Σήμερα η εκκλησία μας εορτάζει και τιμά την ιερή μνήμη του αγίου μάρτυρα Ησυχίου του συγκλητικού. Ο άγιος Ησύχιος ήταν πρώτος ανακτορικός αξιωματούχος στα χρόνια του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, που βασίλεψε από το 286 ως το 305. Είναι τα χρόνια του τελευταίου και μεγάλου διωγμού της εκκλησίας, που είναι δέκατος στη σειρά των αρχαίων διωγμών. Το βασιλικό διάταγμα του διωγμού μαζί με τα άλλα, είχε ειδική διάταξη για τους αξιωματούχους του παλατιού: όσοι ήσαν χριστιανοί, έπρεπε να αρνηθούν την πίστη τους, για να κρατήσουν τη θέση τους ή έπρεπε να παραιτηθούν από τη θέση τους, να βγάλουν τις στολές των και να καταθέσουν τις ζώνες των. Η στολή και η ζώνη ήσαν τα εμβλήματα και η τιμή του αξιώματος. Βγάζοντάς τα αυτά, οι δημόσιοι αξιωματούχοι έμεναν απλοί ιδιώτες και κοινοί άνθρωποι. Αλλά το βασιλικό διάταγμα, για περισσότερη τιμωρία και ταπείνωση, υποχρέωνε τους πριν επίσημους και ισχυρούς αξιωματούχους να ντυθούν ταπεινά και να αναστρέφονται μόνο με γυναίκες. Η ειδωλολατρία υπήρξε πάντα πολύ εφευρετική στα μέσα που μεταχειριζότανε στους διωγμούς εναντίον της Εκκλησίας. Μα κι όλοι οι διώκτες της πίστης το ίδιο κάνουν πάντα! Εμπνέονται και μεταχειρίζονται ό,τι μπορεί να ταπεινώσει και να εξευτελίσει την ανθρώπινη προσωπικότητα κι ό,τι μπορεί περισσότερο να βασανίσει σωματικά τα θύματά τους.
Η ιστορία των διωγμών της εκκλησίας, από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα, έχει να παρουσιάσει άπειρα κι αξιοθαύμαστα παραδείγματα σκληρότητας των διωκτών και καρτερίας των αγίων μαρτύρων. Και για τα δυο θαυμάζουμε, και για την κακουργία των ανθρώπων και για τη χάρη του Θεού. Γιατί ο Θεός είναι που οπλίζει και ενισχύει τους αγίους μάρτυρες, για να σηκώσουν το διωγμό και να αντέξουν στο μαρτύριο. Το μαρτύριο των αγίων της πίστης είναι η τραγική πάλη, μεταξύ του κόσμου και του Θεού. Τραγικός ο άνθρωπος μέσα στην ασέβεια και την κακία του, τολμά την αναμέτρησή του με τον Θεό, η οποία συντελείται στο πρόσωπο των αγίων μαρτύρων, και έτσι, γίνεται θεομάχος.
Ο άγιος Ησύχιος προτίμησε να παραιτηθεί από τη θέση του, να βγάλει τη στολή του και να καταθέσει τη ζώνη του. Άλλ’ αυτό δεν έφτανε, για να μείνει ήσυχος και να ζήσει σαν ιδιώτης. Από το σημείο αυτό άρχισε η περιπέτεια και η ομολογία του. Της κακίας δεν της φτάνει να της αφήνεις ανοιχτό το δρόμο, αλλά ζητάει και εκδίκηση. Ο Μαξιμιανός δεν το ανέχθηκε το ότι ο πρώτος αξιωματούχος του τον περιφρόνησε, και αντί για τη βασιλική εύνοια και τιμή, προτίμησε την πίστη του στο Χριστό. Τί μπορεί να είναι παραπάνω από την κοσμική εξουσία και την τιμή του πολιτικού αξιώματος; Αυτό το ξέρουν μόνο όσοι πιστεύουν στο Θεό και σέβονται τον εαυτό τους.
Κάλεσε λοιπόν ο βασιλέας τον πριν παλατιανό αξιωματούχο και συνεργάτη του και του είπε˙ «Δεν ντρέπεσαι Ησύχιε; Πώς κατάντησες τόσο άτιμος και περιφρονημένος; Δεν το ξέρεις λοιπόν πώς οι χριστιανοί δεν έχουν τη δύναμη να σε ξαναφέρουν στις προτερινές σου τιμές;». ο Ησύχιος όχι μόνο πραγματικά ήσυχος άκουσε το βασιλικό λόγο, αλλά και απάντησε με σεμνή περηφάνεια˙ «Αυτή η τιμή και δόξα για την οποία λές εσύ, είναι μάταιη και προσωρινή, μα η τιμή και δόξα του Χριστού είναι δόξα και τιμή και ειρήνη παντοτινή και ζωή αιώνια». Σ’ αυτήν την απάντηση, τί μπορεί να κάμη ο κάθε διώκτης; Μπροστά σε μια τέτοια αδούλωτη ψυχή, το πιο πολύ που μπορεί είναι να αποκτείνει το σώμα.
