Οι ιεροί ύμνοι της εορτής της Πεντηκοστής αναφέρονται στο υπερθαύμαστο γεγονός της καθόδου του Αγίου Πνεύματος και στην έναρξι, δι’ αυτού, επισήμως του έργου της Εκκλησίας στον κόσμο. Είναι ύμνοι δογματικοί προς το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, σε συνάρτησι και με τα δύο άλλα πρόσωπα. Υμνοι εμπνευσμένοι από τον αιώνιο λόγο της Αγίας Γραφής και τα αθάνατα κείμενα των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας. Εναν από τούς ύμνους αυτούς θα παραθέσουμε και θα σχολιάσουμε στη συνέχεια, για να θαυμάσουμε τις σπουδαίες δογματικές αλήθειες, που περικλείει και προβάλλει.
«Το Πνεύμα το Αγιον ην μεν αεί, και έστι και έσται, ούτε αρξάμενον, ούτε παυσόμενον, αλλ’ αεί Πατρί και Υιώ συντεταγμένον, και συναριθμούμενον: Ζωη, και ζωοποιούν: Φως και φωτός χορηγόν: Αυτάγαθον, και πηγή αγαθότητος: Δι’ ου Πατήρ γνωρίζεται, και Υιός δοξάζεται, και παρά πάντων γινώσκεται, μία δύναμις, μία σύνταξις, μία προσκύνησις της Αγίας Τριάδος».
Ακούστε το:
Ο ιερός υμνωδός χρησιμοποιεί λέξεις, φράσεις και νοήματα από μια ομιλία στην Κυριακή της Πεντηκοστής, του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου.
Στην αρχή ομιλεί για ένα από τα βασικά γνωρίσματα της υπάρξεως του Αγίου Πνεύματος. Τονίζει ότι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος υπήρχε πάντοτε, υπάρχει και θα υπάρχη. Δεν υπάρχει χρονική στιγμή ενάρξεως της υπάρξεώς του, ούτε θα υπάρξη στιγμή που θα παύση να υπάρχη. Είναι άναρχο, αιώνιο και αθάνατο, όπως και τα άλλα δύο πρόσωπα της Αγίας Τριάδος, ο Πατήρ και ο Υιός, με τα οποία συντάσσεται και συναριθμείται, ως απολύτως ίσο προς αυτά.
Στη συνέχεια παρουσιάζει ορισμένες ιδιότητές του, σε σχέσι και με τις ενέργειές του, που φθάνουν και σε μας τούς χοϊκούς ανθρώπους.
Οι ενέργειες βέβαια του Αγίου Πνεύματος, όπως σημειώνει στην θαυμάσια πραγματεία του περί του Αγίου Πνεύματος ο Μεγας Βασίλειος, είναι «άρρητοι μεν δια το μέγεθος, ανεξαρίθμητοι δε δια το πλήθος» (ΕΠΕ 10, 410).
Γι’ αυτό και ο ιερός ποιητής, μη μπορώντας να τις αναφέρη όλες, προβάλλει ελάχιστες, οι οποίες όμως είναι σαν να περιέχουν τα πάντα που θα έπρεπε να λεχθούν. Είναι, λέγει, το Πνεύμα το Αγιον «Ζωη». Ζωη όχι σαν τη συνήθη ζωη του κόσμου, των κτισμάτων και του ανθρώπου. Αλλά ζωη ανωτέρας ποιότητος. Ζωη που υπήρχε και υπάρχει πριν και πάνω από τη ζωη του κόσμου, των ορατών και των αοράτων όντων. Είναι και «ζωοποιούν». Ποιεί την ζωη. Χαρίζει ζωη στην κτίσι. Πριν από την Δημιουργία της υλικής κτίσεως, όπως αναφέρει στις πρώτες της λέξεις η Αγία Γραφή, τότε που η γη ήταν ακατασκεύαστη και επικρατούσε σκοτάδι επάνω στην άβυσσο, το Πνεύμα το Αγιον «επεφέρετο επάνω του ύδατος» και με την δική του πνοη χαρίσθηκε η υλική ζωη στην κτίσι (Γενέσ. α´ 1-2). Το Ίδιο επίσης χάρισε και την πνευματική ζωη στούς ανθρώπους και εξακολουθεί να την χαρίζη αυτή την ζωη της αγιότητος διαρκώς δια μέσου της Εκκλησίας.
Είναι ακόμη, συνεχίζει ο φωτισμένος υμνωδός, το Αγιον Πνεύμα «Φως και φωτός χορηγόν». Φως υπερκόσμιο που έλαμπε και ακτινοβολούσε πριν υπάρξη ο κόσμος, φως που φώτισε τα χάη πριν δημιουργηθούν ο ήλιος και τα άστρα, φως που χάρισε τον φωτισμό του στούς ανθρώπους και φωτίζει τον νου και την καρδιά μας, για να μπορή κάθε άνθρωπος να διακρίνη την ουσία και τον σκοπό των όντων, να θαυμάζη την ωραιότητα του σύμπαντος και να βλέπη τις πορείες, που πρέπει να ακολουθή για να είναι ευτυχισμένος.
Το Αγιον Πνεύμα, προσθέτει, είναι «Αυτάγαθον και πηγή αγαθότητος». Δεν οφείλει σε κανένα άλλον την αγαθότητά του. Είναι, ως Θεός, η Πηγή της αγαθότητος και «ο θησαυρός των αγαθών». Συγκεντρώνει στον Εαυτό του κάθε αγαθό και χαρίζει κάθε αγαθό στην κτίσι. Από Αυτό κατέρχεται και δωρίζεται ο,τι αγαθό μπορεί να ποθήση ο λογικός άνθρωπος.
Με τη δική του Χαρι, συμπληρώνει ο εμπνευσμένος υμνογράφος, γνωρίζεται ο Πατήρ και δοξάζεται ο Υιός. Με τον δικό του φωτισμό, που χορηγείται διαρκώς από την ημέρα της Πεντηκοστής δια της Εκκλησίας, νοιώθουμε ποιός είναι και τι έκανε για μας ο Θεός Πατήρ και διακρίνουμε, κατά το δυνατόν, ποιός είναι και ότι έγινε για μας ο Θεός Υιός.
Με την δική του Χαρι επίσης οι πιστοί ζούμε κάτι από το ανεξιχνίαστο μυστήριο της Αγίας Τριάδος, την μία και απαραμείωτη δύναμί της, την μία και αδιαίρετη σύνταξι και ισότητά της, την μία και ασύγχητη προσκύνησί Της.
Αυτός που σχετίζεται δια της Εκκλησίας με το Αγιον Πνεύμα, γράφει πάλι ο Μεγας Βασίλειος, ανάλογα προς την δεκτικότητά του, γίνεται μέτοχος ανεκφράστων δωρεών και θεατής «μεγάλων θεωρημάτων… και καθορά τα θεία κάλλη» (ΡG 32, 865).
Από το περιοδικό: «Η δράση μας», τεύχος Μαϊου 2007.
Παράβαλε και:
Του Οσίου Πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου – ερμηνεία εις τους κανόνας της Πεντηκοστής.
Εορτή της Πεντηκοστής: Υμνολογική εκλογή και τα Λειτουργικά Αναγνώσματα της Εορτής.
Υμνολογήματα εις την Εορτήν της Αγίας Πεντηκοστής.
