ΓΟΥΜΕΝΙΣΣΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ-ΖΩΗ
Η Γουμένισσα, η νύμφη του Πάϊκου, είναι κτισμένη στους πρόποδες του Όρους Πάϊκο, σε μία κατάφυτη κοιλάδα και λούζεται στα άφθονα και γάργαρα νερά του. Είναι πρωτεύουσα της Επαρχίας Παιονίας του Νομού Κιλκίς. Η περιοχή αυτή της Παιονίας είναι γνωστή ακόμα από την αρχαιότητα. Ο Αρχιλόχος, λυρικός ποιητής του Στ αἰώνα π.Χ., που καταγόταν από την Πάρο, στα Τρίμετρά του, εκεί οπού κάνει περιγραφὴ τῆς Θάσου, μας εξιστορεί τις ομορφιές της περιοχής αυτής, που περιβρέχει ο ποταμός Σίρις, ο σημερινός Γοργοπόταμος που είναι έξω από την Γουμένισσα και που τις είχε επισκεφθεί και έμεινε έκθαμβος μπροστά στις τόσες ομορφιές των περιοχών αυτών. Αλλά και ο Θουκυδίδης στην Ιστορία του αναφέρεται στις πόλεις Γορτυνία, σημερινή Γοργόπη και Ευρωπόν, σημερινό Εύρωπο. Η Γουμένισσα, λοιπόν, βρίσκεται βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης σε απόσταση 65 χλμ. περίπου και έχει υψόμετρο 272 μέτρα. Εκκλησιαστικά δε ανήκε στην Ι. Μ. Πολυανής και Κιλκισίου• σήμερα δε στην προσωπαγή Ι. Μ. Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως. Το βλέμμα του επισκέπτη
χάνεται βαθιά μέσα στο μακρινό ορίζοντα, μέσα στὴν ὀμορφιὰ και τα κάλλη της που της χάρισε πλουσιοπάροχα ο Δημιουργός της. Η ιστορία της ανάγεται στα παλιά και έγινε με την συνένωση τεσσάρων συνοικισμών που ενώθηκαν κυρίως για λόγους ασφάλειας από ληστρικές ομάδες που την εποχή εκείνη δρούσαν ανενόχλητα στην περιοχή αυτή. Στη θέση της σημερινής κωμόπολης υπήρχε πυκνότατο δάσος, όπου οι βοσκοί έβοσκαν, και φύλαγαν τα κοπάδια τους, ήταν οι κάτοικοι των μικρών εκείνων γεωργοκτηνοτροφικών συνοικισμών από τους οποίους αργότερα προήλθαν οι πρώτοι κάτοικοι της σημερινής Γουμένισσας.
Ιερός Ναός Παναγίας. Παράδοση-Ίδρυση.
Στο σημείο αυτό, όπως διέσωσε η παράδοση, προτού ακόμα γίνει η ίδρυση της Γουμένισσας κτίστηκε ο ιερός Ναός της Παναγίας. Αιτία για την ανέγερση του Ιερού αυτού Ναού στάθηκε η επανειλημμένη εμφάνιση στο χώρο αυτό του σημερινού Ναού, της εικόνας της Παναγίας, που η αρχική θέση της ήταν στον Ιερό Ναό της Άγιας Παρασκευής του κοντινού χωριού Πεντάλοφος. Από τον παλιό αυτό Ναό της Άγιας Παρασκευής Πενταλόφου δε σώζεται σήμερα τίποτε. Την ύπαρξή του μαρτυρούν λίγες πέτρες, ένα προσκυνητάρι και αιωνόβιες βελανιδιές, στο χώρο που σήμερα είναι οι Μαθητικές Κατασκηνώσεις της περιφερείας Παιονίας.
Η εμφάνιση της εικόνας για τρεις φορές στον κατάφυτο και ακατοίκητο εκείνο, τόπο της Γουμένισσας παρά την μεταφορά της στην αρχική της θέση θεωρήθηκε δείγμα της αγάπης της Παναγίας για τον τόπο αυτό της εκλογής της: και ἔτσι οι γύρω κάτοικοι, αναγνωρίζοντας την τιμή που τους έκανε η Μητέρα του Θεού, ανήγειραν για χάρη Της Ναό που με την πάροδο του χρόνου έγινε Καθολικό Μοναστηρίου και στη συνέχεια Μετόχι της Ιεράς Μονής των Ιβήρων του αγίου Όρους. Η θαυματουργική αυτή εικόνα της Παναγίας πρέπει να τοποθετηθεί στην περίοδο του 13ου-14ου αιώνα. Ενώ η ανέγερση του πρώτου Ι. Ναού και στη συνέχεια η ίδρυση της Γουμένισσας, πρέπει να τοποθετηθούν χρονολογικά στα πρώτα χρόνια της τουρκικής κυριαρχίας στον Ελλαδικό χώρο, στα μέσα του 15ου αιώνα.
