Σημειωματάριο από τις συναντήσεις μου
με τον Γέροντα Πορφύριο.
Της Μαρκιανής Νοταρίας.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ.
Πώς πήγε στο Άγιον Όρος.
(Διήγησις του Γέροντος και σημειώσεις ταυτόχρονα με κενά γιατί δεν πρόφθανα να σημειώνω).
-Το 1918 ξεκίνησα για το Άγιον Όρος να δουλέψω˙ (γεννήθηκε το 1906 ήταν δηλαδή τότε ετών 12). Ήταν Τετάρτη βράδυ. Στο καράβι που πήγαινε για το Άγιον Όρος ήταν ένας σεβάσμιος Γέρων. Μου είπε:
-Πού πας;
-Στο Άγιον Όρος, να δουλέψω, απάντησα.
Κοίταξε τα χέρια μου να δει αν είμαι της δουλειάς και μου είπε πώς τόσο μικρά παιδιά δεν μπαίνουν στο Όρος, αλλά θα με πάρει μαζί του. Την άλλη μέρα το πρωί 8-10 φθάσαμε στο Άγιον Όρος. Ήρθε μια βάρκα και πήρε τους καλογέρους γιατί είχανε ψώνια. Μόλις μπήκαμε μέσα στην στεριά με τον Γέροντά μου πήρε κάτι δισάκια να τα πάμε 25 μέτρα πιο πέρα για να πάρουμε άλλη βάρκα. Τότε ήρθε ένας φουστανελάς με φέσι και με αρπάζει και με πετάει στην βάρκα να με διώξει. Πήρε είδησι ο γέροντάς μου και του είπε «άσε είναι ανηψάκι μου, υπ’ ευθύνη μου. Είναι της αδελφής μου που πέθανε».
Μπήκαμε στην άλλη βάρκα. Ένα καλογεράκι ήθελε να πιει νερό κι έκανε το σταυρό του, ένας άλλος χασμουρήθηκε κι έκανε το σταυρό στο στόμα του. Ό,τι έβλεπα μου έκανε εντύπωσι και θαύμαζα. Την άλλη μέρα ήταν του Αγίου Κωνσταντίνου και είδαμε μία βάρκα καλοβαμμένη με καλογέρια που είπαν:
-Ευλογείτε πατέρες.
Οι γεροντάδες μου, αυτός που με πήρε και ένας άλλος με τον οποίον ήταν αυτάδελφοι και μονάζανε μαζί, ρώτησαν:
-Πού πάτε;
-Να ρίξουμε τηλεγράφημα για τον Βασιλέα απάντησαν.
Ήθελε ο Θεός και βρήκα τον γέροντά μου και μπήκα στο Άγιον Όρος, αλλοιώς δεν έμπαινα. Μεγάλη οικονομία του Θεού που με βρήκε ο Γέρων Παντελεήμων και πήγαμε στα Καυσοκαλύβια.
Στις Καρυές όλοι του φιλούσαν το χέρι και του έλεγαν: «Άγιε Πνευματικέ, Άγιε Πνευματικέ». Κι εγώ χαιρόμουν που έπεσα σε καλά χέρια.
Πρώτος χρόνος.
Εγώ ήμουν έγκλειστος γιατί δεν είχα πολλά γένια και δεν έπρεπε να με δουν. Πήγαιναν στα πανηγύρια κι εγώ έμενα στο καλύβι μέσα. Έκανα τις δουλειές και μετά έτρεχα στην Εκκλησία και έλεγα τον Κανόνα του Ιησού. (Κι έψαλλε τόσο όμορφα: ) «Ιησού γλυκύτατε ψυχής εμής θυμηδία» κι έκλαιγα.1 Εγώ είχα γένια λίγα, γιατί ξυριζόμουν από 8 χρονού μ’ ένα σουγιά2 που έφερε ο πατέρας μου από την Αμερική. Στο χρόνο απάνω έβγαλα πολλά γένια και φόρεσα σκουφάκι. Είχα μακριά μαλλιά και πολλά και τα έβαζα μέσα στο ράσο. Αργότερα όταν πήγα στο χωριό και με θαύμαζαν για τα μαλλιά μου έβαλα μια κατσαρόλα νερό και έβρασε και τα έβαλα μέσα και σχίστηκαν.
Το εργόχειρο.
