Του Οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου.
Τη Κυριακή μετά την ενδεκάτην του παρόντος μηνός (Οκτωβρίου), μνήμην επιτελούμεν των Αγίων Πατέρων της αγίας και Οικουμενικής Εβδόμης Συνόδου των εν Νικαία συνελθόντων το δεύτερον, επί των ευσεβών και φιλοχρίστων βασιλέων Κωνσταντίνου και Ειρήνης, κατά των δυσσεβώς και αμαθώς και απερισκέπτως την Εκκλησίαν του Θεού ειδωλολατρείν ειπόντων, και τας σεπτάς και αγίας εικόνας καταβαλόντων.
Υπέρμαχοι σοί τοις λόγων όπλοις Λόγε,
Εχθρούς τροπούνται των σεβαστών εικόνων.
Η αγία αύτη και Οικουμενική Εβδόμη Σύνοδος, έγινεν εν Νικαία το δεύτερον, κατά τους χρόνους Κωνσταντίνου βασιλέως και Ειρήνης της μητρός αυτού, εν έτει ψπγ΄ [783]. Πατέρες δε ήτον εις αυτήν, Ορθόδοξοι μεν, τριακόσιοι πεντήκοντα. Προσετέθησαν δε και άλλοι δεκαεπτά, εικονομάχοι μεν όντες πρότερον, ύστερον δε μετανοήσαντες και προσδεχθέντες από αυτήν. Ώστε οπού όλοι ήσαν τριακόσιοι εξηνταεπτά. Υπερέχοντες δε και πρόκριτοι από αυτούς ήσαν, Ταράσιος ο Κωνσταντινουπόλεως, Πέτρος Αρχιπρεσβύτερος Ρώμης, και Πέτρος άλλος Πρεσβύτερος και αυτός, και Ηγούμενος της εν Ρώμη Μονής του Αγίου Σάββα, επέχοντες τον τόπον του Πάπα Αδριανού, Θωμάς ο σύγγελος και Ιερομόναχος, και Ιωάννης Ιερομόναχος, τον τόπον αναπληρούντες των Αποστολικών θρόνων, ήτοι αντί του Αλεξανδρείας Απολιναρίου, Αντιοχείας Θεοδωρήτου, και Ιεροσολύμων Ηλία.
Όρα περί της Συνόδου ταύτης εν τω ημετέρω Κανονικώ εις τα προλεγόμενα των Κανόνων της Ζ΄ Συνόδου. Σημειούμεν δε ενταύθα, ότι τα τροπάρια οπού ψάλλονται εν τω εσπερινώ της Κυριακής ταύτης των Πατέρων της Ζ΄ Συνόδου, δεν είναι αρμόδια να ψάλλωνται. Καθότι αυτά μεν διαλαμβάνουσι περί των επτά Οικουμενικών Συνόδων. Εν τη Κυριακή δε ταύτη, ουχί πάσαι αι επτά Σύνοδοι εορτάζονται, αλλά μόνη η Ζ΄. Όθεν αρμοδιώτερον είναι να ψάλλωνται κατά την δεκάτην έκτην του Ιουλίου, ότε αι εξ Σύνοδοι ομού εορτάζονται, ως είπομεν εκεί. Αγκαλά και εκεί έπρεπε να εορτάζωνται ομού και αι επτά, και ουχί αι εξ μόνον. Το δε να ψάλλωνται κατά την Κυριακήν ταύτην, εν τη λιτή μεν το «Αποστολικών παραδόσεων», εν τοις από στίχου δε, δοξαστικόν το «Την ετήσιον μνήμην των θεοφόρων Πατέρων, των εκ πάσης της Οικουμένης συναθροισθέντων, εν τη λαμπρά πόλει Nικαέων» κτ., ταύτα λέγω είναι πάντη ανάρμοστα να ψάλλωνται εν αυτή. Καθότι, το μεν της Λιτής, αναφέρει μόνον τας τέσσαρας Συνόδους. Το δε δοξαστικόν, αναφέρει μόνον την πρώτην Σύνοδον. Περί δε της εβδόμης, ούτε το ένα, ούτε το άλλο, το σύνολον αναφέρουσιν. Όθεν θαυμάζω, πως ούτως ατάκτως εβάλθησαν!
