Η σταυρική θυσία του Κυρίου στον Γολγοθά, που είναι το μέγιστο δείγμα της αγάπης Του προς τον άνθρωπο, είναι το εκπληκτικώτερο γεγονός της ιστορίας του κόσμου.
Το εμελέτησαν, ενεβάθυναν κατά το δυνατόν σε αυτό και το διεκήρυξαν και το ανύμνησαν, το εκπληκτικό αυτό γεγονός, εκατομμύρια άνθρωποι μέσα στούς αιώνες. Πρώτοι ανάμεσά τους οι Αγιοι Απόστολοι, οι ιεροί Πατέρες και οι εμπνευσμένοι υμνωδοί της Εκκλησίας. Ανθρωποι προικισμένοι με το αγιοπνευματικό χάρισμα της διακρίσεως των γεγονότων, ατενίζουν τον Εσταυρωμένο, σκέπτονται την σταύρωσι και ξεσπούν σε θαυμαστές δοξολογίες. Σε εκφράσεις που φανερώνουν την έκπληξί τους εμπρός στο μυστήριο της σταυρώσεως.
«Ει εσταυρώθη εξ ασθενείας», γράφει ο άλλοτε φανατικός εχθρός του Εσταυρωμένου Απόστολος Παύλος, εάν δηλαδή εσταυρώθη λόγω του ότι ήταν ενωμένος με την ασθενή ανθρωπίνη φύσι, η οποία και έπαθε και εθανατώθη, όμως «ζη εκ δυνάμεως Θεού». Ζη και χαρίζει ζωη, διότι είχε συγχρόνως ασυγχύτως και αδιαιρέτως ενωμένη, στο Πρόσωπό του, και την παντοδύναμη θεία φύσι, που έμεινε απαθής (Β´ Κορ. ιγ´ 4). Και ζώντας ο άγιος Απόστολος των Εθνών αυτό το μυστήριο της σταυρώσεως, εκήρυττε με ατρόμητο θάρρος, σε Ιουδαίους και ειδωλολάτρες «Χριστόν εσταυρωμένον, Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Ελλησι δε μωρίαν, αυτοίς δε τοις κλητοίς (στούς πιστούς δηλαδή Χριστιανούς)… Χριστόν Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν» (Α´ Κορ. α´ 23-24). Οι Ιουδαίοι δεν εδέχοντο επ’ ουδενί λόγω ότι ο Μεσσίας τους θα έπασχε. Οι Ελληνες θεωρούσαν ανοησία να σταυρώνεται ένας θεός και να κηρύσσεται ως νικητής του θανάτου. Για όσους όμως πιστεύουν, ο Εσταυρωμένος είναι δύναμις Θεού, που αναγεννά και εξαγιάζει τον κόσμο, και σοφία Θεού που φωτίζει αυτόν που τον πιστεύει.
Εκπληκτος εμπρός στο μυστήριο της σταυρώσεως ο άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, αναφωνεί: «Τι τούτου παραδοξότερον, Θεόν σταυρούμενον βλέπειν, και τούτον μετά ληστών, και υπό των παριόντων γελώμενον, τον ανάλωτον και του παθείν υψηλότερον;». Υπάρχει πιο παράδοξο και εκπληκτικό γεγονός από του να βλέπης να σταυρώνεται ο Θεός, και μάλιστα μαζί με ληστάς, να γίνεται αντικείμενο καγχασμών από τούς περαστικούς, αυτός που είναι ανίκητος και ανώτερος από κάθε πάθημα, απαθής; (Ε.Π.Ε. 6, 238).
Η σταύρωσι του Κυρίου, έλεγε ο ιερός Χρυσόστομος, είναι «πράγμα… λογισμόν ανθρώπινον υπερβαίνον και μυστήριον… απόρρητον». Είναι μυστήριο που ξεπερνά τις ανθρώπινες νοητικές δυνατότητες (Ε.Π.Ε. 20, 282). Το ότι με την σταύρωσι και τον θάνατό Του έφερε νέα ζωη στον κόσμο και χάρις σ’ αυτή την σταύρωσι υπάρχει η Εκκλησία με όλα τα θαυμαστά έργα της, προσθέτει ο ίδιος ιερός Πατήρ, «τούτό εστι το μάλιστα πολλής εκπλήξεως γέμον, και την θείαν και απόρρητον ανακηρύττον δύναμιν» (ΡG 61, 581). Αυτό που προ πάντων προκαλεί έκπληξι και θάμβος και ανακηρύττει την θεία και ανέκφραστη δύναμι του Εσταυρωμένου, είναι ότι με την νέκρωσί του στο ξύλο του Σταυρού εχάρισε και χαρίζει ζωη. Αυτός ο αδύνατος φαινομενικώς εσταυρωμένος, ζη διαρκώς και ζωοποιεί ως Θεός τα σύμπαντα.