Έκανα ξυλογλυπτική στο Άγ. Όρος γιατί οι γεροντάδες μου έκαναν αυτό το εργόχειρο. Μια μέρα είδα κάτι πουλάκια στην κληματαριά, και οι γεροντάδες έλειπαν και όταν τελείωσα στις δουλειές έκατσα και έφτιαξα τα πουλάκια ξυλόγλυπτα. Τα πέτυχα πολύ καλά και όταν ήρθαν οι γεροντάδες τους τα έδειξα με καμάρι. Τότε ο γέροντάς μου μου είπε:
-Τί είναι αυτά; Ποιός σου είπε να τα φτιάξεις; Και τα έσπασε. Εγώ έκανα υπακοή. Έβαλα μετάνοια. Την έμαθα καλά εγώ την καλογερική.
Επικοινωνία με την προσευχή.
Μετά όταν έγινα 15 ή 16 ετών και οι γέροντες έλειπαν «έπαιρνα» (εδώ εννοεί με την διόρασι) τον δρόμο – δρόμο και τους «έβλεπα» (πάλι με την διόρασι) που ερχόντουσαν.
Ο Γέροντας μιας Καλύβας στην Κερασιά έλειπε, είχε δύο υποτακτικούς. Τον έπιασε χιονοθύελλα και ο ένας άκουσε τον γέροντα να φωνάζει να πάνε στον Άγιο Θανάση να τον σώσουν. Το είπε στον άλλο και σε λίγη ώρα φόρεσαν τα παπούτσια τους και τραβήξανε μεσ’ το χιόνι και τον βρήκαν χωμένο στο χιόνι και τον έφερναν. Άκουσε την φωνή του γέροντά του. Αυτό ήταν ότι ο γέροντας προσηύχετο.3
Γιατί έφυγε από το Άγιον Όρος.
Μία μέρα είχα πάει να μαζέψω σαλιγγάρια. Τα έβαλα σ’ ένα τσουβάλι και τα είχα στην πλάτη μου. Μ’ έπιασε και βροχή και βράχηκα και είχα και τα βρεγμένα σαλιγγάρια στην πλάτη και αρρώστησα και οι γεροντάδες μου με έδιωξαν να έρθω στους γονείς μου να με περιποιηθούν γιατί εκεί θα πέθαινα.
(Σχόλιο δικό μου. Όλη αυτή η πορεία φανερώνει την οικονομία του Θεού για τον κόσμο του. Τον έστειλε πίσω στον κόσμο για μας. Ο Γέροντας ήτνα και έμεινε δια βίου Αγιορείτης, έλεγε:
-Εγώ αγαπούσα πολύ τους αγίους Πατέρες του Αγίου Όρους και ήθελα πολύ να τους μιμηθώ και να τους μοιάσω).
Πώς έγινε πνευματικός.
-Όταν ήμουν 22 ετών στο πανηγύρι του χωριού ήρθε ο Δεσπότης. Όπως ήμασταν σ’ ένα υψωματάκι του είπα κάτι με την διόρασι. Την άλλη μέρα στην Λειτουργία ο Δεσπότης ήταν στον θρόνο κι εγώ στο ιερό. Ορμάνε επάνω μου δύο ιερείς και με έσυραν από την Ωραία Πύλη έξω από το ιερό και με έστησαν μπροστά στον Δεσπότη. Τότε εκείνος είπε ένα ρητό από τον προφήτη και συνέχισε: Μέχρι τώρα δεν είχατε πνευματικό από σήμερα θα έχετε τον π. Πορφύριο». Και ο Παππούλης συνέχισε: Και με έκανε Πνευματικό 22 χρονών άνθρωπο, μέσα στην Εκκλησία, μπροστά σ’ όλο τον κόσμο…4
Το απόρρητον της εξομολογήσεως.
(Κατά διήγησί του και σύγχρονη σημείωσί μου).
Όταν έγινα παππάς έπεσε πολύς κόσμος και εξομολογείτο.2 Του Αγίου Χαραλάμπους στο πανηγύρι ήρθαν πολλοί παπάδες, αρχιμανδρίτες και ο Δεσπότης. Ήταν να γίνει και χειροτονία. Ένας αρχιμανδρίτης μου είπε: «Ο Τάσος ο (δεν θυμάμαι το όνομά του) είναι καλός να γίνει παπάς»;
-Δεν τον ξέρω, είπα.
