Ο απαλός αγώνας.
Ο γέροντας δίδασκε πώς να πολεμούμε τα πάθη χωρίς νευρικότητα και χωρίς να σπρώχνουμε, όπως έλεγε, αλλά με το μαλακό, ανοίγοντας το παράθυρο της ψυχής μας και βάζοντας μέσα τον Ήλιο, το φως του Χριστού, οπότε το σκοτάδι εξαφανίζεται και δεν έχει θέση. Έλεγε ότι τα πάθη εδράζονται μέσα στην καρδιά μας, που είναι το κέντρο της ψυχής μας. «Η ψυχή μας βέβαια», έλεγε, «καταλαμβάνει όλα τα κύτταρα του σώματός μας, υπάρχει παντού μέσα μας, μας διαποτίζει κάθε κύτταρό μας, ενώ έχει την έδρα της, μέσα στην καρδιά.1 Δεν είναι σωστό έτσι όπως το λέω;» μας ρωτούσε.
Και πράγματι αυτό οι Πατέρες έτσι το έλεγαν.
Και τα πάθη αυτά όταν τα πολεμούσε κανείς με την ευχή τα έσπρωχνε, μαζευόντανε σε μιαν ακρούλα της καρδιάς εκεί πέρα και περίμεναν εκεί και καραδοκούσαν να πεταχτούν πάλι, αν εμείς δεν είχαμε προσοχή, και να ξανακερδίσουν έδαφος.
Όσο και να σπρώχνεις, όσο και να διώχνεις τα πάθη με τη δύναμη που στηρίζεται σε σένα δεν θα μπορέσεις να κάνεις τίποτα. Όταν όμως με την ευχή προσπαθείς ν’ ανοίξεις το παράθυρο να μπει ο Χριστός τότε τα πάθη μαζεύονται, ατονούν, ατροφούν και πάνε σε μιαν ακρούλα.
Γι’ αυτά τα πάθη έλεγε κάποτε σ’ έναν που βασανιζόταν από ένα πολύ μεγάλο σταυρό σ’ όλη του τη ζωή και του παραπονιόταν πώς απόκαμε: «Ο Θεός κάνει θαύματα»: τα αδύνατα παρ’ ανθρώποις δυνατά παρά τω Θεώ εστί «και ξέρεις, εσένα το σταυρό σου θα τον πάρει η Παναγία, θα στείλει αγγέλους και θα τον σηκώσουν. Μην περιμένεις μόνος σου να κάνεις τίποτα».
Και πράγματι, απ’ ό,τι έμαθα, ο σταυρός αυτός μόνο μ’ αυτόν τον τρόπο σηκώθηκε. Με την προσπάθεια ν’ αγαπήσει κανείς πολύ τον Χριστό, ώστε να γεμίσει από έρωτα προς Αυτόν και να μη χωρά μέσα του τίποτε άλλο.
Η ευλογία είναι για όλους.
Πολλοί άνθρωποι έκαναν εξυπηρετήσεις στον Παππούλη, γιατί το θεωρούσαν ευλογία. Έτσι και μια γυναίκα φρόντιζε να του κάνει εξυπηρετήσεις σ’ ένα επίπεδο επιστημονικό για νάχει την ευλογία του κι αυτή. Νόμιζε όμως ότι ο Παππούλης μόνο αυτή θα χρησιμοποιούσε για να κάνει τις δουλειές του, ώστε αυτή μόνη να παίρνει την ευλογία. Με έκπληξη όμως ανακάλυψε ότι κάποια άλλη κυρία με το ίδιο επάγγελμα έκανε για τον Παππούλη, αυτές τις εξυπηρετήσεις κι ο Παππούλης μάλιστα την συνιστούσε και σε άλλους (βέβαια όχι χωρίς λόγο γιατί υπήρχε λόγος πνευματικός να βοηθηθεί αυτή η γυναίκα ηθικά και πνευματικά για ν’ αναστηλωθεί).
Τότε του έκανε παράπονα.
-Παππούλη, εγώ σας ζήτησα ποτέ χρήματα, σας στενοχώρησα; Γιατί δεν μ’ αφήνετε να σας κάνω αυτές τις δουλειές, αλλά τις ζητάτε από άλλους;
Δεν απαντούσε ο Παππούλης.
-«Αφού εγώ για ευλογία τις θέλω».