Η ιδιαίτερη φροντίδα των κατοίκων της περιοχής για το Ναό που οικοδόμησαν και η μεγάλη τους πίστη, γρήγορα το ανέδειξαν σημαντικό θρησκευτικό κέντρο, τόπο λατρείας και προσευχής. Για να μπορέσει να αναπτυχθεῖ αυτοδύναμο και να προοδέψει το θρησκευτικό αυτό κέντρο, οι φιλόθρησκοι κάτοικοι πρόσφεραν γεωργικές εκτάσεις, το μεγαλύτερο τμήμα των οποίων εκτεινόταν ΒΔ του Ναού. Όταν έγινε έδρα μοναχών, οι εκτάσεις αυτές φυτεύτηκαν με αμπελώνες, η καλλιέργεια των οποίων ήταν και η κύρια σχεδόν απασχόληση των κατοίκων αυτών. Τα κτήματα αυτά με εθελοντική προσφορά καλλιεργούσαν οι κάτοικοι, που συνέλεγαν και επεξεργάζονταν τα προϊόντα. Το όνομα και η περιουσία του Μοναστηρίου στο μεταξύ μεγάλωναν, παράλληλα όμως γινόταν και στόχος των επιδρομέων και των ληστών, που λυμαίνονταν την Επαρχία. Απ’ αυτές τις επιδρομές έπαθε μεγάλες ζημιές και κάποιος Ηγούμενός του, που τον κρέμασαν μέσα στο δάσος σε πλατάνι, στη σημερινή κεντρική πλατεία, με σκοπό, όπως ήταν επόμενο, το σφετερισμό της περιουσίας και τον
εκφοβισμό των κατοίκων. Στο μεταξύ, το χωριό που είχε δημιουργηθεί, όπως αναφέραμε παραπάνω, γύρω από το Ναό της Παναγίας, πήρε το όνομα Γουμέντζα, τόπος δηλαδή του Ηγούμενου, προς τιμή του ηρωϊκού και πιστού εκείνου Ηγούμενου. Αργότερα το όνομα έγινε Γουμένισσα. Οι κάτοικοι όχι μόνο δε φοβήθηκαν από τη θυσία του προκαθημένου του Μοναστηρίου, αλλά ο θάνατος του στάθηκε αφορμή για παραπέρα πρόοδο, όχι μόνο του χώρου της λατρείας αλλά και του χωριού που εξελίσσεται σε επαρχιακό κέντρο. Σ’ αυτό το τελευταίο συνετέλεσαν κι άλλοι λόγοι όπως: 1) Οι μεγάλες ελώδεις εκτάσεις
στα ανατολικά και νότια της Γουμένισσας, (λίμνες Αρτζάν-Αματόβου-Γιαννιτσών) που απομάκρυναν τους κατοίκους από την περιοχή τους προς τα ορεινά. 2) Η έλλειψη άλλων κέντρων θρησκευτικών και της όλης κοινωνικής ζωής (μετά αναπτύχθηκαν οι Συνοικισμοί Αξιουπόλεως-Κιλκίς-Πολυκάστρου). 3) Η δύσκολη επικοινωνία λόγω παρεμβολής ορεινού όγκου με την γειτονική πόλη του Γευγελή. Και 4) ο σπουδαιότερος ίσως που είναι ο εξής:
Τα Γιαννιτσά μετάτην Τουρκική κυριαρχία στην περιοχή, έγιναν η ιερή πόλη των Μουσουλμάνων στα Βαλκάνια, γιατί σε αυτή έχει ταφεί ένας από τους μεγάλους κατακτητές τους, ο Χατζή Ερβενός. Σε αντιστάθμισμα λοιπόν των όσων ο κατακτητής δημιούργησε, οι χριστιανοί συγκεντρώθηκαν όσο μπορούσαν σε νέα κέντρα. Στο μεταξύ η φήμη και τα περιουσιακά στοιχεία του Μοναστηρίου της Παναγίας στη Γουμένισσα αυξάνονταν συνεχώς κι αυτά ήσαν έκφραση της λατρείας, ευγνωμοσύνης και ιδιαίτερης αγάπης των χριστιανών της περιοχής στη Θεοτόκο που τους προστάτευε από κάθε κακό…
Η/Υ ΠΗΓΗ:
voutsinasilias.blogspot.gr