-Σε σένα εξομολογείται, μου είπε.
-Δεν τον ξέρω, απάντησα.
Άκουσε ο Δεσπότης την συνομιλία και είπε:
-Καλά λέει πως δεν τον ξέρει. Εκείνος (ο Τάσος) εξομολογείτο στον Χριστό, όχι σ’ αυτόν (τον π. Πορφύριο). Εσύ έχεις λάθος.6
Την άλλη μέρα ο Δεσπότης στην ομιλία του είπε: «Πολιά δ’ εστί φρόνησις ανθρώποις και ηλικία γήρως βίος ακηλίδωτος» και μίλησε πολύ ωραία για μένα: Από 13 ετών στην έρημο…7
Πώς έκοψε μια κακή συνήθεια.
Κατά την διήγησι του ίδιου και σύγχρονη σημείωσι.
-«Όταν ήμουν 7 χρονού έλεγα με το παραμικρό «στο διάβολο». Με άκουσε ένας θείος μου Γρηγόριος και μου είπε:
-«Αμαρτάνεις πολύ, Ευάγγελε, είναι πολύ μεγάλη αμαρτία να στέλνεις τα πλάσματα του Θεού στον διάβολο».
-Τί να κάνω, είπα, το έχω συνηθίσει και δεν μπορώ να το κόψω.
-Να, μου είπε. Θα προσέξεις να περάσουν τρία Σάββατα και να λες «άντε στην ευχή». Όταν περάσουν τα τρία Σάββατα, δεν θα μπορείς να το πεις και θα προσέχεις κι όλας».
-Κι ο Παππούλης συνέχισε:
«Είναι ένας τρόπος η αποχή των 21 ημερών που βοηθάει. Εγώ κάθε πρωί το σκεφτόμουν. Έλεγα: Εγώ Θεέ μου δεν μπορώ, θα το πω, γι’ αυτό βοήθα με Εσύ. Και κάθε βράδυ ευχαριστούσα τον Θεό που με βοήθησε και το πήρα συνήθεια. Πού να δεις τώρα που έχω εμπνεύσει και κόβουν το κάπνισμα με τα τρία Σάββατα κι έρχονται κι άλλοι, κι άλλοι.
Άντε τώρα χάρηκα που σε άκουσα».
Χιόνισε στο Άγ. Όρος. Ο Γέροντας κρυώνει στην Αθήνα.
-Θα σου πω, μου είπε, ένα γεγονός. Μια μέρα στα Καλλίσια με τον τάδε είπαμε να κάνουμε το απόδειπνο. Βγήκαμε να πάμε στον βράχο. Ήταν Σεπτέμβριος. Ξαφνικά μου ήρθε μια ιδέα. Είπα σ’ αυτόν να πάμε – νοερά – να κάνουμε απόδειπνο στο ασκητήριο του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά.
-Ευλογημένο, είπε.
-Έβαλα ευλογητός, καθίσαμε σε κάποια απόστασι και αρχίσαμε: «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με».
-Του λέω (κι ο Θεός να με συγχωρέσει για τον εγωϊσμό μου, το κάνω από αγάπη), αισθάνθηκα την μυρωδιά του Αγίου Όρους και βλέπω χιόνι, άρχισα να κρυώνω.
-Η ιδέα σου, μου απάντησε.
-Εγώ κρυώνω του είπα. Πράγματι, μετά τρεις μέρες πήραμε γράμμα από κάποιον μοναχό που μας έγραφε πως πριν τρεις μέρες ο Άθως άσπρισε τα γένια του.8
Είσαι όπου είναι το πνεύμα σου.