Και τότε ο Γέροντας της απάντησε.
-Και έχεις την εντύπωση ότι μόνο εσένα θα ευλογώ; Δεν πρέπει να ευλογηθεί κι άλλος; Δεν πρέπει άλλος να πάρει ευλογία;
Έτσι ο Παππούλης έδειξε μ’ αυτόν τον τρόπο ότι αγαπούσε όλους τους ανθρώπους ακριβώς το ίδιο, ενώ αυτοί που ήταν πολύ κοντά του νόμιζαν πως τους αγαπούσε περισσότερο, αλλά ο Παππούλης αγαπούσε, όπως ο Θεός, όλον τον κόσμο το ίδιο.
Σταδιακός περιορισμός των κακών συνηθειών.
Όταν ήθελε ο Παππούλης να κόψουμε κάποια συνήθεια βλαβερή μας έλεγε την ιστορία για τα τρία Σάββατα.
Κάποτε, όταν ήτανε μικρός έλεγε κάποια κακή λέξη και όταν το συνειδητοποίησε ήθελε να την κόψει. Αυτό ήταν πολύ δύσκολο. Είπε όμως μέσα του: ξέρεις 3 Σάββατα δεν θα πω αυτήν την λέξη. Προσπάθησε λοιπόν κι αυτά τα τρία Σάββατα επέτυχε το σκοπό του.
Και μετά είπε άλλα τρία Σάββατα κι άλλα τρία Σάββατα κι έτσι τιμητικά με την άσκηση αυτή έκοψε την κακή συνήθεια.
Έτσι μας συμβούλευε κι εμάς όχι απότομα κι όχι με βία, αλλά σιγά – σιγά και με μέθοδο να κόβουμε τις συνήθειές μας, τις κακές.
Το ίδιο πράγμα είχε διηγηθεί και για την συνήθεια του καφέ. Κάποτε μπαίνοντας σ’ ένα λεωφορείο ο εισπράκτορας μάλωνε μ’ έναν επιβάτη και ο επιβάτης είπε του εισπράκτορα: «Μα, τί έχεις βρε πρωί – πρωί; Δεν έχεις πιει τον καφέ σου κι έχεις τέτοια νεύρα»;
Τότε ο Παππούλης, όπως μας είπε, συνειδητοποίησε πόσο υπάρχει εξάρτηση από ορισμένα πράγματα όπως απ’ τον καφέ, ότι η έλλειψις του καφέ είναι ικανή να σε κάνει να έχεις νεύρα, και να έχεις αυτή την συμπεριφορά. Και, από τότε, προσπάθησε και έκοψε τον καφέ.
Μάθημα ταπεινοφροσύνης.
Μια φορά μου είχε πει: «Είσαι μωρέ ταπεινός»;
-«Παππούλη», του λέω, «δεν ξέρω αν είμαι ταπεινός».
-«Δεν είσαι», μου λέει. «Τί θα κάνεις, αν κάποιος έρθει στο ιατρείο σου και σου πει κάνε μου αυτή την εξέταση; Θα του την κάνεις πολύ καλά, επισταμένα, σωστά. Όταν θα έρθει να πάρει την απάντηση και σου πει: «Έκανες λάθος, είσαι ψεύτης, δεν μιλάς σωστά», τί θα κάνεις;
-Λέω Παππούλη, θα του πω ότι δεν έκανα λάθος.
-Όχι, μου λέει, θα του πεις μπορεί νάκανα λάθος˙ και θα την ξανακάνεις.
Αυτό ήταν ένα μάθημα ταπεινοφροσύνης απ’ τον Παππούλη.
Ν’ αγαπάμε αυτούς που δεν μας αγαπούν.
Πολλές φορές μας έβαζε σε καινούργιο στάδιο πνευματικό. Θυμάμαι κάποτε που είχε προκύψει ένα πολύ σοβαρό οικογενειακό θέμα και βρισκόμαστε σε μεγάλη διένεξη με στενούς συγγενείς, για θέματα περιουσιακά.
Ο Παππούλης είχε ειπεί γι’ αυτή την κατάσταση ότι επηρεαζόταν απ’ τον δαίμονα της πλεονεξίας και όμως μου είπε:
-Τώρα Λ. αλλάζουμε σελίδα. Πρέπει ν’ αρχίσουμε ν’ αγαπάμε τους εχθρούς μας, αυτούς που δεν μας αγαπάνε. Μπαίνουμε σε καινούργιο κεφάλαιο. Κάνε προσευχή γι’ αυτούς.
