Τω την άβατον κυμαινομένην θάλασσαν, θείω αυτού προστάγματι, αναξηράναντι, και πεζεύσαι δι’ αυτής, τον ισραηλίτην, λαόν καθοδηγήσαντι, Κυρίω άσωμεν’ ενδόξως γαρ δεδόξασται.
Ερμηνεία.
Εις τον παρόντα Ειρμόν αναφέρει ο Ιερός Μελωδός την πρώτην Ωδήν την υπό Μωϋσέως ποιηθείσαν, και τα εκείνης λόγια˙ ας ψάλωμεν, λέγει, εις τον Κύριον, όστις με την θεϊκήν προσταγήν του επρόσταξεν ούτω τον Μωϋσήν˙ «Λάλησον τοις Υιοίς Ισραήλ και αναζευξάτωσαν, και συ έπαρον την ράβδον σου και έκτεινον την χείρα σου επί της θαλάσσης και ρήξον αυτήν, και εισελθέτωσαν οι Υιοί Ισραήλ εις μέσον της θαλάσσης κατά το ξηρόν» (Έξ. ιδ’ 15 – 16). Αυτός ο Κύριος με την προσταγήν του εξήρανε την ερυθράν θάλασσαν, ήτις ήτον άβατος από γυμνά ποδάρια και αδιαπέραστος. Προσθέτει δε ακολούθως ο Μελωδός και την αιτίαν, δια την οποίαν ήτο αδιαπέραστος˙ επειδή, λέγει ήτον κυμαινομένη από τα κύματα, τα οποία φυσικώ τω τρόπω διεγείρει η θάλασσα’ πρόδηλον γαρ ότι δια τούτο ήτον αύτη άβατος, διότι ήτον κυμαινομένη. Ου μόνον δε την θάλασσαν εξήρανεν ο Κύριος, αλλά και ωδήγησε τον λαόν του Ισραήλ να διαπεράση αυτήν ως ξηράν, πεζός και με γυμνά πόδια. Όθεν εις τον Κύριον τον ποιούντα τοιαύτα τέρατα, ας ψάλλωμεν και ημείς τον επινίκιον ύμνον εκείνον όπου έψαλλον οι Ισραηλίται˙ επειδή ενδόξως δεδόξασται.
Απορίας δε άξιον είναι, διατί ο Ποιητής εδώ δεν είπεν απλώς ξηράναντι, αλλά αναξηράναντι; Εις λύσιν της απορίας λέγομεν ότι η Ανά Πρόθεσις εδώ δηλοί την δευτέραν ξηρότητα όπου έλαβεν η γη από το στοιχείον του νερού’ εξηράνθη γαρ αυτή και πρότερον εν τη δημιουργία του Κόσμου, όταν η γη μεν όλη ήτον σκεπασμένη από τα νερά, δια προσταγής δε του Θεού εσυνάχθησαν τα νερά εις τα κοιλώματα της γης, και εφάνη η ξηρά. «Συναχθήτω γαρ, φησί, το ύδωρ το υποκάτω του Ουρανού εις συναγωγήν μίαν, και οφθήτω η ξηρά» (Γεν. α’. 9). Καθώς λοιπόν τότε πρώτον εξηράνθη η γη δια του χωρισμού των υδάτων˙ ούτω και τώρα δεύτερον εξηράνθη η γη η υποκάτω ούσα της ερυθράς θαλάσσης με τον διαχωρισμόν του νερού τον υπό του Θεού δια Μωϋσέως γενόμενον. Τούτου χάριν και ο Μελωδός δεν είπε ξηράναντι, αλλά αναξηράναντι˙ η γαρ Ανά Πρόθεσις δύο σημαινόμενα έχει˙ σημαίνει γαρ και την άνω κίνησιν και φοράν, καθώς είναι το, Ανέβλεψεν: ήτοι άνω έβλεψε, και το, Ανελήφθη: ήτοι άνω αρπάχθη˙ σημαίνει δε και την επιδίπλωσιν και δευτέρωσιν του αυτού πράγματος, καθώς είναι το, Αναλάβωμεν τον λόγον: ήτοι ας δευτερώσωμεν τον λόγον, και το, Ανάμνησιν εποίησα: ήτοι δευτέραν μνήμην έλαβον˙ επειδή η ανάμνησις δεν είναι άλλο τι, πάρεξ μία Δευτέρα μνήμη του αυτού πράγματος. Τοιούτον σημαινόμενον έχει τώρα η Ανά και εν τω Αναξηράναντι, ουδέν άλλο δηλούσα, ει μη την δευτέραν της γης ξηρότητα, την οποίαν έλαβε μετά τον χωρισμόν του νερού της ερυθράς θαλάσσης.
Παράβαλε και:
Τη Αγία και Μεγάλη Δευτέρα – ο Νυμφίος, Υμνολογική εκλογή.
«Ιδού ο Νυμφίος…» – Ανδρέα Καραντώνη.
Τη Αγία και Μεγάλη Δευτέρα – τα Λειτουργικά Αναγνώσματα της ημέρας.
Μεγάλη εβδομάς. Κυριακή Βαϊων και Μ. Δευτέρα εσπέρας – Νεοελληνική απόδοση, Αρχιμ. Κυριακού Εμμ. Τσολάκη.