Αυτό έκαμε κι ο Μαξιμιανός, για να δείξει όχι τη δύναμη, αλλά την αδυναμία του. Έβγαλε την απόφασή του κι έδωσε διαταγή να δέσουν μια βαριά μυλόπετρα στο λαιμό του Ησυχίου και να τον ρίξουν στα πιο βαθιά νερά του ποταμού. Έτσι ολοκληρώθηκε άλλη μια φορά ο λόγος του Ιησού Χριστού στο Ευαγγέλιο: «Μη φοβηθήτε από των αποκτεινόντων το σώμα, την δε ψυχήν μη δυναμένων αποκτείναι». Στην περίπτωση αυτή οι νικητές δεν είναι οι τύραννοι, αλλά οι άγιοι. Οι τύραννοι είναι οι ηττημένοι. Ο άγιος Ησύχιος, αντί για τις βασιλικές τιμές και τα αξιώματα, προτίμησε τον ονειδισμό και το θάνατο, για να κερδίσει το στεφάνι της νίκης και τη μακαριότητα της αιώνιας ζωής. Αμήν.
Από το βιβλίο:
ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Λ. ΨΑΡΙΑΝΟΥ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΡΒΙΩΝ ΚΑΙ ΚΟΖΑΝΗΣ
ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΜΨΥΧΟΙ
(Εξαπλά β’)
ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ ΑΓΙΟΛΟΓΙΚΑ
Η/Υ επιμέλεια, Σοφίας Μερκούρη.
***
Απολυτίκιον. Ήχος α’. Τον τάφον σου Σωτήρ.
Αξίας κοσμικής, απορρίψας το κλέος, την δόξαν του Χριστού, ωμολόγησας χαίρων, Ησύχιε πανένδοξε, Αθλητών εγκαλλώπισμα• όθεν έφερες, ώσπερ τιμήν την αισχύνην, και τον θάνατον, εν πνιγμονή των υδάτων, δυνάμει του Πνεύματος.
Έτερον Απολυτίκιον. Ήχος δ’.
Ο Μάρτυς σου, Κύριε, εν τη αθλήσει αυτού, το στέφος εκομίσατο της αφθαρσίας εκ σου του Θεού ημών, έχων γαρ την ισχύν σου, τους τυράννους καθείλεν, έθραυσε και δαιμόνων τα ανίσχυρα θράση, Αυτού ταις ικεσίαις, Χριστέ ο Θεός, σώσον τας ψυχάς ημών.
Κοντάκιον. Ήχος πλ. β’. Την υπέρ ημών.
Τους αθλητικούς, αγώνας ιχνηλατήσας, προς θεουργικήν, αγάπην αναπτερώθης, και της άνω Συγκλήτου, εδείχθης ομότιμος, αρνησάμενος την πρόσκαιρον, και ζωής προς ύδωρ έφθασας, ποταμού ριφείς τοις ρεύμασιν, Ησύχιε Αθλητά, ευσεβών πρεσβευτά.
Μεγαλυνάριον.
Βουλάς ασεβούντων υπεριδών, εν βουλή Κυρίου, επορεύθης θεοπρεπώς, και ανδραγαθήσας, Ησύχιε εν άθλοις, λαμπρώς εμεγαλύνθης, δόξη τη κρείττονι.
Περισσότερα για το Συναξάριο της ημέρας βλέπε και στον:
ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗ
Παράβαλε και:
02 Μαρτίου, μνήμη και του Νέου Οσίου Πατρός ημών Νικολάου του Πλανά: Βίος, Ακολουθία, Παρακλητικός Κανών.
02 Μαρτίου, μνήμη και του Αγίου Θεοδότου, Επισκόπου Κυρήνειας της Κύπρου: Συναξάριον, Ακολουθία.
Η εξομολόγηση του Νταβέλη (ένα άκουσμα για τον παπα-Νικόλα Πλανά από την έδρα της Θεολογικής του Πανεπιστημίου Αθηνών).
Νικόλαος Πλανάς, Ο αγαπημένος άγιος του Παπαδιαμάντη.