Έκανα προσευχή γι’ αυτούς, κάναμε όλοι στο σπίτι προσευχή γι’ αυτούς και τα πράγματα λύθηκαν και τώρα είμαστε πάρα πολύ αγαπημένοι, και οι άνθρωποι αυτοί, οι συγγενείς μου, έχουν ουσιαστική σχέση με την Εκκλησία.
Για την προσευχή.
Όπως έχουν πει και άλλοι που έχουν γράψει σε βιβλίο, ο Παππούλης μίλαγε για το θέμα της προσευχής πολλές φορές και μας δίδασκε πως θα κάνουμε την προσευχή: Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με. Μας έλεγε να λέμε «ελέησόν με» και όχι «ελέησον ημάς» και αν ακόμη προσεύχεται κανείς για άλλους, αφού είμαστε «ένα» όλοι οι άνθρωποι και συμπεριλαμβάνονται στο «με».
Αυτό το πράγμα ήτανε δύσκολο να το ξεσυνηθίσω˙ τελικά το ξεσυνήθισα.
Όταν προσευχόμεθα για άλλα πρόσωπα, λέγοντας το «με» πρέπει να εστιάζουμε το νου μας στην καρδιά του άλλου, χωρίς φαντασίες και εικόνες, ή στην καρδιά τη δική σας, έλεγε.
Μου μίλαγε ακόμη για τις εξωτερικές συνθήκες της ευχής. «Θάχουμε ένα μικρό δωματιάκι, σκοτεινό όταν κάνουμε εδώ το μοναστήρι, που θάναι κλειστό από γύρω – γύρω. Δεν θα ακούονται ήχοι, δεν θα μπαίνει φως και εκεί μέσα θα γίνεται προσευχή».
Μου έλεγε δε και για το πώς θα μπορέσει κανείς να κάνει σωστή προσευχή και ν’ αποκτήσει επαφή με το θείον.
Μούλεγε ότι υπάρχει κάτι, ένα τσακ το οποίον άμα καταφέρεις να το πιάσεις τότε πιάνεις επαφή με τον Θεό.
Μπορεί να λες, να λες, να λες, Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με, Κύριε Ιησού Χριστ΄σε ελέησόν με, και να πηγαίνεις ντουγρού προς την αμαρτία, να κάνεις κάτι κακό. Ενώ, όταν συγκεντρώσεις το μυαλό σου στα λόγια που λες και γίνει ένα τσακ (δεν μπορούσε να το πει με λόγια).
-Κατάλαβες;
-Κατάλαβα, έλεγα, Παππούλη.
-Δεν κατάλαβες, μούλεγε.
Αλλά εκ πείρας κατάλαβα ότι είχε δει ότι υπάρχει κάποιο σημείο επαφής, το οποίον άμα έπιανες, έμπαινες μέσα στον χώρο της προσευχής.
Αναστάσιμη Χαρά.
Θυμάμαι ήταν μια φορά Πάσχα βγήκαμε έξω στα Καλλίσια, να κάνουμε Ανάσταση, ο Παππούλης με το επανωκαλύμμαυχο και με το σταυρό, και η Γερόντισσα. Εφώναζε ο Παππούλης, χαρούμενος. «Ψάλλετε όλοι μαζί, ψάλλε Χαρίκλεια, ψάλλετε όλοι, είναι χαρά»!
Η απαλλαγή μου από το φόβο για τους σεισμούς.
Όταν έγιναν οι μεγάλοι σεισμοί της Αθήνας ήμουνα σοβαρά άρρωστος και δεν μπορούσα να μετακινηθώ. Με βάλανε με το ζόρι στ’ αυτοκίνητο, μετά όμως με ξανάφεραν στο σπίτι. Και οι σεισμοί συνεχίζονταν. Είχα φοβηθεί πάρα πολύ ιδίως μήπως, μη μπορώντας να κινηθώ, πεθάνω κι αφήσω τα παιδιά μου, που ήτανε μικρά, απροστάτευτα…
Χωρίς να τον προσκαλέσω ήρθε ο πατήρ Πορφύριος μαζί με τον παπα- τάδε, δήθεν, για να τον εξετάσει ο κ. Παπαζάχος στο σπίτι μου, να του κάνει καρδιογάφημα.
