«Όταν δε πάλιν εισαγάγη τον πρωτότοκον εις την οικουμένην, λέγει˙ και προσκυνησάτωσαν αυτώ πάντες άγγελοι Θεού˙ και προς μεν τους αγγέλους λέγει˙ ο ποιών τους αγγέλους αυτού πνεύματα, και τους λειτουργούς αυτού πυρός φλόγα˙ προς δε τον Υιόν˙ ο θρόνος σου, ο Θεός, εις τον αιώνα του αιώνος».
Ο μεν Κύριος ημών Ιησούς Χριστός την παρουσίαν αυτού την ένσαρκον έξοδον καλεί˙ οίον ως όταν λέγη, «εξήλθεν ο σπείρων του σπείραι»˙ και πάλιν, «εγώ εκ του Πατρός μου εξήλθον, και ήκω»˙ και πολλαχού τούτο ίδοι τις αν. Ο δε Παύλος είσοδον αυτήν καλεί λέγων˙ «όταν δε πάλιν εισαγάγη τον πρωτότοκον εις την οικουμένην»˙ εισαγωγήν ταύτην λέγων την της σαρκός ανάληψιν. Τί δήποτε δε περί αυτού διαφόρως τω λόγω κέχρηνται, και κατά τί ούτως είρηται; Δήλόν εστί και απ’ αυτών των σημαινομένων. Ο μεν γαρ Χριστός έξοδον την εαυτού παρουσίαν εικότως καλεί˙ έξω γαρ ήμεν του Θεού. Και καθάπερ εν τοις βασιλείοις οι δεσμώται και προσκεκρουκότες τω βασιλεί, έξω εστήκασιν, ο δε βουλόμενος αυτούς καταλλάξαι, ουκ ένδον τούτους εισάγων, άλλ’ αυτός εξιών έξω τούτοις διαλέγεται, έως αν αυτούς καταστήσας αξίους της όψεως του βασιλέως εισαγάγη, ούτω και ο Χριστός εποίησεν. Εξελθών γαρ προς ημάς, τουτέστι, σάρκα αναλαβών, και διαλεχθείς τα παρά του βασιλέως, ούτως ημάς εισήγαγε, και καθαρίσας των αμαρτημάτων και καταλλάξας. Δια τούτο έξοδον αυτήν καλεί.
Ο δε Παύλος είσοδον αυτήν ονομάζει, από μεταφοράς των κληρονομούντων, και νομήν παραλαμβανόντων και κτήσίν τινά˙ το γαρ ειπείν, «όταν δε πάλιν εισαγάγη τον πρωτότοκον εις την οικουμένην», τούτό εστί δηλούντος, όταν εγχειρίση αυτώ˙ την οικουμένην˙ τότε γαρ αυτήν εκτήσατο πάσαν, ότε και εγνώσθη. Ου περί του Θεού δε Λόγου φησί ταύτα, αλλά περί του κατά σάρκα Χριστού˙ εικότως˙ Ει γαρ εν τω κόσμω ην, κατά τον Ιωάννην, και ο κόσμος δι’ αυτού εγένετο, πώς ετέρως αν εισήχθη, άλλ’ ή εν σαρκί;…
«Και όταν πάλι παρουσιάζει τον πρωτότοκο στην οικουμένη λέγει˙ ας τον προσκυνήσουν όλοι οι άγγελοι του Θεού. Και για τους αγγέλους λέγει˙ αυτός που κάνει τους αγγέλους του σαν ανέμους και εκείνους που τον υπηρετούν σαν πύρινη φλόγα. Ενώ στον Υιό του λέγει˙ ο θρόνος σου, σου που είσαι Θεός, θα παραμείνει στους αιώνες των αιώνων».
Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός ονομάζει έξοδο την ένσαρκο έλευσή του, όπως όταν λέγει, «εξήλθε ο σπορέας να σπείρει»˙ και πάλι, «εγώ εξήλθα από τον Πατέρα μου και ήρθα στον κόσμο»˙ και σε πολλά σημεία μπορεί κανείς να το δει αυτό. Ο Παύλος όμως την ονομάζει είσοδο λέγοντας, «και όταν πάλι εισάγει τον πρωτότοκο στην οικουμένη», εννοώντας είσοδο την ανάληψη της σάρκας. Γιατί όμως μιλούν διαφορετικά για το ίδιο πράγμα και για ποιά αιτία λέχθηκαν αυτά; Φαίνεται από την ίδια τη σημασία των λόγων. Ο Χριστός δηλαδή σωστά ονομάζει τον ερχομό του έξοδο, επειδή ήμασταν έξω από το Θεό. Και όπως στα βασιλικά ανάκτορα οι φυλακισμένοι και αντίπαλοι του βασιλιά στέκουν απ’ έξω και εκείνος που θέλει να τους συμφιλιώσει δεν τους εισάγει μέσα, άλλ’ ο ίδιος βγαίνει έξω και μιλάει μαζί τους, ώσπου να τους κάνει άξιους να δουν το βασιλιά, το ίδιο έκαμε και ο Χριστός. Πρώτα λοιπόν εξήλθε προς εμάς, δηλαδή έλαβε σάρκα, και αφού μας είπε τα σχετικά με το βασιλιά, τότε μας εισήγαγε, αφού μας καθάρισε τα αμαρτήματα και μας συμφιλίωσε. Γι’ αυτό ονομάζει τη σάρκωσή του έξοδο.
Ο Παύλος όμως την ονομάζει είσοδο, από μεταφορά εκείνων που κληρονομούν και παραλαμβάνουν κάποια νομή και κτήμα. Γιατί λέγοντας, «και όταν πάλι εισάγει τον πρωτότοκο στην οικουμένη», αυτό δηλώνει, όταν του αναθέτει την οικουμένη˙ τότε δηλαδή την απέκτησε ολόκληρη, όταν έγινε γνωστός σ’ αυτήν. Και δεν τα λέγει αυτά για το Θεό Λόγο, αλλά για το Χριστό που σαρκώθηκε. Και σωστά. Γιατί, αν ήταν μέσα στον κόσμο, όπως λέγει ο Ιωάννης, και ο κόσμος μέσω αυτού δημιουργήθηκε, πώς ήταν δυνατό να έρθει αλλιώς, αν δεν έπαιρνε σάρκα;…
