Η βαρύτης, αυτή η τόσον εγνωσμένη αρχή, η τόσον αποδεδειγμένη, η τόσον ενδομυχούσα δύναμις εις όλα τα σώματα, εφαπλούται εδώ με έναν φανερώτατον τρόπον˙ αυτή είναι η αναντίρρητος αιτία όλων των πλημμύρων της θαλάσσης,και τούτο είναι εύκολον να νοηθή.
Η Γη περιστρέφεται καθ’ εαυτήν ωσάν τροχός. Τα νερά, οπού την περικυκλώνουν, γυρίζουν μαζί της. Ο μέγιστος κύκλος κάθε σφαιροειδούς σώματος (καθώς είναι το σιδερένιον μέγα στεφάνι οπού σφίγγει τον τροχόν) στρεφομένου περί τον άξονά του, είναι εκείνος οπού έχει την περισσοτέραν κίνησιν (ήγουν από τα μικρά στεφάνια οπού σφίγγουν την καρδίαν του τροχού), και εκ τούτου η κεντροφυγής δύναμις αυξάνει τόσον, όσον ο κύκλος του είναι μεγάλος. Τα νερά λοιπόν υψώνονται προς τον ισημερινόν, εξ αιτίας ταύτης μόνης της δυνάμεως, και όχι μόνον τα νερά, αλλά και η γη οπού είναι προς τον ισημερινόν, αναγκαίως έτζι είναι υψωμένη.
Ιδού αι αιτίαι των παλιρροιών της Ερυθράς Θαλάσσης και της Ευρίπου, των περιστροφών της Σικελίας, των ακτών της Λιβύας, και άλλων ρευμάτων εις την Μεσόγειον Θάλασσαν, κλίνοντας τα ύδατα προς τον ισημερινόν και, επιπροσθούμενα από γην, τρέχουν ποτέ μεν ούτω, ποτέ δε ούτω, και δινούμενα.
Αναγινώσκοντας τα συγγράμματα του περίφημου Βολταίρ, είδον εις σαράντα μέρη αποφασιστικώς να λέγη πως εις την Μεσόγειον Θάλασσαν δεν είναι παλίρροιαι, και απόρησα πώς έκαμε τοιούτον λάθος ένα τόσον μεγάλον πνεύμα! Πλην συγχωρητέος, επειδή πάντοτε επισφαλείς αι επίνοιαι και των πλέον σοφών ανθρώπων.
Από το βιβλίο: Ρήγα Βελεστινλή. Απάνθισμα κειμένων. Έκδοσις της Βουλής των Ελλήνων, Σεπτέμβριος του 1998.
Επιμέλεια και επιλλογή κειμένων, Πασχάλη Μ. Κιτρομηλίδη, Ομοτ. Καθηγητού του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπ. Αθηνών.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