Μάλλον ήτανε όμως για να αναγκασθεί να έρθει ο κ. Παπαζάχος στο σπίτι μου, να μ’ εξετάσει πάλι μπροστά στον Παππούλη και να μου δώσει θάρρος.
Μου έδωσε πραγματικά τόσο πολύ θάρρος και όταν είπα για τα παιδιά μου που θα τα αφήσω αν γίνει κάτι με τους σεισμούς; Μου είπε: «Τα παιδιά είναι πρώτα παιδιά του Θεού και μετά δικά σου. Αγαπάς τα παιδιά σου πιο πολύ απ’ τον Θεό»;
Τότε ηρέμησα πλήρως και ο επόμενος σεισμός μας βρήκε να καθόμαστε στο τραπέζι και να μην φοβηθούμε καθόλου, αλλά απλώς να κάνουμε το σταυρό μας.
Για τη μοντέρνα μουσική.
Ο Παππούλης έλεγε για την μουσική αυτή την μοντέρνα, την ροκ, ότι είναι πολύ άγρια και πολύ βάρβαρη. Χαρακτηριστικά έλεγε ότι οι άνθρωποι άρχισαν μετά το προπατορικό αμάρτημα να αγριεύουν και να έχουνε μια πολύ άγρια μουσική, θορύβους δηλαδή, η οποία σιγά – σιγά, όσο ημέρευε ο άνθρωπος και μετά που ήρθε ο Χριστός, τόσο και πιο ωραία γινότανε, πιο αρμονική, πιο κλασσική και τώρα πάλι που ξανά αγριεύει ο άνθρωπος και φεύγει μακριά απ’ τον Χριστό ξαναγίνεται βάρβαρη και απεικονίζει τα αισθήματα των μουσικών.
Για όλους τους μουσικούς ακόμα και για τους κλασσικούς, έλεγε ότι η μουσική τους είναι τα αισθήματά τους που βγαίνουνε απ’ την καρδιά τους. Αν τα αισθήματά τους είναι μίση, πάθη κτλ. και η μουσική, απεικονίζει αυτά τα αισθήματα και δημιουργεί τέτοια συναισθήματα και τέτοιες καταστάσεις και σ’ αυτόν που την ακούει. Ενώ αντιθέτως τα ποιήματα της εκκλησιαστικής ποιήσεως και της Βυζαντινής Μουσικής, της εκκλησιαστικής γενικά Μουσικής, επειδή απεικονίζουν ωραία αισθήματα, είναι ψυχωφελή.
Η ΕΠΙΔΡΑΣΙΣ ΤΟΥ
Ευλογίες.
Δεν ήταν λίγες και οι υλικές ανταποδόσεις στις υπηρεσίες μου. Πρωί – πρωί δηλαδή πριν τις έξι χτυπούσε το τηλέφωνο.
-Λ. θάρθεις; Δεν έχεις δουλειά;
-Γέροντα, επί τω ρήματί σου χαλάσω το δίκτυον.
Μετά από κάθε ιατρική εξέταση του Γέροντα το ιατρείο μου πλημμύριζε από πελάτες. Εξ άλλου είχα την ευτυχία και το θείο δώρο να καταδεχτεί να μου το ευλογήσει επί τόπου, όπως και τ’ αμάξι μου και το σπίτι μου. Όπως έκανε ο Κύριος για το σπίτι του Ματθαίου ή του Ζακχαίου.
Τότε λοιπόν που ήταν στην παράγκα στο Μήλεσι, έτυχε ν’ αλλάξουμε αυτοκίνητο, γιατί το προηγούμενο καταστράφηκε από ατύχημα στην εθνική οδό, ευτυχώς χωρίς θύματα, και να πάρουμε ένα άλλο κόκκινο αυτοκίνητο.
Πήγε μέσα στο καλύβι του η γυναίκα μου και του είπε μέσα στ’ άλλα να μας ευλογήσει από μέσα το αμάξι μιας και ήταν κατάκοιτος.
