, είτε από την προνοητική παραχώρηση του Θεού, είτε από την επαναφορά των κόπων και των σωματικών ασθενειών σου. Πάντως ο Θεός δεν αίρει την φροντίδα του για σένα μόνο από αυτή την κίνηση του λογισμού σου, που είπαμε, αλλά από την αποδοχή του και από τη διαμονή του νου σου σ’ αυτό το λογισμό˙ διότι ο Θεός δεν παιδεύει ούτε κρίνει τον άνθρωπο από έναν ακούσιο λογισμό του, ούτε από το αν για λίγο συμφωνήσουμε με αυτόν. Εάν λοιπόν, την ώρα που μας προσβάλλει ο λογισμός, ερεθίσουμε το πάθος μας, αλλά μας προφθάσει η μετάνοια και η κατάνυξη, ο Κύριος δε ζητάει να λογοδοτήσουμε γι’ αυτή μας την αμέλεια. Όμως μας καθιστά υπόλογους στην περίπτωση που ο νους μας δέχθηκε τον πονηρό αυτό λογισμό ως αληθινό και, χωρίς να καταλαβαίνει τη ζημία, περιμένει κάτι να κερδίσει απ’ αυτόν, και τον αποδέχεται ως πρέποντα και ωφέλιμο, και δε σκέφτεται ότι τον βάζει σε μεγάλο και φοβερό μπελά. (148).
«Προσεύχεσθε να μην εισέλθετε σε πειρασμούς»
3 Μην αποφεύγεις τις θλίψεις, διότι βοηθούμενος απ’ αυτές μαθαίνεις καλά την αλήθεια και την αγάπη του Θεού. Και μη φοβηθείς τους πειρασμούς, διότι μέσα από αυτούς βρίσκεις θησαυρό. Να προσεύχεσαι να μην εισέλθεις στους ψυχικούς πειρασμούς˙ όσο για τους σωματικούς, να ετοιμάζεσαι να τους αντιμετωπίσεις με όλη τη δύναμή σου, γιατί χωρίς αυτούς δεν μπορείς να πλησιάσεις το Θεό. Μέσα σ’ αυτούς εμπεριέχεται η θεία ανάπαυση. Όποιος αποφεύγει τους σωματικούς πειρασμούς, αποφεύγει την αρετή.
Ο Κύριος με όλη τη διδασκαλία του μας προτρέπει να εισέλθουμε στους πειρασμούς˙ διότι είπε: «Μέσα από πολλές θλίψεις πρέπει να περάσετε, για να εισέλθετε στη βασιλεία των ουρανών» (Ιω. 16, 33), και «στον κόσμο που ζείτε θα έχετε θλίψη, και με την υπομονή σας θα κερδίσετε τις ψυχές σας» (Λκ. 21, 19), και άλλα πολλά όμοια. Πώς λοιπόν μας λέγει: «Προσεύχεσθε να μην εισέλθετε σε πειρασμούς»; (Λουκ. 22, 40).
Ο Κύριος εδώ μας λέει να προσευχόμαστε να μην εισέλθουμε σε πειρασμούς απιστίας. Προσευχήσου, λέει, να μην εισέλθεις στους πειρασμούς της υψηλοφροσύνης, που οδηγεί στη δαιμονική βλασφημία κατά του Πνεύματος, και της υπερηφάνειας. Προσευχήσου να μην παραχωρήσει ο Θεός και πέσεις σε πειρασμό φανερού πολέμου με το διάβολο εξαιτίας των κακών ενθυμήσεων που τριγυρίζουν στο μυαλό σου. Προσευχήσου να μη φύγει από κοντά σου ο άγγελος της σωφροσύνης σου, για να μην ανοίξει εναντίον σου ο φλογερός πόλεμος της σαρκικής αμαρτίας και δεν αντέξεις και χάσεις τη χάρη του Θεού. Προσευχήσου να μην εισέλθεις σε πειρασμό και ανάψεις από οργή εναντίον κάποιου, ή σε πειρασμό διψυχίας και δισταγμού στο να κάνεις το θέλημα του Θεού˙ γιατί η ψυχή απ’ αυτούς τους πειρασμούς εισέρχεται δια της βίας σε μεγάλο αγώνα. Αυτό σημαίνει ο λόγος «Προσεύχεσθε να μην εισέλθετε σε πειρασμούς». Όσο για τους πειρασμούς του σώματος, αυτούς να ετοιμάζεσαι να τους υποδεχθείς ολόψυχα, και να πλεύσεις μέσα στη θάλασσα αυτών των πειρασμών με όλες τις δυνάμεις σου, και γέμισε με δάκρυα πόνου και αγάπης τα μάτια σου, για να μη φύγει από κοντά σου η χάρη του Θεού, που σε φυλάει. Χωρίς πειρασμούς η πρόνοια του Θεού για τον άνθρωπο δε φανερώνεται, και είναι αδύνατο, χωρίς αυτούς, να αποκτήσεις παρρησία στο Θεό, και να μάθεις τη σοφία του αγίου Πνεύματος και, ακόμη, δε θα μπορέσει να στερεωθεί μέσα στην ψυχή σου ο θεϊκός πόθος. Προτού να έρθουν οι πειρασμοί, ο άνθρωπος προσεύχεται στο Θεό σαν ξένος. Από τότε όμως που θα εισέλθει σε πειρασμούς για την αγάπη του Θεού, και δεν αλλάξει γνώμη, έχει το Θεό, να πούμε, υποχρεωμένο απέναντί του, και ο Θεός τον λογαριάζει για γνήσιο φίλο του. Διότι πολέμησε και νίκησε τον εχθρό του, για να εκπληρώσει το θέλημα του Θεού. Και πάλι, προσευχήσου να μην εισέλθεις στον πειρασμό το φοβερό του διαβόλου, γιατί φοβάσαι μήπως πέσεις στην έπαρση και στην αλαζονεία˙ αλλά να δέχεσαι τις σωματικές θλίψεις, γιατί αγαπάς το Θεό και θέλεις να σε στηρίξει η δύναμή του και να νικήσει μέσα στην ψυχή σου τους εχθρούς του. Προσευχήσου να μην εισέλθεις σ’ αυτούς τους, πνευματικούς, πειρασμούς, για να μην υπερισχύσουν οι κακοί λογισμοί και οι κακές πράξεις σου˙ αλλά να περιμένεις τις σωματικές θλίψεις, για να δοκιμασθεί η αγάπη σου για το Θεό και να δοξασθεί η δύναμή του μέσα στην υπομονή σου. Του Θεού είναι η δόξα και η δύναμη εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν. (186-7).
Από το βιβλίο: Ανθολόγιο από την ασκητική εμπειρία του Αγίου Ισαάκ του Σύρου. Ερμηνευτική απόδοση – επιμέλεια, Κωνσταντίνου Χρ. Καρακόλη, Δρος Θεολογίας, Φιλολόγου.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