Ούτοι λοιπόν εσυνάχθησαν κατά των Εικονομάχων. Όθεν ανεθεμάτισαν εγγράφως κάθε αίρεσιν, και όλους τους εξάρχους των αιρέσεων. Έπειτα ανεθεμάτισαν και όλους τους εικονομάχους, εγγράφως αποφασίσαντες, ότι όποιος δεν προσκυνεί τας αγίας εικόνας, είναι ξένος και χωρισμένος από την πίστιν των ορθοδόξων Χριστιανών. Και ότι η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει. Και ότι ο προσκυνών και τιμών την εικόνα, προσκυνεί εν αυτή του εγγραφομένου την υπόστασιν. Και ούτω διαταξάμενοι και διορίσαντες, και την ορθόδοξον πίστιν στερεώσαντες, ανεχώρησαν ο καθ’ ένας εις την Επισκοπήν του.
Σημείωσαι, ότι εν τω πρώτω Πανηγυρικώ της Ιεράς Μονής του Βατοπαιδίου σώζεται εις λόγος προς τους Αγίους τούτους Πατέρας, Μακαρίου ιερομονάχου του Μακρή, ου η αρχή· «Των εν οσιότητι διαλαμψάντων».
Ταις των σων Αγίων πρεσβείαις Χριστέ ο Θεός ελέησον ημάς.
* * *
(Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου” Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού. Εκδόσεις Δόμος, 2005)
Το Αποστολικόν Ανάγνωσμα της Θείας Λειτουργίας.
Προς Τίτον επιστολή Παύλου: Γ. 8 – 15.
Τέκνον Τίτε, πιστός ο λόγος, και περι τούτων βούλομαί σε διαβεβαιούσθαι, ίνα φροντίζωσι καλών έργων προϊστασθαι οι πεπιστευκότες τω Θεώ. Ταύτά εστί τα καλά και ωφέλιμα τοις ανθρώποις. Μωράς δε ζητήσεις και γενεαλογίας και έρεις και μάχας νομικάς περιίστασο’ εισί γάρ ανωφελείς και μάταιοι. Αιρετικόν άνθρωπον μετά μίαν και δευτέραν νουθεσίαν παραιτού, ειδώς ότι εξέστραπται ο τοιούτος και αμαρτάνει ών αυτοκατάκριτος.
Όταν πέμψω Αρτεμάν προς σε ή Τυχικόν, σπούδασον ελθείν προς με εις Νικόπολιν’ εκεί γάρ κέκρικα παραχειμάσαι. Ζηνάν τον νομικόν και Απολλώ σπουδαίως πρόπεμψον, ίνα μηδέν αυτοίς λείπη. Μανθανέτωσαν δέ και οι ημέτεροι καλών έργων προϊστασθαι εις τας αναγκαίας χρείας, ίνα μή ώσιν άκαρποι.
Ασπάζονταί σε οι μετ’ εμού πάντες. άσπασαι τους φιλούντας ημάς εν πίστει.
Η χάρις μετά πάντων υμών, αμήν.
Απόδοση.
Παιδί μου, Τίτε, αυτά τα λόγια είναι αληθινά και θέλω να τα βεβαιώνεις με την προσωπική σου μαρτυρία, ώστε όσοι έχουν πιστέψει στο Θεό να φροντίζουν να πρωτοστατούν σε καλά έργα. Αυτά είναι τα καλά και τα χρήσιμα στους ανθρώπους. Από το άλλο μέρος, να αποφεύγεις τις ανόητες αναζητήσεις σε γενεαλογικούς καταλόγους, τις φιλονικίες και τις διαμάχες γύρω από τις διατάξεις του ιουδαϊκού νόμου, γιατί όλα αυτά είναι ανώφελα και μάταια.
Τον άνθρωπο που ακολουθεί πλανερές διδασκαλίες συμβούλεψέ τον μια δυο φορές, κι αν δεν ακούσει άφησέ τον, με τη βεβαιότητα πως αυτός έχει πια διαστραφεί και αμαρτάνει, καταδικάζοντας έτσι ο ίδιος τον εαυτό του.
Όταν θα σου στείλω τον Αρτεμά ή τον Τυχικό, έλα το συντομότερο να με συναντήσεις στη Νικόπολη, γιατί εκεί αποφάσισα να περάσω το χειμώνα. Το Ζηνά το νομικό και τον Απολλώ, να τους εφοδιάσεις πλουσιοπάροχα με ό, τι χρειάζονται για το ταξίδι τους, ώστε να μην τους λείψει τίποτα. Ας μαθαίνουν και οι δικοί μας να πρωτοστατούν σε καλά έργα, για ν’ αντιμετωπίζουν τις επείγουσες υλικές ανάγκες, ώστε η ζωή τους να μην είναι άκαρπη.
Σε χαιρετούν όλοι όσοι είναι μαζί μου. Χαιρέτησε τους πιστούς που μας αγαπούν. Η χάρη να είναι μαζί με όλους σας. Αμήν.
Επιμέλεια κειμένου Κωνσταντίνα Κυριακούλη.