Μούδωσε τον σταυρό του να πάω να το σταυρώσω. Στο μεταξύ είπε στη γυναίκα μου:
-Τί ωραίο που είναι μωρέ τ’ αυτοκίνητο! Και κατακόκκινο, έ;
Νυκτερινή επίσκεψη.
Πολλές φορές αισθανόμουν έντονη την παρουσία του κοντά μου. Έτσι, μια νύχτα τον έβλεπα στον ύπνο μου, αλλά ζωντανό και σαν να με άλειβε με λάδι…
Ήταν τόσο ευχάριστο το αίσθημα αυτό από απόψεως πνευματικής που το θυμόμουνα κι όταν ξύπνησα. Όταν πέρασαν μερικές μέρες και πήγα στον Παππούλη και του το διηγιόμουνα και του λέω:
«Παππούλη σας έβλεπα ή ήτανε κάτι κακό»;
-Άντε μωρέ Λ., εγώ σε αγαπώ και σε σκέπτομαι και σε ευλογώ. Κι εκείνη τη στιγμή σ’ ευλογούσα κι εσύ το είδες.
Άρρητη ευωδία.
Τουλάχιστον δύο φορές έχω παραστεί και σ’ ένα άλλο θαυμαστό γεγονός μεσ’ το κελλί του Παππούλη.
Όταν κάτι συνέβαινε πολύ σημαντικό πνευματικά ένοιωθα μια αφάνταστη ευωδία, κάτι σαν να ήταν θυμίαμα.
Κάποτε που είχε γίνει μία μεταστροφή μιας κυρίας που ζούσε χρόνια μακριά απ’ τον Χριστό – και η οποία οδηγήθηκε στον Παππούλη από μας 9διηγούμαι σε άλλο μέρος όλη την ιστορία) αρχίσαμε να κοιταζόμαστε με τη γυναίκα μου (ήταν και τα παιδιά μέσα και κοιταζόμασταν όλοι) και μυρίζαμε με τη μύτη μας να δούμε από πού προέρχεται αυτό το άρωμα. Ψάχναμε να βρούμε αν έχει ανάψει η ανηψιά του Παππούλη λιβάνι. Τίποτα.
Βγήκαμε έξω, ρωτήσαμε την ανηψιά του: «Μ. μήπως υπάρχει πουθενά λιβάνι; «Μήπως έβαλες τίποτα»;
-Όχι, λέει. Καμμιά φορά έτσι μυρίζει ο Παππούλης.
Αυτό το πράγμα, μου συνέβη δύο φορές.
Ιατρικές συμβουλές και επεμβάσεις.
Πολλές φορές ζητούσα βοήθεια στις διαγνώσεις μου από τον Γέροντα. Αλλά και εις την θεραπεία νοσημάτων, που μου παρουσιάζονταν στην οικογένεια, πάλι ζητούσα βοήθεια απ’ τον Γέροντα και αυτό γιατί πολλές φορές είχα δει θαυμαστά αποτελέσματα απ’ την επέμβασή του.
Μια φορά με πόναγε η καρδιά μου, συνήθως έχω κάτι ταχυκαρδίες, κάτι πόνους, που ο Γέροντας χαρακτήριζε ψυχικούς. Πάντως με τυραννούσαν γιατί φοβόταν και η γυναίκα μου. Πονούσα πολύ. Τότε πήρε ο Γέροντας τηλέφωνο και μου είπε:
-Σε πονάει η καρδιά σου; Σε πονάει, εκεί, εκεί (μου περιέγραφε πως είναι ακριβώς).
-Ναι, Γέροντα, του λέω, ακριβώς έτσι είναι.
Και μετά του λέω:
-Γέροντα έπαψε να με πονά.
Ο Γέροντας εκείνη την ώρα άρχισε να γελάει.
-Εγώ μωρέ σε σταυρώνω.
Υποσημείωση.
1. Σημ. του εκδότου: Ασφαλώς εδώ ως καρδιά δεν νοείται το σάρκινο κομμάτι του σώματος με τη λειτουργία του οποίου ασχολούνται οι καρδιολόγοι, αλλά το πνευματικό κέντρο του ανθρώπου που είναι τόσο ζωτικό για την πνευματική του ζωή όσο η καρδιά του για τη σωματική.
Από το βιβλίο: Θαυμαστά γεγονότα και συμβουλές του Γέροντος Πορφυρίου. Αθήναι, Σεπτέμβριος 2009.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