« Ω καινών και παραδόξων πραγμάτων!», αναφωνεί με θαυμασμό και ο άγιος Αμφιλόχιος, επίσκοπος Ικονίου. «Ξυλω τείνεται, ο λόγω τείνας τον ουρανόν». Αυτός που άπλωσε τον ουρανό με το δημιουργικό του πρόσταγμα, απλώνεται τώρα στο ξύλο του Σταυρού. Δεν είναι αδύναμος άνθρωπος ο σταυρωθείς. Το αποδεικνύει τούτο, συνεχίζει ο άγιος, και το ότι τον εφοβούντο και τον πολεμούσαν οι εχθροί του, περισσότερο μετά την σταύρωσί Του. «Τις ήκουσε τελευτήν… δέος εμποιούσαν τοις εργασαμένοις; (Ποιός άκουσε ποτέ να προκαλή φόβο και τρόμο ο θάνατος σ αυτούς που τον προκάλεσαν;)… Τι ον ανήλωσας δειλιάς, ω Ιουδαιε; (Γιατί φοβάσαι αυτόν που εθανάτωσες;), τι φοβή ον απέκτεινας; τρέμεις τον μεταστάντα; τι δέδοικας τον αναιρεθέντα;» Γιατί ασφαλίζεις τον τάφο του και φρουρείς ένα νεκρό; (ΡG 39, 89-92).
Γεμάτος συγκίνησι εμπρός στο μυστήριο του Σταυρού και ο εμπνευσμένος υμνογράφος, άγιος Κοσμάς ο Μελωδός, παρακινεί τον ουρανό και την γη να συγκλονισθούν για το γεγονός της σταυρώσεως• « Εκστηθι φρίττων, ουρανέ, και σαλευθήτωσαν τα θεμέλια της γης! Ιδού γαρ εν νεκροίς λογίζεται ο εν υψίστοις οικών». Ενεκρώθη και θα οδηγηθή στον τάφο Αυτός που κατοικεί στα δυσθεώρητα ύψη του ουρανού ως Θεός.
Και η ταλαντούχος υμνογράφος αγία Κασσιανή προσθέτει• «Την εν σταυρώ σου θείαν κένωσιν, προορών Αββακούμ, εξεστηκώς εβόα: Συ δυναστών διέκοψας κράτος, Αγαθέ…». Και ερμηνεύει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης• « Ω αγαθέ και φιλανθρωπότατε Ιησού, ο Προφήτης Αββακούμ, προβλέπων με τούς νοερούς οφθαλμούς της ψυχής την μέχρι Σταυρού και θανάτου κένωσίν σου και συγκατάβασιν… έγινεν όλος εξεστηκώς δια την παράδοξον θεωρίαν! Πως γαρ δεν είναι πράγμα εκστατικόν το να νικήση ο νεκρωθείς τον νεκρώσαντα; Ή πως δεν είναι παράδοξον το να κατακόψη τον κρατούντα, ο υπ’ εκείνου κρατούμενος; Οθεν εφώναξε την ανωτέρω πολυθρύλλητον φωνήν• Συ, Δεσποτα, διέκοψας των νοητών δυναστών (δαιμόνων) τας κεφαλάς, τουτέστι το κράτος και την αυτών δύναμιν» («Εορτοδρόμιον», σελ. 385).
Τι άλλο να προσθέσουμε εμείς στις θεοκίνητες αυτές εκφράσεις των Αγίων, για το εκστατικό μυστήριο της σταυρώσεως του Κυρίου; Κλίνουμε μόνο ευλαβικά το γόνυ της ψυχής και του σώματος ενώπιον του Σταυρού και αναφωνούμε:
«Τον Σταυρόν σου προσκυνούμεν, Δεσποτα…».
Από το περιοδικό: «Η δράση μας», τεύχος Απριλίου 2005.
Παράβαλε και:
Ο Χριστός ξανασταυρώνεται – του αειμνήστου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Χριστοδούλου.
Τη Αγία και Μεγάλη Παρασκευή – Πατρ. Χρήστου Παπαχρήστου «Τα Πάθη τα σεπτά», Υμνολογική εκλογή.
Εικαστικές εκφράσεις των Παθών και της Αναστάσεως του Χριστού – Μυρτάλη Αχειμάστου-Ποταμιάνου.
Ο σταυρωθείς και Αναστάς Κύριος η μόνη αλήθεια – Αρχιμ. Γεωργίου Καψάνη.
Αγίου Λουκά Αρχιεπ. Συμφερουπόλεως της Κριμαίας – λόγος εις την Μεγάλην Παρασκευήν.
Τα Πάθη του Χριστού στη λαϊκή ποίηση.
Η Αισθητική Βάση της Υμνογραφίας των Παθών – Βασιλείου Μουστάκη.
Μεγάλη εβδομάς. Μεγάλη Πέμπτη και Μεγάλη Παρασκευή εσπέρας, Μεγάλη παρασκευή πρωί – Νεοελληνική απόδοση, Αρχιμ. Κυριακού Εμμ. Τσολάκη.
«Ιδε ο άνθρωπος» – Αειμνήστου Αρχιεπισκ. Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Χριστοδούλου.
Τη Αγία και Μεγάλη Παρασκευή – Υμνολογικόν απάνθησμα.