Να σου πω, είπε κι άλλη ιστορία σχετική. Όταν ήμουν στο Όρος, κι εγώ ο καημένος δεν ήθελα να φύγω, αρρώστησα γιατί μια μέρα βράχηκα. Κουβαλούσα ένα τσουβάλι με σαλιγγάρια στην πλάτη και έπαθα πλευρίτη. Οι πατέρες μου είπαν να φύγω γιατί εκεί δεν είχε τι να φάω. Όταν ήρθα στην Αθήνα, σηκωνόμουν κάθε μέρα την νύχτα για τις ακολουθίες, και βρισκόμουν κι εγώ νοερώς στον Άϊ Γιώργη9 με τους πατέρες. Έβλεπα μία – μία τις εικόνες και αισθανόμουν την οσμή του Αγίου Όρους και την παρουσία των μοναχών. Όταν δε έλεγα την ευχή καθόμουν πάνω σ’ ένα βράχο, νοερώς, απ’ όπου αγνάντευα το Αιγαίον. Κι ήταν το σώμα μου εδώ κι η ψυχή μου ήταν στο Άγ. Όρος. Έτσι είναι, είσαι όπου είναι το πνεύμα σου. Αν είσαι στην Εκκλησία και σκέφτεσαι το γραφείο σου και τις υποθέσεις σου, είσαι στο γραφείο σου, είπε.
Υποσημειώσεις.
1. Σημ. του επιμελητού της Εκδόσεως. Όποιος θέλει μπορεί να ακούσει το Γέροντα Πορφύριο να ψάλλει σε μεγάλη ηλικία κατανυκτικά το Τροπάριο αυτό και μερικά άλλα στην κασέτα «Ιησού Γλυκύτατε».
2. Παλιό ξυράφι που διπλώνει σαν σουγιάς.
3. Σημ. του επιμελητού της εκδόσεως. Δηλ. δεν άκουσε με τα αυτιά του τη φωνή του, αλλά με την ψυχή του.
4. Σημ. του επιμελητού της εκδόσεως. Μάλλον έγινε η ακολουθία που προβλέπεται στο ευχολόγιο «όταν ποιή ο αρχιερεύς πνευματικόν» και προσέθεσε ο τότε Καρυστίας Παντελεήμων, θαυμάσιος ομιλητής, το κατάλληλο ρητό από τη Σοφία Σολομώντος: «Γήρας γαρ τίμιον ου το πολυχρόνιον ουδέ αριθμώ ετών μεμέτρηται˙ πολιά δε εστί φρόνησις ανθρώποις και ηλικία γήρώς βίος ακηλίδωτος» (Σοφ. Σολ. 4, 8-9). Δηλαδή: Γερατειά τιμημένα δεν είναι τα γερατειά αυτού που έζησε πολλά χρόνια, γιατί ως σεβαστός ασπρομάλλης θεωρείται από τους ανθρώπους ο συνετός, αυτός που έχει ακηλίδωτη ζωή.
Μ’ αυτά τα λόγια ο Δεσπότης, ήθελε να πει: Μη σας φαίνεται νέος στα χρόνια ο καινούργιος πνευματικός. Είναι νέος, αλλά είναι συνετός και ακηλίδωτος και αυτό τον κάνει ισοδύναμο με ηλικιωμένο.
5. Πριν γίνει πνευματικός. Συμβουλευτικά.
6. Σημ. του επιμελητού της εκδόσεως. Αυτή η συνομιλία ήτο προφανώς, κατά την κρίση του Δεσπότη, μια δοκιμασία της εχεμυθείας του νεαρού τότε υποψήφιου εξομολόγου πατρός Πορφυρίου. Διότι αν απαντούσε ναι ή όχι θα απεκάλυπτε έμμεσα την εξομολόγηση του Τάσου. Με το να πει «δεν τον ξέρω», κράτησε το απόρρητο της εξομολογήσεως, όχι μόνο ως προς το περιεχόμενό της, αλλά και ως προς το αν ο συγκεκριμένος άνθρωπος εξομολογείτο σ’ αυτόν. Γι’ αυτό την άλλη μέρα ο Δεσπότης έπλεξε το εγκώμιο και τον προχείρισε πνευματικό.
7. Σημ. της συγγραφέως: (Ίσως, δεν θυμάμαι καλά, γιατί η προηγούμενη διήγηση και αυτή εδώ έγιναν σε διαφορετικό χρόνο, την ημέρα που τον έκανε πνευματικό ο Δεσπότης αυτό ήταν το ρητόν που προέταξε της ομιλίας του.
8. Έκφραση των αγιορειτών όταν χιονίσει στο όρος Άθως.
9. Το εκκλησάκι του κελλιού του στα Καυσοκαλύβια.
Από το βιβλίο: Θαυμαστά γεγονότα και συμβουλές του Γέροντος Πορφυρίου. Αθήναι, Σεπτέμβριος 2009.
Η/Υ επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
